Vlad Țepeș

Vlad Dracula
1431-1476
Vorst van Walachije
Periode	1448
Voorganger	Vladislav II
Opvolger	Vladislav II
Vorst van Walachije
Periode	1456-1462
Voorganger	Vladislav II
Opvolger	Radu cel Frumos
Vorst van Walachije
Periode	1476
Voorganger	Basarab Laiotă cel Bătrân
Opvolger	Basarab Laiotă cel Bătrân
Vader	Vlad II van Walachije
Moeder	Vasilissa van Moldavië

Vlad III, bijgenaamd Vlad de Spietser of Vlad Dracula (Sighișoara, november/december 1431 – Boekarest, december 1476) was vorst van Walachije in 1448, van 1456 tot 1462 en in 1476. Tijdens zijn regeerperioden verzette hij zich sterk tegen de Turken en de uitbreiding van het Ottomaanse Rijk. Vlad was een uiterst bloeddorstig heerser. Hij was berucht voor het spietsen van mensen, een gewoonte waaraan hij zijn bijnaam ’Țepeș’ (’spietser’) te danken heeft. Hij is hoogstwaarschijnlijk de historische figuur waaraan Bram Stoker de naam van de romanfiguur Dracula ontleende.

Biografie

Vlad III werd in 1431 geboren in Sighișoara als derde zoon van Vlad II van Walachije. Zijn oudere broers waren Mircea en Radu.

Op 13 december 1431 werd Vlad II tot ridder geslagen in de Orde van de Draak, die in 1408 was gesticht door keizer Sigismund van het Heilig Roomse Rijk. Deze door Sigismund gecreëerde orde streefde ernaar de politieke macht van de kerk te vergroten en Hongaarse en Roemeense adellijke families te beschermen tegen het oprukkende Ottomaanse rijk. Sindsdien werd Vlad II ook ’dracul’ genoemd, wat ’draak’ betekent. Zijn zoon Vlad III kreeg vervolgens de naam ’dracula’ of ’drăculea’, wat „zoon van ’dracul’” betekent, dus ’zoon van de draak’. ’Dracul’ is afgeleid van het Latijnse woord ’draco’ (draak). Aangezien de betekenis van het woord ’drac’ of het synoniem ’dracul’ in het Roemeens verschoof en het duivel ging betekenen, werd ook Vlads naam later in verband gebracht met de duivel. In hedendaags Roemeens heet een draak ’dragon’.

In de winter van 1436 werd Vlad (II) Dracul heer van Walachije en vestigde zich aan het Koninklijk Hof in Targoviste. Vlad (III) Drăculea woonde er ook zes jaar. In 1442 sloot Vlad Dracul een overeenkomst met de Ottomaanse sultan Murat II. De Ottomanen zouden hem militair ondersteunen tegen de Hongaarse veldheer Janos Hunyadi en bij het heroveren van de Walachijnse troon; van zijn kant zou hij een jaarlijkse belasting aan de Ottomanen betalen. Als extra garantie voor de overeenkomst liet Vlad II twee van zijn zonen, Vlad (III) en Radu, als politieke gevangenen bij de Ottomanen verblijven.

Vlad en Radu verbleven bij de Ottomanen eerst in het fort van Eğrigöz (provincie Kutahya) en daarna in de toenmalige Ottomaanse hoofdstad Edirne. Ondanks het feit dat Vlad en Radu samen met de zoon van Murat II, de toekomstige Turkse Sultan Mehmet II, een elite-opleiding kregen aan het hof zou dit grote gevolgen hebben voor de rest van zijn leven. Vlad vond zijn gijzelname door de Ottomanen een dermate grote vernedering dat hij een immense hekel zou krijgen aan de Turken. Hij was het er ook niet mee eens dat zijn vader met de Ottomanen samenwerkte. Zijn vaders oorspronkelijke taak als lid van de orde van de draak was namelijk juist het bestrijden van de Ottomanen. Anders verging het met Radu, die zich bekeerde tot de islam en bevriend raakte met Mehmet II. Radu zou later door Mehmet II benoemd worden tot legeraanvoerder bij het Ottomaanse janitsarenkorps.

Heerser van Walachije

In 1448 grepen concurrerende bojaren, met hulp van Janos Hunyadi, naar de macht over Walachije door Vlads vader en broer Mircea te vermoorden. Vlad II Dracul werd onthoofd, terwijl Mircea blind werd gemaakt en levend werd begraven. Janos Hunyadi zette zijn marionet Vladislav II van Walachije op de troon. Vlad Dracula werd hierop door de Ottomanen vrijgelaten en kreeg hun steun om de troon van Walachije te heroveren. Als zeventienjarige besteeg hij de troon. Maar twee maanden later werd hij verslagen door de Hongaren en Vladislav II, die de troon herwon. Vlad Dracula vluchtte naar Moldavië, waar hij zeven jaar onderdook bij zijn oom Bogdan II en werd hij goede vrienden met zijn neef Stefanus III. Toen zijn oom door een rivaal vermoord werd, moest Vlad opnieuw vluchten. Samen met zijn neef Stefanus week Vlad noodgedwongen uit naar Transsylvanië, dat onderdeel was van Hongarije en samen zochten ze bescherming bij dezelfde man die verantwoordelijk was voor de dood van Vlads vader, Janos Hunyadi. Toen Vlad zich voor Hunyadi presenteerde, zag Hunyadi wel iets in Vlad, die grote kennis over het Ottomaanse rijk had en die de Ottomaanse sultan intens haatte. Hij nam hem in dienst als zijn adviseur.

In 1453 werd Constantinopel ingenomen door de Ottomaanse sultan Mehmet II, die het tot zijn nieuwe hoofdstad maakte. In de jaren erna begon Mehmet II zijn opmars te maken naar Hongarije. Omdat de Ottomanen steeds machtiger werden, besloot Vladislav II in 1456 een pro-Turkse koers te volgen, tot ongenoegen van Janos Hunyadi. Vlad kreeg van Janos Hunyadi toestemming om Vladislav van de Walachijnse troon te stoten. Terwijl Hunyadi met zijn leger naar Belgrado trok om de Ottomanen bij de slag van Belgrado te bevechten, viel Vlad met een kleiner leger Walachije binnen. Het lukte Vlad om Walachije te veroveren en hij nam wraak op Vladislav door hem voor zijn open graf zijn eigen grafrede voor te laten lezen om hem daarna koelbloedig te vermoorden. In Belgrado wist Hunyadi de Ottomaanse opmars te stoppen, maar overleed kort daarop en werd opgevolgd door zijn zoon Matthias Corvinus.

Toen Vlad op de troon kwam, richtte hij zijn aandacht eerst op de bojaren, die verantwoordelijk waren geweest voor de dood van zijn vader en broer. De voortdurende machttstrijd van de bojaren om de Walachijnse troon had vele slachtoffers gemaakt. Vlad verzon een list om de bojaren uit de weg te ruimen. Hij organiseerde een feestmaal en nodigde alle bojaren hierbij uit. Tijdens het feestmaal werden de oude bojaren ter plekke op palen gespietst, terwijl hun zonen aan het werk werden gezet bij de bouw van Vlads nieuwe kasteel. Dit was het Poenari kasteel nabij de Argeș rivier. Ze moesten werken totdat ze doodvielen. Degenen die overleefden werden alsnog gedood door spietsing. Tijdens zijn heerschappij over Walachije stelde Vlad zich bijzonder streng op tegenover zijn eigen bevolking. Misdaden werden zwaar bestraft. Vlads bevelen dienden direct opgevolgd te worden op straffe des doods.

In 1457 hielp Vlad zijn neef Stefanus III om de troon van Moldavië terug te veroveren. Vlad leverde hem 6.000 ruiters als militaire ondersteuning tegenover Petru Aron, de man die zijn oom Bogdan II, de vader van Stefanus III, vermoord had. Petru Aron werd na twee veldslagen overwonnen, waarna Stefanus III de macht over nam in Moldavië en de nieuwe woiwode werd.

Oorlog met de Ottomanen

In 1459, toen de dreiging van de Ottomanen weer sterker werd, riep paus Pius II op voor een nieuwe kruistocht tegen de Ottomanen bij het congres te Mantua. In deze kruistocht zag de paus de voornaamste rol weggelegd voor Matthias Corvinus en daarom gaf de paus hem 40.000 gouden munten. Dit bedrag zou genoeg zijn om een heel leger op te richten, maar Corvinus besteedde dit geld voor zijn privé-uitgaven. Vlad, die ook gehoor gaf aan de oproep van de paus, allieerde zich met Corvinus.

In 1459 zond Mehmet II zijn diplomaten naar Vlad om bij Vlad aan te dringen de jaarlijkse belasting te betalen. De betaling hiervan had vertraging opgelopen. Toen de Ottomaanse diplomaten tegenover Vlad verschenen, weigerde Vlad te betalen. Vlad gebood vervolgens de diplomaten om respectvoller voor hem te zijn door hun tulbanden voor hem af te zetten. Toen de diplomaten dit weigerden, gaf Vlad zijn soldaten het bevel de tulbanden op de hoofden van de diplomaten vast te spijkeren, waardoor de diplomaten stierven. Toen het nieuws van dit incident Mehmet II bereikte, stuurde hij zijn Griekse secretaris Yunus bey (ook bekend als Thomas Catavolenus) naar Vlad om in het ontstane conflict te bemiddelen. Yunus bey werd vergezeld door Hamza bey met een leger van 23.000 man. In het begin speelde Vlad het spelletje mee door Yunus bey in zijn kasteel te ontvangen. Yunus bey vertelde Vlad, dat om de relatie met de Ottomanen te herstellen, Mehmet de levering van 500 jongens voor zijn janitsarenleger eiste. Vlad ging akkoord en ging ook akkoord Yunus bey te vergezelen naar Mehmet in Constantinopel. Maar nadien lokte hij het Ottomaanse leger samen met Yunus bey en Hamza bey in een hinderlaag en vermoordde ze allemaal door ze te spietsen. Hamza bey werd hierbij op de hoogste paal gespietst.

Kort daarna, in de winter van 1462, stak Vlad de rivier Donau over naar Bulgarije en richtte een ware slachting aan bij de daar wonende Turken en islamitische Bulgaren. Als antwoord hierop, richtte Mehmet II een leger op van 60.000 soldaten en 30.000 irregulieren, waarmee hij in lente van 1462 naar Wallachije trok. Hiermee begon de oorlog tussen Vlad en de Turken. Tijdens deze oorlog wist Vlad de Turken flinke nederlagen te bezorgen, maar doordat de Turken veel sterker waren, verloor hij.

Legendes zeggen, dat bij de belegering van Vlads kasteel door de Ottomanen, Vlads vrouw zelfmoord pleegde door van een toren in de Argeș rivier te springen. Vlad zelf wist te vluchten en belandde in Transsylvanië waar hij hulp hoopte te krijgen. Maar het tegendeel gebeurde en Vlad werd gevangengenomen door Corvinus, op basis van een valse beschuldiging dat Vlad een verbond met de Ottomanen had gesloten. Na enige jaren in gevangenschap wist Vlad in de gunst te komen bij Corvinus door te bekeren tot het katholicisme, waarna hij werd vrijgelaten. Hij hertrouwde met Ilona Szilágyi, een nicht van Corvinus, en verwekte bij haar twee zonen.

In 1476 deed Vlad, met hulp van Stefanus III, weer een inval in Walachije en besteeg weer de troon. Maar hij moest het meteen weer opnemen tegen het grote Turkse leger. Ten slotte werd hij in 1476 vermoord en onthoofd door de Ottomanen, op het slagveld in de buurt van Boekarest. Zijn hoofd werd overgebracht naar Constantinopel, waar het tentoongesteld werd door het op een paal te zetten op de muur van het Ottomaanse paleis.

Zijn graf bevindt zich in het klooster van Snagov, in de buurt van Boekarest, nabij het Snagovmeer.

De militaire legende

Er zijn weinig historische details bekend van de slagen die Vlad geleverd heeft tegen de Turken, maar er is volop legendevorming. Zo zouden na een campagne om de Turken te verjagen, dezen achter Vlad aangekomen zijn met een leger van 60.000 manschappen en 30.000 vrijwilligers (gewone burgers die geen soldaat van beroep waren). Vlad had 40.000 manschappen onder zijn bevel en vluchtte terug naar zijn hoofdstad. Onderweg riep hij de bevolking op eveneens te vluchten en vervolgens liet hij de steden platbranden en de bronnen vergiftigen. Op die manier hadden de Turken geen eten of drinken op hun strafexpeditie tegen Vlad. Deze tactiek van de verschroeide aarde zorgde voor een extreem laag moreel bij de Turken, dat nog dieper zonk toen Vlad zijn meest legendarische actie uitvoerde: de Nachtaanval.

Met een kleine groep ruiters viel Vlad (naar verluidt in de kleding van zijn tegenstander) het kamp binnen in een poging Mehmet II, de aanvoerder van het Turks leger te doden. De aanslag mislukte, maar de aanval op zich was een groot succes. De volgende dag besefte Mehmet dat zijn aangeslagen manschappen het niet lang meer zouden uithouden en hij rukte meteen op naar de hoofdstad, waar hem de lugubere verrassing wachtte van 23.000 gespietste Turken. Dit was de genadeklap voor het Turkse moreel. Mehmet raakte dermate ontzet door het aanzicht van zijn gespietste troepen, dat hij het Turkse leger liet terugtrekken. Na deze gebeurtenis werd Vlad door de Turken ’Kazıklı bey’ of ’Kazıklı voyvoda’ genoemd, wat vrij vertaald ’de spietserheer’ betekent. De gespietste Turken werden ’het bos der gespietsten’ genoemd.

Na deze nederlaag hebben de Turken zich een tijd lang niet meer bemoeid met Vlad, ze lieten het over aan zijn broer, Radu cel Frumos, om Vlad te bevechten. De legende wil dat Radu met mooipraterij de manschappen van Vlad wist over te halen naar hem over te lopen en Vlad zou voor hem naar Transsylvanië zijn gevlucht. Hij zou later nog terugkomen, een jaar nadat Radu aan een ziekte was overleden. Hij regeerde nog kort, tot de Turken weer aanvielen en Vlad sneuvelde in het gevecht.

Hoe hij precies aan zijn einde is gekomen is niet duidelijk. Ook hier zijn de verhalen pas later opgetekend. Sommige bronnen zeggen dat een verrader zich onder het gevolg van Vlad bevond en hem vermoordde vlak voordat hij de Turken zou verslaan. Andere maken er melding van dat een van zijn eigen mensen hem per ongeluk heeft gedood toen Vlad zich als Turk had vermomd. Het kan ook zijn dat hij dapper gevochten heeft maar niet tegen de Turken opkon, en uiteindelijk zélf gespietst werd.

Reputatie

Voor de meeste Roemenen is Vlad Dracula ondanks zijn wreedheid een nationale held, die de Turken wist tegen te houden. In 1897 schreef Bram Stoker zijn roman Dracula, waarbij hij de bijnaam van Vlad gebruikte, Dracula. Bram Stokers roman speelde in Transsylvanië, dat, hoewel niet Walachije, vanaf 1918 toch ook Roemeens was. Het boek is niet gebaseerd op de verhalen over de wreedheden van ’de Spietser’, maar op een ouder vampierverhaal. Maar latere schrijvers en regisseurs legden dit verband wel, en betrokken de geschiedenis van Vlad bij de vampierverhalen. De Dracula’s in de films kregen het uiterlijk van Vlad Țepeș. Toen het IJzeren Gordijn viel, waren de Roemenen verbaasd dat hun nationale held in het westen de reputatie van een vampier had gekregen.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties (en) Adrian Axinte, Dracula: Between Myth And Reality   (en) Vlad III, in: Encyclopædia Britannica, 2024. (vertaal via: ) Pieter Steinz, Dracula, in Macbeth heeft echt geleefd. Een reis door Europa in de voetsporen van 16 literaire helden (Nieuw Amsterdam Uitgevers / NRC Boeken, Amsterdam 2011)

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Vlad III the Impaler op Wikimedia Commons.