Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Dilbeek
Gemeente in België .png){kind=small}
| |||||
| |||||
  | |||||
| Gewest |  Vlaanderen
| ||||
| Provincie |  Vlaams-Brabant
| ||||
| Arrondissement | Halle-Vilvoorde | ||||
| Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere |
41,18 km² (2009) 59,37% 21,68% 18,95% | ||||
| Coördinaten | 50° 51' NB, 4° 16' OL | ||||
| Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid |
39.998 (01/01/2010) 48,23% 51,77% 971 inw./km² | ||||
| Leeftijdsopbouw 0–17 jaar 18–64 jaar 65 jaar en ouder |
(01/01/2008) 20,32% 59,86% 19,82% | ||||
| Buitenlanders | 5,85% (01/01/2008) | ||||
| Burgemeester | Willy Segers (N-VA) | ||||
| Bestuur | N-VA, CD&V/DNA!, Groen-sp.a | ||||
| Zetels LvB-Open Vld CD&V/DNA N-VA Groen-sp.a UF |
35 13 7 8 3 4 | ||||
| Gemiddeld inkomen | 18.074 euro/inw. (2007) | ||||
| Werkloosheidsgraad | 5,37% (jan. 2009) | ||||
| Postcode 1700 1700 1700 1701 1702 1703 |
Deelgemeente Dilbeek Sint-Martens-Bodegem Sint-Ulriks-Kapelle Itterbeek Groot-Bijgaarden Schepdaal | ||||
| Zonenummer | 02 | ||||
| NIS-code | 23016 | ||||
| Politiezone | Dilbeek | ||||
| Website | www.dilbeek.be | ||||
| Bestand:DilbeekLocatie.png | |||||
| ligging binnen het arrondissement Halle-Vilvoorde in de provincie Vlaams-Brabant | |||||
| |||||
Dilbeek is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Vlaams-Brabant. Dilbeek ligt in het Pajottenland en is vergroeid met de Brusselse agglomeratie en bijgevolg ook sterk verstedelijkt. De gemeente telt ruim 42.000 inwoners (wat haar op Leuven en Vilvoorde na de grootste gemeente van Vlaams-Brabant maakt) en heeft een oppervlakte van 4118 hectare.
Toponymie
De naam van de gemeente komt voor het eerst voor onder de vorm Dedelbeccha (1075) en is afgeleid van het prehistorische hydroniem Didilone, dat mogelijk teruggaat op de Proto-Indo-Europese wortel *dʰeidʰ- ("schitterend"), enerzijds en het Oergermaanse *baki-z / *bakja-z ("beek") uit de PIE wortel *bʰog- ("beek") anderzijds. Andere - twijfelachtige - etymologieën herleiden de component dil- tot het Germaanse *dalan ("dal") of de eigennaam Theodulf.
Geschiedenis
Dilbeek en zijn deelgemeenten behoorden sinds de Karolingische periode tot de Brabantgouw. Omstreeks 1085/1086 kwam dit landsgedeelte onder de graven van Leuven, voorvaderen van de hertogen van Brabant. Binnen het leenstelsel werd het gebied oorspronkelijk bestuurd door de Anderlechtse heren van Aa. Deze bezittingen gingen later over op onder anderen de heren van Zottegem, Gaasbeek en Kraainem. In de bestuurlijke geografie van het hertogdom Brabant maakte het tot het einde van het Ancien Régime deel uit van het kwartier Brussel. In de kerkelijke geografie behoorde Dilbeek tot 1559 tot het bisdom Kamerijk, nadien tot het bisdom Mechelen.
In de 15e eeuw werd in Dilbeek in grote hoeveelheden een witte, kalkhoudende zandsteen, Lediaan, gewonnen. De zandsteen diende niet alleen voor de bouw van enkele plaatselijke kerken (Sint-Ambrosius, Dilbeek; Sint-Pieters, Itterbeek...) maar ook voor kerkelijke gebouwen van groot aanzien zoals de Kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele in Brussel, de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen en de Sint-Baafskathedraal in Gent, alsook wereldlijke gebouwen zoals het stadhuis van Leuven en het stadhuis van Brussel. De voormalige steengroeve ("het Steenwerc van Dyelbeke") is nu een groot natuurgebied, de Wolfsputten.
Sinds de 16e eeuw is de geschiedenis van de deelgemeente Dilbeek nauw verweven met die van de andere deelgemeenten Itterbeek en Sint-Martens-Bodegem. Samen werden zij namelijk verenigd in het Nieuwe Land van Gaasbeek onder de heerschappij van de Heren van Gaasbeek, met een eigen schepenbank en meier. Vanaf 1690 vormden deze gemeenten samen met andere Gaasbeekse lenen het graafschap Tirimont.
Het gemeentehuis "Kasteel de Viron", ontworpen door architect Jean-Pierre Cluysenaar, is een 19e-eeuws kasteel in neo-Tudorstijl, met een park en vijver. Op het eilandje staat de middeleeuwse Sint-Alenatoren, die een restant is van het 13e- of 14e-eeuwse slot dat bewoond werd door de familie van Heetvelde en later door de bisschoppen van Kamerijk. Volgens de legende woonde de familie van vorst Levold, eind 7e eeuw, ook op deze plaats. Het waterslot werd evenwel verwoest tijdens de Negenjarige Oorlog, nadien gerestaureerd door de nieuwe eigenaar Jean Balthasar Malo (1714) en vervolgens gesloopt in 1862 door de familie de Viron.
Sinds begin 20e eeuw had de gemeente een eigen, zeer prestigieuze paardenrenbaan (hippodroom), gesitueerd in het noorden van de gemeente, vlak bij het station (gehucht Wolsem). De paardenrenbaan werd opgericht door Robert Dansaert. Het ingenieuze gebouw werd in 1951 echter gesloopt (en in 1964 ook de tribune) voor de aanleg van een nieuwe wijk: de Savio-wijk
In 1985 verbroederde Dilbeek met Dalton (in de VSA-staat Georgia[1]. De voormalige gemeente Schepdaal deed dit al in 1972 met het Oostenrijkse Obervellach (in Karinthië)[2]. Sinds 1998 is Dilbeek ook met Franschhoek (in Zuid-Afrika) verbroederd. Iniatiefnemer van deze verbroederingen is ereburgemeester Jef Valkeniers.
De gemeente haalde nationaal nieuws met haar actie Dilbeek, waar Vlamingen thuis zijn. Toch bestaat er een Franstalige minderheid in Dilbeek, die met 4 zetels in de gemeenteraad vertegenwoordigd is. Sinds enige tijd noemt de gemeente zich "Poort van het Pajottenland".
Geografie
Kernen
Naast Dilbeek zelf (met zijn gehucht Wolsem) telt de gemeente 5 deelgemeenten. Met name Groot-Bijgaarden, Itterbeek (met gehucht Sint-Anna-Pede), Schepdaal (met gehucht Sint-Gertrudis-Pede), Sint-Martens-Bodegem en Sint-Ulriks-Kapelle.
| Naam | Oppervlakte (km²) |
Bevolking (31/12/2011) | |
|---|---|---|---|
| I | Dilbeek | 11,35 | 18.369 |
| II | Groot-Bijgaarden | 5,67 | 7.644 |
| III | Schepdaal | 8,21 | 5.446 |
| IV | Itterbeek | 5,41 | 4.594 |
| V | Sint-Martens-Bodegem | 5,61 | 2.667 |
| VI | Sint-Ulriks-Kapelle | 4,86 | 1.758 |
Bezienswaardigheden
 Zie Lijst van onroerend erfgoed in Dilbeek voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
- Kasteel de Viron: 19e-eeuws kasteel, met geïntegreerde jaarkalender, sinds 1923 gemeentehuis.
- Sint-Alenatoren: restant van het 14e-eeuwse slot van de familie van Heetvelde.
- Sint-Ambrosiuskerk: gotische, 15e-eeuwse kerk met 13e-eeuwse toren.
- De Kasteelhoeve: in de 19e eeuw ontworpen door architect Cluysenaar voor baron de Viron.
- De IJskelder: hoort bij het kasteel, 19e-eeuws.
- Het Spaanse Huisje: restant van een 16e-eeuwse hoeve.
- Het Neerhof: 13e-eeuwse hoeve, destijds eigendom van de abdij van Vorst, nu een kinderboerderij.
- De watermolen Sint-Gertrudis-Pede: de enige nog maalvaardige watermolen van het Pajottenland. Opgekocht door Dilbeek in 1989, en na een grondige restauratie weer geopend sinds 2002. Het oorspronkelijke gebouw dateert van 1776. Open maaldag elke 2de en 4de zondag van de maand in de namiddag.
- het kerkje van Sint-Anna-Pede dat voorkomt op de achtergrond van de schilderij "parabel van de blinden" van Pieter Brueghel de Oude (werk dat in het museum van Napels hangt).
- het Bruegelmuseum in St. Anna-Pede met 19 grote, kleurechte en weerbestendige reproducties van landschappen van Pieter Brueghel de Oude die in de streek inspiratie kwam zoeken.
- Cultureel centrum De Westrand.
- Hof Ter Smissen: op deze manege vonden regelmatig buitenopnames plaats voor de Vlaamse soapserie Thuis.
- Huis Mostinckx in Sint-Martens Bodegem op het Dorpsplein is een lemen huis. (oorspronkelijk van de 16de eeuw) Tot ver in de 19de eeuw waren de lemen hoevetjes in het Pajottenland de meest voorkomende behuizing en sinds 2011 is het gerenoveerde lemen huis een museale 'kijkwoning', terwijl de bakstenen schuur ruimte biedt voor activiteiten met een toeristisch karakter.
Politiek
(Voormalig) burgemeesters
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bestuur 2013-2018
Burgemeester is Willy Segers (N-VA). Hij leidt een coalitie bestaande uit N-VA, Groen-sp.a en CD&V-DNA. Samen vormden ze tot september 2016 de meerderheid met 18 op 35 zetels. In 2016 ruilde gemeenteraadslid Jos Crabbe CD&V in voor Open Vld - zijn enige politieke wapenfeit, waardoor de coalitie niet langer de meerderheid vormt.[8]
Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976
| Partij | 10-10-1976[9] | 10-10-1982[9] | 9-10-1988[9] | 9-10-1994[9] | 8-10-2000[9] | 8-10-2006[10] | 14-10-2012[11] | 14-10-2018[12] | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen / Zetels | % | 31 | % | 33 | % | 33 | % | 33 | % | 33 | % | 33 | % | 35 | % | 35 | |
| Overwegend Nederlandstalige lijsten | |||||||||||||||||
| Agalev / Groen!-sp.a-SpiritA / Groen-sp.aC | - | - | 3,89 | 0 | 4,94 | 1 | 7,44 | 2 | 8,38A | 1 | 9,71C | 1 | 10,7C | 2 | |||
| SP / Groen!-sp.a-SpiritA / Groen-sp.aC | 7,17 | 1 | 8,85 | 2 | 5,78 | 1 | 3,98 | 0 | 3,69 | 0 | 1 | 2 | 1 | ||||
| PVV1 / VLD2 / LvBurgemeester-VLD3 / LVBurger Open-VLD4 | 6,131 | 1 | 12,861 | 4 | 16,571 | 5 | 29,072 | 11 | 36,572 | 14 | 34,633 | 13 | 33,063 | 13 | 26,84 | 11 | |
| CVP1 / CD&V-N-VA-DNA!B / CD&V-DNA!D / CD&V2 | 38,411 | 14 | 34,001 | 12 | 29,171 | 11 | 25,241 | 10 | 21,431 | 8 | 28,98B | 6 | 19,44D | 6 | 14,62 | 5 | |
| CD&V-N-VA-DNA!B / CD&V-DNA!D / DNA!1 | - | - | - | - | - | 2 | 1 | 6,91 | 2 | ||||||||
| VOLKS1 / VU2 / CD&V-N-VA-DNA!B / N-VA3 / N-VA LvBurgemeester4 | 30,371 | 11 | 29,81 | 11 | 28,892 | 11 | 12,021 | 4 | 8,221 | 2 | 2 | 23,443 | 8 | 24,54 | 10 | ||
| Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 / Vernieuwing3 | - | - | 1,191 | 0 | 5,031 | 1 | 8,381 | 2 | 13,232 | 4 | 2,343 | 0 | 5,52 | 1 | |||
| VVP | - | - | - | 1,07 | 0 | - | - | - | - | ||||||||
| W.O.W. | - | - | - | 2,44 | 0 | - | - | - | - | ||||||||
| RAD | - | 2,13 | 0 | - | - | - | - | - | - | ||||||||
| Overwegend Franstalige lijsten | |||||||||||||||||
| DSP-PSD | 3,29 | 0 | - | - | - | - | - | - | - | ||||||||
| RB-GB1 / LD-VD2 / UNION3 / UF4 / UF(MR+cdH+FDF+IND)5 / UF=MR+DEFI+IND6 | 14,621 | 4 | 12,362 | 4 | 14,513 | 5 | 16,223 | 6 | 14,274 | 5 | 14,795 | 4 | 12,015 | 4 | 10,46 | 3 | |
| ONAFHANKELIJK | - | - | - | - | - | - | - | 0,8 | 0 | ||||||||
| Totaal stemmen | 22716 | 25573 | 26505 | 26698 | 26592 | 27802 | 26918 | 27810 | |||||||||
| Opkomst % | 94,53 | 93,34 | 92,07 | 92,81 | 89,86 | 90,70 | |||||||||||
| Blanco en ongeldig % | 3,17 | 4,13 | 3,11 | 3,24 | 2,58 | 2,95 | 2,83 | 3,70 | |||||||||
De zetels van de gevormde meerderheid staan vet afgedrukt
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
Natuur
Cultuur
In het centrum van Dilbeek staat cultureel centrum De Westrand. De gemeentelijke bibliotheek bevindt zich in hetzelfde gebouw.
Bijnaam
De Dilbekenaars dragen de bijnaam "Konijnenfretters". Toen keizer Karel V onverwacht Dilbeek zou bezoeken, werd in 'De Gouden Kroon' snel alles in gereedheid gebracht. Te laat merkte de waard dat hij de maaltijd vergeten had. Op de spijskaart verscheen wel 'Varken aan 't spit' maar in werkelijkheid had de plaatselijke stroper zijn twaalf konijnenstroppen leeggehaald. De keizer genoot van de heerlijke schotel tot zijn hofmeester het bedrog ontdekte. De waard moest bekennen en vreesde al voor zijn leven, maar de keizer toonde genade. Hij gebood iedereen de waard en zijn dorpsgenoten voortaan Konijnenfretters te noemen. Deze legende werd geschreven in 1957 door Robert Vonck.
Haar patroonheilige is Sint Alena.
Evenementen
Sinds 2004 wordt in Dilbeek jaarlijks het Vijverfestival georganiseerd, een gratis zomerfestival met pop- en rockmuziek, wereldmuziek, amusement en een wereldkeuken. Het hoofdpodium is een drijvend vlot op de vijver van het park.
Elke woensdagmiddag vindt er een markt plaats op de Sint-Alenalaan. Op de parking van de Westrand vindt elke zaterdagochtend een boerenmarkt plaats.
Verenigingen
De jeugdwerking van Dilbeek is gehuisvest in het Jeugdcentrum Castelhof.
Onderwijs
- Groot-Bijgaarden
- Broederschool Heilig Hart (lager onderwijs, Broeders van de Christelijke Scholen)
- Don Bosco Groot-Bijgaarden (lager en middelbaar onderwijs, Salesianen van Don Bosco)
- Dilbeek
- Regina-Caelilyceum (kleuter-, lager en middelbaar onderwijs, Zusters van Liefde van Gent)
- Sint-Alenaschool (kleuter- en lager onderwijs)
- Jongslag (lager onderwijs, gemeenteschool)
- De Vlinder (kleuter- en lager onderwijs; gemeenschapsonderwijs)
- Itterbeek
- 't Keperke, gemeenteschool
- Schepdaal
- De klimop, gemeenteschool (lager onderwijs)
- Trip Trap (kleuterschool)
- Sint-Martens-Bodegem
- 't Klavertje Vier
Geboren in Dilbeek
- Wieland Kuijken (1938), musicus
- Sigiswald Kuijken (1944), musicus
Bekende Dilbekenaren
- Rik Andries (Herentals, 1936), acteur theater, film en televisie
- Jean Brusselmans (Brussel, 1884 - Dilbeek, 1953), kunstschilder
- Jacques Brel (Schaarbeek, 1929 - Bobigny (Parijs), 1978), woonde rond 1950 enkele jaren in Dilbeek
- Johan Anthierens (Machelen, 1937 - Dilbeek, 2000), Vlaams journalist, columnist, publicist en schrijver
- Paul Ricour (1943), acteur, onder andere bekend van Merlina en Postbus X
- Paul Van Himst (Sint-Pieters-Leeuw, 1943), voetballegende
- Danny Verbiest (Vilvoorde, 1945), stem van Samson en oprichter Studio 100
- Béatrice Delvaux (Namen, 1960), Franstalig journaliste
- Goedele Liekens (Aarschot, 1963), voormalig Miss België en tv-figuur
- Jef Valkeniers (Schepdaal, 1932), Vlaams politicus
- Jurgen Ceder (Aalst, 1963), Vlaams politicus
- Stijn Vanderhaeghe (Ieper, 1977), auteur en journalist
- Max Colombie (1991), frontman/oprichter en zanger van dreampopact Oscar and the Wolf
- Alice Toen (Hoboken, 1924), actrice
Trivia
- De VTM-serie Echte Verhalen: De Buurtpolitie werd oorspronkelijk opgenomen in en rond Dilbeek.
Sint-Alena is de patroonheilige van Dilbeek. Ze is beschermheilige van de tandpijn en oogziekten.
Externe links
- Website van de gemeente
- Website over het erfgoed van de gemeente
- Website over toerisme in Dilbeek
- Website van de deelgemeente Schepdaal
- Website over de geschiedenis van Dilbeek
| Plaatsen in de gemeente Dilbeek | Vlag van Dilbeek |
|---|
|
Deelgemeenten: Dilbeek · Groot-Bijgaarden · Schepdaal · Itterbeek · Sint-Martens-Bodegem · Sint-Ulriks-Kapelle |
| Gemeenten in de provincie Vlaams-Brabant | |
|---|
|
Aarschot · Affligem · Asse · Beersel · Begijnendijk · Bekkevoort · Bertem · Bever · Bierbeek · Boortmeerbeek · Boutersem · Diest · Dilbeek · Drogenbos · Galmaarden · Geetbets · Glabbeek · Gooik · Grimbergen · Haacht · Halle · Herent · Herne · Hoegaarden · Hoeilaart · Holsbeek · Huldenberg · Kampenhout · Kapelle-op-den-Bos · Keerbergen · Kortenaken · Kortenberg · Kraainem · Landen · Lennik · Leuven · Liedekerke · Linkebeek · Linter · Londerzeel · Lubbeek · Machelen · Meise · Merchtem · Opwijk · Oud-Heverlee · Overijse · Pepingen · Roosdaal · Rotselaar · Scherpenheuvel-Zichem · Sint-Genesius-Rode · Sint-Pieters-Leeuw · Steenokkerzeel · Ternat · Tervuren · Tielt-Winge · Tienen · Tremelo · Vilvoorde · Wemmel · Wezembeek-Oppem · Zaventem · Zemst · Zoutleeuw |
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Dilbeek op Wikimedia Commons.
