Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Gelaatexpressie

Uit Wikisage
Versie door SjorsXY (overleg | bijdragen) op 18 apr 2010 om 12:09
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Een gelaatsexpressie oftewel mimiek is het gevolg van de samentrekking bepaalde gelaatsspieren en wordt beschouwd als een van de vormen van non-verbale expressies van emoties. Onderzoek toont aan dat er zes basale gelaatsexpressies bestaan die een uitdrukking zijn van de volgende emoties: woede, angst, afkeer, blijdschap, verdriet en verrassing. Gelaatsexpressies komen niet alleen bij mensen voor, maar ook bij sommige zoogdieren.

Spontane en gewilde gelaatsexpressies

Bij mensen kan een onderscheid gemaakt worden tussen spontane en bewust gecontroleerde gelaatsexpressies. Omdat de spontane gelaatsexpressies, zoals het omhoog of omlaag trekken van de mondhoeken bij blijdschap of verdriet, een directe afspiegeling zijn van bepaalde emoties, zijn zij moeilijk te onderdrukken. Vanwege de sterke associatie tussen emoties en gelaatsexpressies wordt soms wel beweerd dat een bewust uitgevoerde gelaatsexpressie ook het daaraan gekoppelde gevoel kan oproepen. Gelaatsexpressies komen tot stand via specifieke gelaatsspieren, waaronder de musculus zygomaticus maior (bij glimlachen), de corrugator (bij fronsen) en de orbicularis oculi (rondom de ogen). Ook de ogen (bijvoorbeeld het knipperen van de ogen), en het wel of niet hebben van oogcontact blijken bij te dragen tot gelaatsexpressies.

Veel mensen (met name ouderen) houden de gelaatsspieren tussen de wenkbrouwen gespannen, oftewel in één postie, welke vaak een kwade of strenge uitdrukking teweeg brengt, wat vaak onterecht is. Echter kan het een voortdurende gewoonte zijn, waardoor er een (denk)rimpel onstaat (tussen en iets onder de wenkbrouwen) die blijvend is. In vroegere tijden was het minder gebruikelijk om de emoties te tonen, waardoor deze op dergelijke manier tegengehouden (verborgen) werden. Tegenwoordig is het juist in om een open blik te hebben, en juist zoveel mogelijk oogcontact, waarbij eventuele emoties direct kenbaar (zichtbaar) zijn voor anderen. Op die manier wordt iemand snel sympathiek bevonden.

Gelaatsexpressies en hersenen

  • Produceren van gelaatsexpressies

Spontane en gewilde gelaatsexpressies zijn van verschillende circuits in de hersenen afhankelijk[1]. Gewilde gelaatsexpressies blijken vooral afhankelijk van hogere motorische gebieden in de linker hersenhelft, terwijl spontane gelaatsuitdrukkingen via oudere gebieden in de hersenen, zoal basale ganglia tot stand komen. Zo kunnen bijvoorbeeld patiënten met bepaalde hersenbeschadigingen niet bewust de mondhoeken omlaag of omlaag bewegen, maar wel bij een spontane glimlach. Ook het tegenovergestelde beeld kan optreden. Bij de ziekte van Parkinson is vaak de spontane gelaatsexpressie verstoord, zoals blijkt uit een maskerachtig gezicht. De patiënten kunnen echter wel bewust glimlachen, d.w.z de mondhoeken omhoog bewegen als hen dat wordt gevraagd. Het produceren van een realistische expressie van een emotie zonder het bijbehorende gevoel is niet eenvoudig. Al in de negentiende eeuw stelde de neuroloog Guilaume-Benjamin Duchenne de Boulogne vast dat dit te maken heeft met een specifieke oogspier, de orbicularis oculi [2]. Deze spier is moeilijk bewust te controleren, en wordt alleen geactiveerd door echte emoties. Hij wordt soms ook nog wel Duchenne’s spier genoemd.

  • Begrijpen van gelaatsexpressies

Het begrijpen van gelaatsuitdrukkingen van emoties blijkt vooral afhankelijk te zijn van de rechterhersenhelft [3]. Zo hebben mensen met een beschadiging van de rechterhersenhelft moeite met het herkennen van emotionele expressies op plaatjes van gezichten. Gelaatsexpressies van emoties zijn overigens ook bij normale proefpersonen soms moeilijk te onderscheiden. Sommige gelaatsexpressies zoals woede en tevredenheid zijn makkelijk uit elkaar te houden, terwijl expressies van afkeer en angst moeilijker van elkaar zijn te onderscheiden. Ook maken mensen soms vergissingen bij het interpreteren van gelaatsuitdrukkingen. Zo kan een neutrale gelaatsuitdrukking bij een bepaald persoon als angstig worden geïnterpreerd, omdat zijn of haar gelaatstrekken lijken op die van een ander persoon wiens gezicht wel (echte) angst uitstraalt. Mensen met een bepaalde vorm van autisme hebben meestal ook moeite om gelaatsexpressies te herkennen, uitgezonderd sommigen met het Aspergersyndroom, die wél de emotionele intelligentie (gedeelten van de meervoudige intelligentie) in grote mate hebben kunnen ontwikkelen. Dit komt doordat dezen begrijpend denken in plaats van beredenerend denken (wat vrijwel alle mensen doen doordat een woordelijke taal wordt aangeleerdt, wat lineaire beredeneringen teweeg brengt, en daardoor ook slechts gedeeltelijke, bijbehorende begrippen).

Gelaatsexpressies en cultuur

Charles Darwin merkte als eerste op dat emoties door mensen van verschillende culturen op dezelfde wijze worden uitgedrukt [4]. Later onderzoek naar gelaatsexpressies van o.a. Ekman leek Darwins opvatting grotendeels te ondersteunen, wat betreft de uiting van basale emoties als woede, angst, afkeer (walging), verrassing en blijheid [5]. In verband hiermee wordt aangenomen dat gelaatsexpressies voor een groot deel aangeboren zijn. Het uiten van gevoelens in een sociale context is echter mede afhankelijk van bepaalde regels die cultuurbepaald zijn. Ekman noemt dat display rules [6]. In de Westerse cultuur is het bijvoorbeeld ongepast voor winnaars of verliezers om blijheid respectievelijk verdriet te tonen. Het publiekelijk uiten van deze emoties wordt daarom gemaskeerd of onderdrukt. Deze display rules spelen dus vooral een rol in gezelschap van anderen, terwijl de spontane gelaatsexpressies beter tot uiting gekomen als men alleen is, of zich onbespied waant.

De spieren van de gelaatsexpressie

Musculus:

  1. º Gazzaniga, M.S. & Smylie, C.S. (1990). Hemispheric mechanisms controlling voluntary and spontaneous facial expressions. J. Cog. Neurosc., 2, 239-245
  2. º Duchenne,G.B. (1862/1990). The Mechanism of Human Facial Expression. Cambridge: Cambridge University Press
  3. º Gazzaniga, M.S. & Smylie, C.S. (1883). Facial recognition and brain asymmetries: clues to underlying mechanisms. A. Neurol., 13, 536-540
  4. º Darwin, C. (1872/1965). The expressions of emotions in Man and Animals. Chigaco: the University of Chigaco Press
  5. º Ekman, P. 1(1980). The Face of Man, expressions of universal emotions in a New Guinea Village. New York: Garland ,STPM Press
  6. º Ekman, P. & Friesen, W.V. (1975). Unmasking the Face. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall
rel=nofollow

Externe links

Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Gelaatexpressie&oldid=48510"