Particratie

Een particratie of partitocratie is een staatsvorm waarbij de wetgevende macht in handen is van politieke partijen. Via een systeem van proportionele representatie kiest het volk haar vertegenwoordigers. In de praktijk kunnen de meeste staten van de westerse wereld als particratieën worden gezien.

Het elementaire verschil tussen een particratie en een democratie is de kwestie of het volk soeverein is. Een exacte scheidingslijn lijkt er in eerste instantie niet, want in een democratie zijn er meestal ook partijen en een parlement. Toch worden staten als democratieën beschouwd indien het volk formeel het laatste woord kan hebben over concrete wetsvoorstellen, dus concrete politieke macht heeft. In een particratie kan de bevolking enkel om de paar jaar het aandeel van de verschillende partijen in het parlement wijzigen, dus enkel 'achteraf' bijsturen.

Mogelijke kenmerken van een particratie zijn:

• afwezigheid van een bindend referendum;
• enkel volksvertegenwoordigers kunnen over wetten stemmen;
• de partijen bepalen onderling de samenstelling van de regering;
• mandatarissen kunnen enkel door hun partij of justitie afgezet worden.
• dat alle verkozenen die behoren tot eenzelfde partij in het parlement over alle onderwerpen gelijk stemmen volgens de instructies van die partij.

België

België is een redelijk sterke particratie:

In de Belgische politiek zijn individuele politici sterk afhankelijk van hun partij om (her)verkozen te worden. Door de aanwezigheid van de lijststem bovenaan een lijst heeft de partij veel macht. De eerst gerangschikte kandidaten kunnen lijststemmen gebruiken om een zetel te behalen als ze minder stemmen hebben dan een kandidaat onder hen op de lijst. De partij legt de rangorde vast op de lijst en dit dwingt dan ook de politici in een strak keurslijf. Daarnaast bestaat er nog het systeem van de opvolgers. Onder de lijst van de effectieve kandidaten is er een tweede lijst van opvolgers. Als een verkozen kandidaat van een partij ontslag neemt dan komt de kandidaat van de opvolgerslijst in de plaats de ontslagnemende verkozene. Bij de opvolgerslijst is hetzelfde systeem ingebouwd van lijststemmen. Partijen kunnen op deze manier met grote zekerheid bepalen wie er in het parlement komt. Voor de verkiezingen voor Belgische gemeenten is de lijst van opvolgers afgeschaft, zodat bij deze toch een of meer kandidaatslijsten van één persoon kunnen meedoen.

Het zijn de partijvoorzitters die het regeerakkoord onderhandelen en vastleggen en de ministerposten uitdelen. Ze zetten ook de politieke lijn uit van de partij en hebben over zwakke ministers een sterke greep. Tegenstanders melden daarom dikwijls dat één 'staats'-particratie gelijk staat met de inertie van de politieke partij-particratieën van de meerderheid.

België kent enkel gemeentelijke en provinciale (niet-bindende) Volksraadplegingen.

Nederland

In Nederland is het doorgaans een vereiste om een prominent lid te zijn van een gevestigde politieke partij om in aanmerking te komen voor een hooggeplaatste functie in het openbaar bestuur of bij de semi-overheid. Burgemeesters worden bijvoorbeeld altijd partijpolitiek benoemd, pogingen om het gekozen burgemeesterschap (waar met name D'66 een sterk voorstander van was) in te voeren hebben het niet gehaald. Wel zijn er in Utrecht en Eindhoven proeven met gekozen burgemeesters geweest, hierbij kon men slechts kiezen tussen kandidaten van dezelfde partij (in beide gevallen PvdA; de opkomst bij deze verkiezingen was dan ook niet erg groot).

•   Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)

Staats- en regeringsvormen