Romeo and Juliet

Romeo en Julia door Ford Madox Brown

Het zogenaamde huis van Julia in Verona

Romeo and Juliet (1591/1596) is een vroege tragedie van William Shakespeare over de onmogelijke liefde van Juliet Capulet en Romeo Montague, twee jongelingen uit elkaar vijandig gezinde families. Het verhaal is ontstaan door verschillende her-vertellingen van een verhaal uit 1476 van Masuccio Salernitano, Mariotto en Gianozza. De volledige titel van het toneelstuk is The Most Excellent and Lamentable Tragedy of Romeo and Juliet.

Context

Het stuk werd door Shakespeare waarschijnlijk geschreven in de periode 1594–96 en eerst gepubliceerd in een niet-geautoriseerde quarto-editie in 1597. Een geautoriseerde quarto verscheen in 1599 en die was aanzienlijk langer en betrouwbaarder dan de eerste. Een derde quarto, gebaseerd op de tweede, verscheen in 1599 en die werd door de uitgevers van de First Folio-editie van 1623 gebruikt.

Wanneer en waar de eerste opvoering van Romeo en Julia plaatsvond is niet met zekerheid geweten, maar men plaatst deze meestal in het jaar 1594 of 1595

Shakespeares bronnen

Shakespeares voornaamste bron voor het verhaal was The Tragicall Historye of Romeus and Juliet (1562)', een lang verhalend gedicht van de Engelse dichter Arthur Brooke. Op zijn beurt had deze zijn materiaal ontleend uit een Franse vertaling van een verhaal van de Italiaan Matteo Bandello.

De vroegst bekende versie van het Romeo en Julia-verhaal is die van Masuccio Salernitano's Mariotto en Gianozza in zijn in 1476 gepubliceerde 'Il Novellino'. Salernitano situeert het verhaal in Siena en beweert zelfs dat het zich tijdens zijn eigen leven afspeelde. In zijn versie is er sprake van een geheim huwelijk, een samenzwerende pater en een rel waarbij een vooraanstaand burger wordt gedood. Mariotto's verbanning komt erin voor en ook Gianozza's gedwongen huwelijk, het plot met het vergif en de cruciale boodschap die de verliefde jongeling niet bereikt. In deze versie wordt Mariotto gevangengenomen en onthoofd en Gianozza sterft van verdriet.

Personages

Huis van de Capulets

• (Lord) Capulet is de patriarch van het huis van de Capulets.
• (Lady) Capulet is de matriarch van het huis van de Capulets.
• Julia is de dochter van de Capulets en de vrouwelijke protagonist van het stuk
• Tybalt is een neef van Julia, Lady Capulet is zijn tante.
• De min ('Nurse') is Julia's persoonlijke verzorgster en vertrouweling
• Peter, Samson en Gregory zijn bedienden van de Capulets
• Rosaline is iemand die niet in het stuk optreedt. Zij is degene op wie Romeo verliefd was voor hij Julia ontmoette.

Het Heersende Huis van Verona

• Prins Escalus is de heerser van Verona
• Graaf Paris is een verwant van Escalus die met Julia wil huwen
• Mercutio is een andere verwant van Escalus en een vriend van Romeo

Huis van de Montagues

• (Lord) Montague is de patriarch van het huis van de Montagues
• (Lady) Montague is the matriarch van het huis van de Montagues
• Romeo is de zoon van de Montagues en de mannelijke protagonist van het stuk
• Benvolio is een neef en vriend van Romeo
• Abram en Balthasar zijn knechten van de Montagues

Anderen

• Broeder Laurence is een franciscaner en Romeo's vertrouweling
• Een Chorus declameert een proloog in elk van de eerste twee bedrijven
• Broeder John wordt uitgezonden om de brief van broeder Laurence aan Romeo te bezorgen
• Een apotheker verkoopt met tegenzin het vergif aan Romeo

Plot

Het is het verhaal van Romeo Montague (Romeo Montecchi) en Julia Capulet (Giulietta Capuleti), die verliefd op elkaar worden, maar kinderen zijn van rivaliserende families in Verona, Italië.

In Verona wonen twee rivaliserende adellijke families: Montague en Capulet. Af en toe raken de familieleden slaags met elkaar, en de vorst van Verona heeft de graven al meermalen gewaarschuwd dat het afgelopen moet zijn.

De graaf Paris dingt naar de hand van Julia (Giulietta), de 13-jarige dochter van Capulet. Capulet vindt dat ze nog te jong is om te trouwen, maar Paris dringt aan. Capulet organiseert die avond een feest en hij geeft zijn knecht opdracht de uitnodiging te brengen aan degenen die op een lijst staan. De knecht kan echter niet lezen en hij vraagt de eerste de beste voorbijganger om hulp. Die voorbijganger is Romeo Montague, die op dat moment juist verdriet heeft omdat zijn vriendin Rosaline (die verder in het spel geen rol speelt) hem heeft afgewezen. Romeo helpt de knecht met de lijst van uitnodigingen. De knecht zegt dat Romeo, als hij niet van het huis Montague is, ook wel welkom zal zijn op het feest.

Hoewel Romeo een Montague is, besluit hij toch naar het feest te gaan. Daar wordt zijn aandacht getrokken door de schone Julia, en Julia is ook onder de indruk van Romeo. Dan wordt Romeo herkend door Tybalt, een neef van Julia. Tybalt zegt dat tegen Capulet, maar Capulet, die geen ruzie wil, besluit de aanwezigheid van Romeo te dulden. Na het feest, laat in de avond, gaat Romeo de tuin van Capulet in, waar hij Julia bij het raam ziet staan. Ze verklaren elkaar hun liefde. Er is echter geen sprake van dat vader Capulet hun huwelijk zal goedkeuren, gezien de vijandschap tussen de twee families. Romeo gaat 's ochtends meteen naar zijn biechtvader Lawrence (Lorenzo) - hij wil vandaag nog met Julia trouwen.

De min van Julia gaat op zoek naar Romeo. Ze vindt hem bij zijn vrienden Benvolio en Mercutio, die in een vrolijke bui zijn. De min zegt dat Julia moet trouwen met Paris, maar dat ze absoluut niet in Paris geïnteresseerd is. Romeo geeft de min een boodschap voor Julia: hij wil Julia die middag bij Lorenzo ontmoeten om met haar te trouwen. De min geeft Romeo's boodschap aan Julia door en 's middags ontmoeten Romeo en Julia elkaar bij Lorenzo, die het huwelijk voltrekt.

Drie uur later ontmoeten Romeo en zijn vrienden Tybalt op straat. Tybalt maakt Romeo voor schurk uit. Mercutio accepteert dat niet en raakt in gevecht met Tybalt. Romeo probeert het gevecht te verhinderen. Hij faalt echter en Mercutio wordt gedood. De woedende Romeo daagt nu Tybalt uit en in het gevecht wordt Tybalt gedood. Romeo gaat naar Lorenzo en hoort dat hij door de vorst uit Verona verbannen is. Julia hoort het nieuws van haar min en de min brengt een afscheidsgroet aan Romeo. Romeo vlucht naar Mantua.

Capulet en Paris spreken af dat het huwelijk tussen Paris en Julia over drie dagen zal plaatsvinden. Paris meldt dat aan Lorenzo. Dat is een probleem voor Lorenzo, want hij weet dat Julia al getrouwd is. Even later verschijnt Julia ook, en als Paris vertrokken is geeft Lorenzo haar een slaapmiddel, waardoor het zal lijken of ze dood is op de huwelijksdag.

Inderdaad blijkt op de huwelijksdag dat Julia dood is. De feestelijkheden gaan niet door en Julia wordt opgebaard in de grafkelder van de familie Capulet. Lorenzo stuurt een boodschapper naar Romeo, maar doordat er een epidemie heerst komt de boodschapper onverrichter zake terug. Balthasar, een knecht van Romeo, gaat met meer succes naar Mantua. Hij denkt dat Julia echt dood is en brengt dat nieuws aan Romeo. Romeo koopt vergif voor zichzelf en reist naar Verona om afscheid van Julia te nemen. Zijn moeder sterft van verdriet.

Bij de grafkelder komt hij Paris tegen, die ook afscheid wil nemen van Julia. Het bevalt Paris in het geheel niet dat Romeo daar is. Romeo raakt in gevecht met Paris en doodt hem. Paris vraagt hem, voordat hij sterft, om naast Julia gelegd te worden, en Romeo voldoet daaraan. Romeo kust de lippen van Julia en neemt het vergif in.

Lorenzo verschijnt. Hij weet dat Julia ongeveer op dit moment zal ontwaken en is van plan Julia bij zich te houden tot Romeo haar komt halen. In de grafkelder, juist als Julia ontwaakt, ziet hij dat Romeo er al is, maar hij is dood en Paris ook. Hij dringt erop aan dat Julia de grafkelder verlaat en gaat zelf weg. Als Julia ziet dat Romeo dood is, pakt ze een dolk en steekt die in haar hart.

De vorst van Verona verschijnt, met Capulet en Montague, om vast te stellen wat er gebeurd is. Hij bestraft de twee graven. Capulet en Montague besluiten dat het afgelopen moet zijn met de rivaliteit en sluiten vrede.

Adaptaties

Filmversies

Dit toneelstuk heeft al vanaf 1900 filmmakers geïnspireerd. Er zijn in totaal nu zo'n veertig versies van dit stuk voor het witte doek vastgelegd. De musical West Side Story is een vernieuwde versie van hetzelfde verhaal. Daarnaast is het ook de basis geweest voor een aantal balletten en opera's.

De versie van Irving Thalberg uit 1936 was bijzonder — alhoewel hij geen Oscars won, werd hij genomineerd in vier categorieën:

• Oscar voor beste film - Irving Thalberg, producer
• Beste acteur in support rol - Basil Rathbone - als Tybalt
• Beste actrice - Norma Shearer als Julia
• Beste Art Direction - Cedric Gibbons, Fredric Hope en Edwin B. Willis

Franco Zeffirelli regisseerde de Romeo and Juliet film uit 1968 die werd opgenomen in Italië, met een jonge Olivia Hussey als Julia. Deze versie won Oscars voor Beste Cinematografie en Beste Kostuumontwerpen. Ook kreeg Zeffirelli een nominatie voor Beste Regisseur.

Een versie (William Shakespeares Romeo + Juliet) opgenomen in 1996 werd geregisseerd door Baz Luhrmann en heeft Leonardo DiCaprio en Claire Danes in de titelrollen. Luhrmann gaf het beroemde verhaal een moderne setting. De film wordt door de liefhebbers geprezen om het prachtige verhaal, de mooie kostuums, de goede muziek en het mooie liefdesdrama. Hij werd genomineerd voor een Oscar voor Beste Art Direction-set Decoration.

In Nederland bewerkte Theo van Gogh het verhaal in 2001 voor de televisieserie Najib en Julia, over een Marokkaanse pizzakoerier en een Haags hockeymeisje.

De Amerikaanse filmregisseur Gary Wininck produceerde de film Letters to Juliet die op 17 juni 2010 in de bioscopen is verschenen.

Muziekversies

Het toneelstuk heeft ook verschillende componisten geïnspireerd:

• Een bekende compositie met Romeo en Julia als onderwerpskeuze, is het ballet van de hand van Sergej Prokofjev. Hij schreef tevens drie orkestsuites en een pianowerk op basis van deze muziek.
• Pjotr Iljitsj Tsjaikovski componeerde een fantasie-ouverture omtrent het thema.
• Vincenzo Bellini componeerde een opera gebaseerd op Shakespeares drama: I Capuleti e i Montecchi.
• Charles Gounod schreef eveneens een opera Roméo et Juliette.
• Hector Berlioz schreef een symfonie gebaseerd op Shakespeares drama, Roméo et Juliette.
• Dmitri Kabalevski schreef in 1956 toneelmuziek voor Romeo en Julia (op. 56).
• Nino Rota schreef de filmmuziek voor Zeffirelli's film.
• De Franse componist Gérard Presgurvic verwerkte het verhaal in de vorm van een musical, genaamd Roméo et Juliette, de la Haine à l'Amour. Deze versie is ook in het Nederlands vertaald en kwam in Vlaanderen en Nederland in de zalen als Romeo en Julia, van Haat tot Liefde. De musical werd geproduceerd door de Music Hall Group. Het lied De Koningen, gezongen door Davy Gilles, Mark Tijsmans & Dieter Verhaegen, heeft wekenlang op nummer 1 gestaan in de Vlaamse top 10.
• De musical West Side Story van Leonard Bernstein en Stephen Sondheim is eveneens gebaseerd op het liefdesdrama. Bernstein verplaats het verhaal naar de door boevenbendes geteisterde achterbuurten van het 20e eeuwse New York.

Ook in de popmuziek komt het thema voor:

• Het nummer Exit music (for a film) van de rockband Radiohead (gebruikt tijdens de aftiteling van Luhrmanns film).
• De Britse band Dire Straits maakte een nummer Romeo and Juliet, uit het album Making Movies. Deze versie is later gecoverd door de Amerikaanse band The Killers en is te horen op het album Sawdust.
• Elvis Costello vertolkt het thema (in the Juliet Letters) samen met het beroemde Brodsky Quartet in 1993.
• De Amerikaanse country-zangeres Taylor Swift heeft een liedje gemaakt, genaamd "Love Story", met als onderwerp het verhaal van Romeo en Julia.

Externe links

• eBooks@Adelaide, Complete tekst
• De Engelse tekst in het Project Gutenberg

Bronnen en referenties

De werken van William Shakespeare

Tragedies: Romeo and Juliet · Macbeth · King Lear · Hamlet · Othello · Titus Andronicus · Julius Caesar · Antony and Cleopatra · Coriolanus · Troilus and Cressida · Timon of Athens Komedies: A Midsummer Night's Dream · All's Well That Ends Well · As You Like It · Cardenio (verloren gegaan) · Love's Labour's Lost · Love's Labour's Won (verloren gegaan) · Measure for Measure · The Merchant of Venice · The Merry Wives of Windsor · Much Ado About Nothing · The Taming of the Shrew · The Comedy of Errors · Twelfth Night · The Two Gentlemen of Verona Historische stukken: King John · Edward III (aan Shakespeare toegeschreven) · Richard II · Henry IV, part 1 · Henry IV, part 2 · Henry V · Henry VI, part 1 · Henry VI, part 2 · Henry VI, part 3 · Richard III · Henry VIII Romances: Pericles, Prince of Tyre · Cymbeline · The Winter's Tale · The Tempest · The Two Noble Kinsmen Andere werken: Sonnetten · Venus and Adonis · The Rape of Lucrece · The Passionate Pilgrim · The Phoenix and the Turtle · A Lover's Complaint

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Romeo and Juliet op Wikimedia Commons.