Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Herenhuis: verschil tussen versies
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Herenhuis&oldid=45508809 Fred Lambert 29 nov 2015) |
(ongedaan gemaakt) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
<!--[[Bestand:Witte gevels facades herenhuizen IJsselkade Zutphen.JPG|thumb|Gevels van herenhuizen aan de IJsselkade in [[Zutphen (stad)|Zutphen]]]] | |||
[[Bestand:Harlingerstraat.jpeg|thumb|Blok met tien etagewoningen en een herenhuis in de Harlingerstraatweg, hoek Harlingersingel te [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]]]] | |||
[[Bestand:1913 PLaskylaan 75 Schaarbeek herenhuis Léon Verbeeck, architect Henri VAN DIEVOET.JPG|thumb|Herenhuis uit 1913 in [[Schaarbeek]] (België), architect: [[Henri Van Dievoet]]]] --> | |||
Een '''herenhuis''' is een aanzienlijk woonhuis of een woonhuis voor aanzienlijken, in Nederland of België. | |||
== Historische herenhuizen == | |||
Herenhuizen werden in het verleden vooral gebouwd en bewoond door families uit de [[Middenklasse|midden-]] en de [[bovenklasse]]. Kenmerkend is een uitstraling van welgesteldheid. Meestal hebben herenhuizen twee of meer verdiepingen. Door een ruime maatvoering heeft een herenhuis veel binnenruimte. Ze kunnen net als [[rijtjeshuis|rijtjeshuizen]] pal naast elkaar gebouwd zijn (vooral in stedelijke omgevingen) maar ze kunnen ook ontworpen zijn als vrijstaande of halfvrijstaande huizen. De luxe bouwwijze maakte ze duurder dan een eenvoudige [[arbeiderswoning]] of een [[pakhuis]]. Oude herenhuizen hebben vaak hoge plafonds met sierlijk [[stucwerk]]. De afwerking toonde voorts bewerkelijke ornamenten zoals decoratief lijstwerk, vensters in [[glas in lood]] en monumentale [[Schouw (haard)|schouwen]]. | |||
== Hedendaagse herenhuizen == | |||
Ook woonhuizen die tegenwoordig als 'herenhuis' ontworpen en aangeboden worden kenmerken zich door een ruime maatvoering, een luxe afwerking en een statige uitstraling. | |||
==Nederland== | |||
In oude Hollandse steden als [[Amsterdam]], [[Rotterdam]], [[Delft]], [[Dordrecht (Nederland)|Dordrecht]] en West-Friese steden als [[Enkhuizen]] en [[Hoorn (Noord-Holland)|Hoorn]] zijn nog vele voorbeelden vanuit de tijd van de [[Verenigde Oostindische Compagnie|VOC]]. Soms gaat het hierbij om [[grachtenpand|grachtenhuizen]]. Andere plaatsen met herenhuizen zijn bijvoorbeeld [[Arnhem]], [[Gouda]], [[Groningen (stad)|Groningen]], [[Leiden]], [[Middelburg (Zeeland)|Middelburg]], [[Nijmegen]] en [[Utrecht (stad)|Utrecht]]. In de universiteitssteden zijn in de loop der tijd veel herenhuizen van binnen verbouwd om ze geschikt te maken voor [[studentenhuisvesting]] en bewoning door [[Alleenstaande relatie|alleenstaanden]] of koppels. | |||
== België == | |||
In [[Vlaanderen]] omschrijft men een herenhuis als "een aanzienlijk woonhuis in de stad, doorgaans van vier of meer [[travee]]ën en meestal met koetsdoorrit".<ref>[https://inventaris.onroerenderfgoed.be/thesaurus/typologie/188 Typologie herenhuis bij Inventaris Onroerend Erfgoed]</ref> Men treft in steden als [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]], [[Brugge]], [[Gent]], [[Kortrijk]], [[Leuven]], [[Lier (België)|Lier]] en [[Mechelen (België)|Mechelen]] veel herenhuizen aan die twee verdiepingen of meer hebben, de zolderverdieping niet meegeteld. Ook in [[Brussel (stad)|Brussel]] zijn ze talrijk aanwezig. Aangezien zij vooral in en rondom de [[binnenstad|binnensteden]] voorkomen en daar een grote vraag bestaat naar kleinere woningen, werden zij in veel gevallen heringericht met één [[appartement]] per verdieping. Zo'n herenhuisappartement werd vaak een ''[[kwartier (woning)|kwartier]]'' genoemd.{{Bron?||2015|05|08}} | |||
[[Categorie:Herenhuis]] | == Overige == | ||
In Noord-Holland was 'herenhuis' ook de aanduiding voor het gemeentehuis of de vergaderplaats van het dijk- en polderbestuur. | |||
Het [[Duits]]e begrip ''Herrenhaus'' (ook: ''Herrensitz'') slaat op een versterkt woonhuis dat van oorsprong in bezit was van een [[adel]]lijke familie maar geen [[Burcht (kasteel)|burcht]] of [[kasteel]] is. Zo'n ''Herrenhaus'' staat vaak op een [[landgoed]] en is te vergelijken met het Nederlandse begrip [[havezate]]. | |||
Daarnaast was ''Herrenhaus'' in Pruisen en Oostenrijk de aanduiding voor het [[Hogerhuis (politiek)|hogerhuis]] (de Eerste Kamer). | |||
<!-- | |||
== Afbeeldingen == | |||
<gallery widths=140 heights=180> | |||
25998-Herenhuis-0265.jpg|Herenhuis met rechte lijstgevel uit het begin van de 19e eeuw in Woerden | |||
Blok van twee herenhuizen.jpg|Herenhuizen aan de Kastanjelaan in Arnhem, gebouwd rond 1880 in [[Eclecticisme (architectuur)|eclectische stijl]] | |||
Herenhuizen Hacquartstraat 21-27.JPG|Herenhuizen in de Hacquartstraat in [[Amsterdam-Zuid]], ontworpen rond 1923 door [[Gerrit Jan Rutgers]] in de stijl van de [[Amsterdamse School (bouwstijl)|Amsterdamse School]] | |||
Hôtel Löwenstein, Brussels.jpg|Huis Loewenstein aan de Wetenschapsstraat 35 in Brussel, ontworpen rond 1919 door de Franse architect A. Sigwalt in [[Beaux-Arts]]-stijl | |||
Woonblok met herenhuizen in combinatie van Eclecticisme en neorenaissance stijl 2012-09-13 11-42-39.jpg|Herenhuizen aan de Wilhelminastraat in Haarlem, ontworpen rond 1884 door [[A. van der Steur jr.]] in een gecombineerde stijl van eclecticisme en [[neorenaissance]] | |||
Den Haag - Mauritskade 43.JPG|Herenhuis aan de [[Mauritskade 43]] in Den Haag, rond 1871 ontworpen in eclectische stijl | |||
</gallery> | |||
--> | |||
== Zie ook == | |||
* [[Buitenplaats]] | |||
== Linken == | |||
* [[Archipedia]] [http://architectenweb.nl/aweb/archipedia/archipedia.asp?ID=12411 Herenhuis] | |||
*[http://www.joostdevree.nl/ Bouwencyclopedie, Joostdevree] [http://www.joostdevree.nl/bouwkunde2/jpgp/pdf_011_stuc_kunst_en_techniek_www_cultureelerfgoed_nl.pdf Gelderse herenhuizen en villa’s, Gesjabloneerde polychrome afwerking van stucplafonds en wanden. pagina 352] | |||
{{Appendix|1=Bronnen|2= | |||
* Haslinghuis, E.J. en Janse, H.: ''Bouwkundige termen''. Leiden: Primavera Pers | |||
* Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal | |||
{{References}} | |||
{{Wikidata|q879050}} }} | |||
<!--definitie In de omschrijving staan strikte criteria voor een herenhuis: ''minimaal twee volledige woonlagen (dus zonder schuine wanden) en een zolder. De dakgoot ligt minimaal op plafondhoogte van de eerste verdieping. Een herenhuis heeft een 'hoge gootlijn'.'' In ''Van Dale'' staat als omschrijving niet veel meer dan ''aanzienlijk'' of ''deftig'' en ik zie bij de omschrijvingen van de [[Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed]] ook "herenhuis" staan voor panden die niet voldoen de hier genoemde criteria. E.J. Haslinghuis en H. Janse, Bouwkundige termen. Verklarend woordenboek van de westerse architectuur- en bouwhistorie, Leiden, 2005.--> | |||
[[Categorie:Herenhuis| ]] | |||
Huidige versie van 12 dec 2015 om 22:26
Een herenhuis is een aanzienlijk woonhuis of een woonhuis voor aanzienlijken, in Nederland of België.
Historische herenhuizen
Herenhuizen werden in het verleden vooral gebouwd en bewoond door families uit de midden- en de bovenklasse. Kenmerkend is een uitstraling van welgesteldheid. Meestal hebben herenhuizen twee of meer verdiepingen. Door een ruime maatvoering heeft een herenhuis veel binnenruimte. Ze kunnen net als rijtjeshuizen pal naast elkaar gebouwd zijn (vooral in stedelijke omgevingen) maar ze kunnen ook ontworpen zijn als vrijstaande of halfvrijstaande huizen. De luxe bouwwijze maakte ze duurder dan een eenvoudige arbeiderswoning of een pakhuis. Oude herenhuizen hebben vaak hoge plafonds met sierlijk stucwerk. De afwerking toonde voorts bewerkelijke ornamenten zoals decoratief lijstwerk, vensters in glas in lood en monumentale schouwen.
Hedendaagse herenhuizen
Ook woonhuizen die tegenwoordig als 'herenhuis' ontworpen en aangeboden worden kenmerken zich door een ruime maatvoering, een luxe afwerking en een statige uitstraling.
Nederland
In oude Hollandse steden als Amsterdam, Rotterdam, Delft, Dordrecht en West-Friese steden als Enkhuizen en Hoorn zijn nog vele voorbeelden vanuit de tijd van de VOC. Soms gaat het hierbij om grachtenhuizen. Andere plaatsen met herenhuizen zijn bijvoorbeeld Arnhem, Gouda, Groningen, Leiden, Middelburg, Nijmegen en Utrecht. In de universiteitssteden zijn in de loop der tijd veel herenhuizen van binnen verbouwd om ze geschikt te maken voor studentenhuisvesting en bewoning door alleenstaanden of koppels.
België
In Vlaanderen omschrijft men een herenhuis als "een aanzienlijk woonhuis in de stad, doorgaans van vier of meer traveeën en meestal met koetsdoorrit".[1] Men treft in steden als Antwerpen, Brugge, Gent, Kortrijk, Leuven, Lier en Mechelen veel herenhuizen aan die twee verdiepingen of meer hebben, de zolderverdieping niet meegeteld. Ook in Brussel zijn ze talrijk aanwezig. Aangezien zij vooral in en rondom de binnensteden voorkomen en daar een grote vraag bestaat naar kleinere woningen, werden zij in veel gevallen heringericht met één appartement per verdieping. Zo'n herenhuisappartement werd vaak een kwartier genoemd.[bron?]
Overige
In Noord-Holland was 'herenhuis' ook de aanduiding voor het gemeentehuis of de vergaderplaats van het dijk- en polderbestuur.
Het Duitse begrip Herrenhaus (ook: Herrensitz) slaat op een versterkt woonhuis dat van oorsprong in bezit was van een adellijke familie maar geen burcht of kasteel is. Zo'n Herrenhaus staat vaak op een landgoed en is te vergelijken met het Nederlandse begrip havezate.
Daarnaast was Herrenhaus in Pruisen en Oostenrijk de aanduiding voor het hogerhuis (de Eerste Kamer).
Zie ook
Linken
- Archipedia Herenhuis
- Bouwencyclopedie, Joostdevree Gelderse herenhuizen en villa’s, Gesjabloneerde polychrome afwerking van stucplafonds en wanden. pagina 352
Bronnen
|
