Rund

Rund
Een koe in een weiland.
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Mammalia (Zoogdieren) Orde: Artiodactyla (Evenhoevigen) Familie: Bovidae (Holhoornigen) Geslacht: Bos
Soort
Bos taurus Linnaeus, 1758

Het rund oftewel Bos taurus is een evenhoevige uit het geslacht Bos van de familie der holhoornigen (Bovidae). Het vrouwelijke dier wordt een koe genoemd, het mannelijke dier een stier. Een os ten slotte is een gecastreerde stier. Het rund is de gedomesticeerde afstammeling van de sinds de Middeleeuwen uitgestorven diersoort, de oeros Bos primigenius.

Er worden tegenwoordig pogingen gedaan deze oervorm terug te fokken, althans dieren die er uiterlijk sterk op lijken. Een van de bekendste pogingen is die van de gebroeders Heck, het zogenaamde Heckrund. Ze zijn uitgezet in de Oostvaardersplassen en daar leven inmiddels kuddes. Hoewel het waarschijnlijk mogelijk zal blijken een rund met sterke uiterlijke gelijkenis terug te fokken, zal dit toch nooit een echte oeros worden.

Als herkauwer heeft het rund vier magen. Verder heeft het rund in totaal 32 tanden. Bovenaan heeft het geen hoektanden en snijtanden, maar wel 6 voorkiezen en 6 kiezen. Onderaan heeft het rund 8 snijtanden, 6 voorkiezen en 6 kiezen.

Domesticatie

Runderen worden al heel lang door de mens als huisdieren gehouden. Dat is waarschijnlijk begonnen in wat nu de Sahara-woestijn is. In het 7e millennium v.Chr. heerste daar een veel milder klimaat en kwamen er oerossen voor.

Er zijn door de lange domesticatie vele, vaak streekgebonden, rassen ontstaan. Sommige zijn meer gericht op melkproductie, andere meer op vleesproductie en weer anderen op hun sierwaarde. Sommige zijn oude rassen, waarvan nog maar weinig exemplaren bestaan. Tegenwoordig worden er inspanningen geleverd om deze oude rassen te bewaren. Dat gebeurt deels uit cultuurhistorische overwegingen, deels om de genetische diversiteit te beschermen.

Een veel voorkomende kruising tussen een jak en een rund in Mongoliën en Tibet is een dzo, die sterker dan beide is.

Rundveehouderij

Zie Rundveehouderij voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De rundveehouderij is een van de belangrijkste bronnen van niet alleen vlees, maar ook melk en leer voor de mens. Het extreem doorfokken op melkopbrengst maakt wel dat de genetische diversiteit van de veestapel voortdurend afneemt. Goede stieren verwekken door kunstmatige inseminatie vele duizenden nakomelingen.

Melkveehouderij

Mastitis of uierontsteking is één van de meest voorkomende problemen in de moderne melkveehouderij. De oorzaken hiervan kunnen ingedeeld worden in drie groepen: de micro-organismen, de koe zelf en het milieu waarin de koe verblijft.

Rasaanduiding

Zie Lijst van rundveerassen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De koerassen die in Nederland voorkomen zijn verdeeld in drie groepen: melk, dubbeldoel en vleesrassen.

1. Melkrassen: Deze dieren worden gehouden voor hun productie van melk. Het fokdoel is meer melk- en eiwitproductie.
2. Dubbeldoelrassen: Deze dieren worden gehouden voor de productie van melk en voor de productie van vlees. Het fokdoel van deze dieren is meer melk en meer vlees.
3. Vleesrassen: deze dieren worden gehouden voor de productie van vlees. Het fokdoel is meer vlees.

Dubbeldoel lijkt de gouden keuze, maar een dikke koe geeft niet veel melk en aan een goede melkkoe zit niet veel vlees. Bij een dubbeldoelkoe is de melkproductie matig tot goed en de vleesopbrengst redelijk.

In de onderstaande tabel staan de rassen met hun type en rasaanduiding. De rasaanduiding wordt gebruikt in de rasbalk die op de koeschets van het dier staat. Het grootste deel van de rassen die voorkomen op de wereld zijn beschreven en getekend door Marleen Felius in het boek Rundvee. Rassen van de Wereld. Gedurende 25 jaar heeft zij in dit boek meer dan 700 rassen beschreven. Het boek is niet meer nieuw verkrijgbaar. De meeste rassen zijn vleesrassen.

Ras- aanduiding	Rasnaam	type	Ras- aanduiding	Rasnaam	type
ANG	Angler	Melkras	NOR	Normande	Dubbeldoelras
AYS	Ayrshire	Melkras	OD	Overig dubbeldoel	Dubbeldoelras
BF	British Friesian	Melkras	PIN	Pinzgauer	Dubbeldoelras
FH	Fries Hollands	Melkras	SAL	Salers	Dubbeldoelras
FR	Fries roodbond	Melkras	TAR	Rarantaise	Dubbeldoelras
G	(Groninger) Blaarkop	Dubbeldoelras	WBL	Welsh Black	Dubbeldoelras
GUS	Guernsey	Melkras	AA	Aberdeen Angus	Vleesras
HF	Holstein Friesian	Melkras	AUB	Aubrac	Vleesras
JER	Jersey	Melkras	BA	Blonde d'Aquitaine	Vleesras
LV	Lakenvelder	Dubbeldoelras	BAZ	Bazadaize	Vleesras
NF	New Zealand Friesian	Melkras	BBl	Belgisch Witblauw	Vleesras
NRB	Noors roodbont	Melkras	BRA	Brahman	Vleesras
OF	Overig Friesian	Melkras	CHI	Chianina	Vleesras
OM	Overig melktype	Melkras	CHL	Charolais	Vleesras
WR	Witrik	Melkras	DEV	Devon	Vleesras
ZRB	Zweeds roodbont	Melkras	DIK	Dikbil	Vleesras
ABO	Abondance	Dubbeldoelras	GAL	Galloway	Vleesras
BR	Belgisch roodbont	Dubbeldoelras	GAS	Gasconne	Vleesras
BS	Brown Swiss	Dubbeldoelras	HER	Hereford	Vleesras
BV	Braunvieh	Dubbeldoelras	HI	Highland	Vleesras
DEX	Dexter	Dubbeldoelras	LIM	Limousin	Vleesras
DR	Deens roodbont	Dubbeldoelras	MAR	Marchigiana	Vleesras
FLV	Fleckvieh	Dubbeldoelras	MA	Maine Anhou	Dubbeldoelras
MON	Montbelairde	Dubbeldoelras	PIM	Piemontese	Vleesras
MRY	Maas-Rijn-IJssel	Dubbeldoelras	ROM	Romagnola	Vleesras
MSH	Milking shorthorn	Dubbeldoelras	VRB	Verbeterd roodbont vleesveeras	Vleesras

Rund in de taal

• Runderen worden gehouden als huisdier t.b.v. melk, vlees, trekdier.
• Rund, in de zin van het volwassen dier in tegenstelling met het kalf.

(Een grazend rund en spelende kalveren).

• Het bloedt als een rund: een wond die hevig bloedt.
• Wat een rund: lompe vlegel / dom, onhandig persoon (ook wel : ezel, os, otter, uil).
• Je bent een rund als je met vuurwerk stunt: je bent dom bezig als je vuurwerk gebruikt op manieren waar het niet voor bedoeld is; aangezien dit erg gevaarlijk is.

Zie ook

• Lijst van rundveerassen
• Rundvlees
• Runderen
• Veeteelt

  Vrije mediabestanden over Bos taurus op Wikimedia Commons