Chakra

Er is een doorverwijspagina over Chakra met mogelijke andere betekenissen.

Chakra (Pali: chakka, Tibetaans: khorlo, Maleis: cakera) is een term uit de klassieke Indiase, niet-westerse geneeskunde voor plaatsen in het lichaam die van belang zijn voor de levenskracht. Chakra (Sanskriet cakram) betekent cirkel of wiel. In de westerse geneeskunde en psychologie wordt de waarde van chakra's niet gebruikt.

De zeven chakra's

Een moderne definitie van Anodea Judith luidt:

“

Een chakra is een centrum van activiteit dat levenskrachtenergie ontvangt, afstemt en afgeeft. Het woord chakra verwijst naar een ronddraaiend veld van bio-energetische activiteit die door de belangrijkste zenuwknopen van de ruggengraat stroomt. Er zijn zes van deze wielen die een reeks energievelden vormen van het stuitje tot het midden van het voorhoofd en een zevende chakra die zich boven het lichaam bevindt. De zes belangrijkste chakra's komen overeen met de basistoestanden van hoger bewustzijn.

„

Er bestaat een uitgebreide literatuur over traditionele overleveringen, modellen van chakra's en de bijbehorende filosofie, maar ook over spirituele energiepraktijken, religieuze visies en persoonlijke toepassingen. Theorieën over chakra's komen voor in filosofische stelsels die het menselijk lichaam en geest als een eenheid beschouwen, in het Sanskriet ook wel namarupa (bodymind) genoemd. De religieuze en filosofische begrippen en modellen van chakra's als energiecentra stammen uit het oude India.

De zeven chakra's

De zeven chakra's en hun plaats in en bij het lichaam. Niet alle auteurs zijn het hiermee eens.

Van onder naar boven:

1. Muladhara (मूलाधार, Mūlādhāra)
   Muladhara betekent wortel en dit wortelchakra bevindt zich net onder het stuitbeen.
2. Swadhisthana (स्वाधिष्ठान, Svādhiṣṭhāna)
   Swadhisthana betekent zoetheid en bevindt zich ter hoogte van het heiligbeen. Hierdoor wordt het ook wel het sacraal chakra genoemd.
3. Manipura (मणिपूर, Maṇipūra)
   Manipura betekent schitterend juweel of met edelstenen gevuld en bevindt zich ter hoogte van de navel.
4. Anahata (अनाहत, Anāhata)
   Anahata betekent ongedeerd of ongeschonden en bevindt zich ter hoogte van het hart.
5. Vishuddha (विशुद्ध, Viśuddha)
   Vishuddha, ook wel Vishuddhi, bevindt zich ter hoogte van de keel.
6. Ajna (आज्ञा, Ājñā)
   Ajna bevindt zich op het voorhoofd en wordt ook wel het derde oogchakra genoemd.
7. Sahasrara (सहस्रार, Sahasrāra)
   Sahasrara bevindt zich boven het hoofd..

Volgens het tantrisme (shaktisme) zijn er acht in plaats van zeven chakra's. Bindu wordt een extra, zevende chakra, waardoor Sahasrara een nummer opschuift en het achtste chakra is.

Er bestaan ook stromingen die uitgaan van veertien chakra's, waarbij de overige zeven chakra's tot verder in het universum reiken. Verschillende Tibetaans boeddhistische stromingen kennen slechts vijf chakra's.

Verschillende visies op chakra's

Het concept van de chakra's wordt vaak op verschillende manieren behandeld, afhankelijk van de culturele context. In de Chinese geneeswijzen komen de chakralocaties bijvoorbeeld overeen met de acupunctuurpunten, worden chakra's in sommige Oosterse filosofieën chakra's beschouwd als gradaties van bewustzijn en uitingen van de ziel en zijn de chakra's in bepaalde mystieke stromingen een model voor de interne en externe ervaring in verband met fysieke, emotionele, mentale en spirituele aspecten van een persoon. In de westerse geneeskunde en psychologie worden chakra's niet erkend.

In het algemeen worden chakra's in de niet-westerse geneeskunde beschouwd als de centrale plaatsen van de levensenergie en vormen als zodanig grotere en kleinere knooppunten, waarin de energiekanalen, of nadi's, samenkomen. De levensenergie stroomt het wezen binnen vanuit het hoogste chakra, dat ook wel als de poort naar het Goddelijke, of het Kosmisch Bewustzijn, wordt beschouwd.

Vayu Oppergod van de Wind heeft vier armen en rijdt op zijn hert. Vayu draagt twee vlaggen. Tempera op mica, 19e eeuw, Chennai Museum, Madras, Tamilnadu, India

Prana (het concept achter de levensenergie) komt oorspronkelijk in de hindoeïstische mythologie voor als een van de vijf windgoden van de Oppergod van de Wind, Vayu. De andere vier zijn: Apana, Udana, Samana en Vyana. Vāyu is Sanskriet voor "hij die blaast" en prāna betekent "ademen", ook wel "levensadem". Hij is daarom ook wel de "god van het leven". Andere namen zijn Mukhya Vāyu ("de heerser Vayu") of Mukhya Prāna ("de heerser van het Leven"). Vayu is volgens hymnes uitzonderlijk mooi en rijdt geruisloos voort in zijn glanzende paardenspan, die voortgetrokken wordt door twee, door negenenveertig of ook wel door duizend witte en paarse paarden. Een wit vaandel is zijn belangrijkste kenmerk.

Binnen het concept van de chakra's is prana een van de vijf vitale levensstromen, met een verwijzing naar dezelfde goden uit de hindoeïstische mythologie. Prana wordt gelijk gesteld aan Vayu en vertegenwoordigt daarbij alle vijf stromen tezamen. Van deze stromen gelooft men dat het lichaam ze opwekt en dat ze alle biologische processen beheersen.

Hindoeïsme

In het hindoeïsme maakt het concept chakra's deel uit van ideeën die gerelateerd zijn aan de esoterische anatomie. Deze ideeën worden meestal geuit in teksten die de Āgamas of Tantras worden genoemd. Dit behoort tot een deel van oude teksten waarvan het grootste deel door de orthodoxe brahmanen wordt verworpen.

Er bestaan veel variaties van deze concepten in bronteksten in het Sanskriet. In de vroege teksten zijn er al verschillende stelsels van chakra's en nadi's, met verschillende verbindingen onderling. Verschillende traditionele bronnen geven vijf, zes, zeven of acht chakra's. In de loop van de tijd werd een stelsel van zes of zeven chakra's in het lichaam leidend, welke door de meeste yogascholen werd opgenomen. Dit betreffende stelsel kent zijn oorsprong in ongeveer de 11e eeuw na. Chr. en won in een snel tempo aan populariteit. In deze hindoeïstische stromingen vormen de chakra's de zetels van de nog onuitgedrukte samskara's, die tezamen het karma van de persoonlijkheid uitmaken. De chakra's, aura's en meridianen (nadi's) vormen tezamen het etherische lichaam.

Boeddhisme

Tibetaans boeddhistische stromingen zoals kum nye, maar ook het Tantrisch boeddhisme en school van de zes loka's kennen verschillende systemen van chakra's.

Bön is de oorspronkelijke religie van Tibet die sinds de komst van het boeddhisme er sterk door is beïnvloedt. Bön kent chakra's als pranische centra van het lichaam. De zes belangrijkste chakra's zijn ieder verbonden met ervaringskwaliteiten van de zes bewustzijnsniveaus.

Chinese modellen

Traditionele Chinese geneeswijzen gaan uit van een vergelijkbaar model van het menselijk lichaam als geheel van energiesystemen, gebaseerd op qi. Qi is onder andere de basisfilosofie achter de acupunctuur.

Yoga

Chakra's vormen in de Hatha yoga pradipika geen hoofdthema, in tegenstelling tot Prana. Saswitha, de eerste yogaleraar van Nederland en grondlegger van Saswitha-yoga wilde de chakrafilosofie buiten de yoga houden. In zijn hoofdwerk Swabhawat komen chakra's bijvoorbeeld niet voor.

Niettemin leggen veel moderne yogascholen de nadruk op het belang van chakra's. Deze benadering wordt soms chakra yoga genoemd, maar veel scholen beschouwen chakra's als een van de hoofdonderdelen van de hatha yoga zelf. Hoewel elke school zijn eigen richting bepaalt, onderwijzen hatha yogascholen deze chakraleer in het algemeen vanuit hetzelfde uitgangspunt als de new age. Er bestaan ook yogascholen met een andere invalshoek, zoals de tantrische en kundalini yoga.

Tantrisch

De chakra's staan beschreven in tantrische teksten, zoals de Sat-Cakra-Nirupana en Padaka-Pancaka. Hierin worden ze beschreven als emanatie (uitstraling) van bewustzijn van brahman, een energie die uit het spirituele voortkomt en geleidelijk aan concreter wordt, verschillende niveau's van chakra's creëert en uiteindelijk tot rust komt in de chakra Muladhara (wortelchakra). De chakra's maken hierdoor onderdeel uit van de emanationistische theorie, evenals de kabbalah in het westen of lataif-e-sitta in het soefisme of neoplatonisme. De energie die loskwam bij het ontstaan, kundalini, ligt opgerold en slapend onderin de ruggengraat. Het doel van de tantrische en kundalini yoga is deze energie vrij te maken en door de andere chakra's heen te laten stromen, totdat het de eenheid met god bereikt in de kruinchakra.

New age

De opkomst van new age-beweging leidde tot meer belangstelling voor chakra's. De grootste chakra's heten verantwoordelijk te zijn voor de activering van de diverse lichaamsfuncties zoals ademen, spreken, uitscheiden, lopen enzovoorts, zowel als voor de diverse vormen van perceptie via de zintuigen. Oefeningen zijn er onder andere op gericht deze klieren door middel van subtiele drukfluctuaties meer in balans brengen, ter verbetering van de fysieke gezondheid en de beheersing van de emoties in verband met de mystieke levenswijze.

In de new age-filosofie en een groot aantal yogascholen wordt verondersteld dat beïnvloeding van de activiteit van de chakra's invloed heeft op endocriene afscheidingen of hormonen en zo op de daarmee samenhangende intensiteit van de diverse karaktereigenschappen en emoties. Ook wordt verondersteld dat er veel meer klieren zijn dan er tot op heden anatomisch zijn aangetoond en dat die allemaal een relatie zouden hebben met de vele chakra's in het lichaam.

Een yogi die veel medische beweringen heeft gekoppeld aan oude Indiase filosofieën waaronder ook de chakra's, is Swami Sivananda Saraswati en leerlingen van de door hem opgerichte Divine Life Society. Hij studeerde oorspronkelijk medicijnen aan het Medical College in Thanjavur, maar wijdde zich later aan de oosterse geneeswijzen, waarover hij veel boeken publiceerde.

In new age en veel yogascholen wordt het volgende beweerd over de afzonderlijke chakra's:

Symbool voor het Muladhara-chakra onder het stuitbeen met het teken voor aarde en de bijbehorende kleuren rood en zwart.

Eerste chakra

De Muladhara (wortelchakra) zou het verband leggen tussen het lichaam, de aarde en de manier waarop je je in de wereld beweegt. Elk chakra heeft lichamelijke, emotionele en spirituele componenten.
Op lichamelijk gebied hoort het eerste chakra bij problemen met onderrug, dikke darm, botten, heupen en billen. Al deze delen horen bij het onderste deel van het lichaam, waar ook het eerste chakra zich bevindt. Dit zijn veelal de massieve delen die ondersteuning en de basis bieden, zoals het bekken.
Emotioneel gezien heeft het eerste chakra te maken met veiligheid, basisvertrouwen, financiële zekerheid (basisbehoeften) en begrenzing. Men moet eerst de grenzen van zijn mogelijkheden afbakenen, om die later uit te kunnen breiden. Persoonlijke grenzen aangeven behoort eveneens bij dit chakra.

Tweede chakra

De Swadhisthana (heiligbeenchakra) wordt verbonden met de geslachtsklier, geslachtsorganen, heiligbeen, bekkengebied, baarmoeder, nieren, blaas, bloedsomloop en waterhuishouding.
Een stabiel chakra duidt op een gezonde omgang met seksualiteit: hartstocht en emoties worden niet onderdrukt, maar geuit. Activatie leidt tot zelfverzekerdheid, vitaliteit, levenslust en aantrekkelijkheid voor andere mensen.

Derde chakra

De Manipura (navelchakra) wordt gezien als de belangrijkste plek voor het opslaan van energie. Het wordt geassocieerd met de alvleesklier, maag, galblaas, lever, milt, dunne darm, buikholte en vegetatief zenuwstelstel. Dit chakra regelt de spijsvertering en heeft een grote invloed op de werking van het onderlichaam, de maag, lever en milt.
Een goed ontwikkeld Manipura-chakra stimuleert op emotioneel vlak de vorming van een sterk ik-gevoel, dat nodig is om zelfverzekerd en doelgericht door het leven te gaan. Een te sterk geladen chakra kan echter leiden tot machtswellust, jaloezie en overdreven ambities. Een gebrek aan energie daarentegen leidt tot onzekerheid, ongerichtheid en zelfmedelijden.

Vierde chakra

Anahata (hartchakra) verbindt de onderste drie chakra's van de instincten met de bovenste drie chakra's van het hogere, menselijke bewustzijn. Het vierde chakra (ook wel hartchakra genoemd) is het energetische centrum van liefde, medeleven, menselijkheid en geborgenheid. Het zorgt voor een liefdevol en ondersteunend contact met de ander en voert van het ik-bewustzijn naar het wij-bewustzijn.
Dit chakra regelt de werking van het hart, de longen en de ademhaling. Een stabiele bloedsomloop, een sterk hart, een gezond hartritme en een diepe, ontspannen ademhaling duiden erop dat het hartchakra in balans is. Een verlaging van het energieniveau van dit chakra kan zich uiten via allergie, astma en infectiegevoeligheid. Een verstoring komt echter het duidelijkst naar voor in de vorm van hartklachten en ademhalingsproblemen.

Vijfde chakra

Vishuddha (keelchakra) vormt in het lichaam het klank- en spraakcentrum. Hij helpt bij de ontwikkeling van het woordbewustzijn. Mensen met een goed ontwikkeld keelchakra kunnen goed spreken en winnen gemakkelijk iemands vertrouwen. Het vijfde chakra (ook wel keelchakra genoemd) verbindt het hartcentrum met het voorhoofdchakra en wordt beschouwd als de bemiddelaar tussen voelen en denken. Dit chakra stemt ze op elkaar af en zorgt er bijvoorbeeld voor dat de ratio niet de overhand krijgt.
Een evenwichtige, volle stem, een goede ademhaling en ontspannen nek-, kaak- en schouderspieren geven aan dat de energie in het Vishuddha-chakra vrij kan stromen. Slecht stromende energie in het keelchakra zorgt vaak voor een stokkende, hese, snel vermoeid klinkende stem. Behalve keelklachten kunnen ook problemen met de schildklier, struma, oorpijn en zelfs tandpijn of tandvleesontsteking met een verzwakt keelcentrum in verband worden gebracht.

Zesde chakra

Ajna (derde oogchakra) zorgt als geestelijk centrum voor oplettendheid en bewustzijn. Als de levensenergie zich in het zesde chakra verzamelt en blokkades worden opgeheven, is het mogelijk om een hoger bewustzijn te bereiken. Een belangrijk symbool voor het zesde chakra is Shakti Hakini, een androgyne godheid, die zowel het mannelijke als vrouwelijk aspect vertegenwoordigt (de dualiteit wordt overstegen).
Het Ajna-chakra (ook wel derde oog-chakra genoemd) verzorgt de verbinding met de geestelijke wereld en opent de poorten naar intuïtieve kennis en verwijst naar een werkelijkheid die tevoorschijn komt zodra het dualistisch waarnemen van de wereld overstegen wordt en de gedachten tot rust komen. Omdat het voorhoofdchakra de werking van alle endocriene klieren beïnvloedt, is het essentieel voor de gezondheid. Een verstoring uit zich op geestelijk niveau, zoals angst, een gevoel van zinloosheid en doelloosheid of als concentratieproblemen. Is dit chakra vrijwel helemaal leeg, dan kan dat zelfs leiden tot zware geestesziekten. Een verzwakt chakra kan ook heel depressief maken, terwijl een overactief chakra waanvoorstellingen en schizofrenie tot gevolg kan hebben.

Het Sahasrara-chakra boven het hoofd zou contact met god mogelijk maken

Zevende chakra

Sahasrara (kruinchakra) hangt samen met spiritualiteit en verlichting. Dit zevende chakra heeft te maken met het streven naar hogere bewustzijnstoestanden. Een geopend zevende chakra veroorzaakt een gevoel van diepe vrede en harmonie, voorbij de dualiteit. Dit leidt tot ervaringen van totaal geluk en brengt de verbinding tot stand met een werkelijkheid die voorbij het denken ligt. De energie van dit chakra kan er toe leiden dat men de Mahatma, 'de grote ziel', bereikt.
Het kruinchakra werkt in op het gehele organisme. Is de energie in dit chakra te zwak, dan kunnen er chronische ziekten, zenuwaandoeningen en levensbedreigende ziekten ontstaan. De meest voorkomende problemen uiten zich als hoofdpijn, verwardheid, vergeetachtigheid, slaapstoornissen en depressiviteit.

Externe link

• OHM, Chakra's Een site van de Organisatie Hindoe Media (OHM) met een documentaire over chakra’s

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

• (nl) chakra, hoofdchakra, uitleg, systeem en forum
• (nl) Uitgebreide uitleg over de zeven belangrijkste chakra's
• (nl) Chakra, Wapen van Brahma en Vishnu