Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Einhard: verschil tussen versies
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Einhard&oldid=50294362) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{zie artikel|Eginhard verwijst hierheen. Voor de bisschop zie [[Eginhard van Utrecht]]}} | <!--{{zie artikel|Eginhard verwijst hierheen. Voor de bisschop zie [[Eginhard van Utrecht]]}} | ||
[[File:Eginhard écrivant.jpg|thumb|Einhard in een 15e-eeuws handschrift]] | [[File:Eginhard écrivant.jpg|thumb|Einhard in een 15e-eeuws handschrift]] | ||
[[File:5ReliekhouderMarcellinus&Petrus1.jpg|thumb|Relieken Marcellinus en Petrus]] | [[File:5ReliekhouderMarcellinus&Petrus1.jpg|thumb|Relieken Marcellinus en Petrus]] | ||
[[File:Seligenstadt 1638.jpg|thumb|Klooster [[Seligenstadt]] (in 1638)]] | [[File:Seligenstadt 1638.jpg|thumb|Klooster [[Seligenstadt]] (in 1638)]] | ||
[[File:Einhard.jpg|thumb|Einhard als schrijvende monnik]] | [[File:Einhard.jpg|thumb|Einhard als schrijvende monnik]]--> | ||
'''Einhard''' of '''Eginhard''' (omgeving [[Mainz]], ca. [[770]] | '''Einhard''' of '''Eginhard''' (omgeving [[Mainz]], ca. [[770]] – [[Seligenstadt]], [[14 maart]] [[840]]) was een [[Frankisch]] geleerde, [[dichter]] en [[geschiedschrijver]]. Hij was een toegewijd dienaar van [[Karel de Grote]] en [[Lodewijk de Vrome]]. Zijn belangrijkste werk is de ''[[Vita Karoli Magni]]'', de biografie van [[Karel de Grote]]. | ||
== Levensloop == | == Levensloop == | ||
Einhard kwam uit het oostelijke, Duitstalige deel van het [[Frankische Rijk]] en kreeg zijn opleiding tussen 788 en 791 in de [[abdij van Fulda]], in die tijd een belangrijk geestelijk centrum. In 794 stuurde [[Abt (abdij)|abt]] [[Baugulf van Fulda]] hem naar het hof van Karel de Grote in [[Aken (stad)|Aken]], waar hij een leerling werd van de [[Engeland|Engelse]] geleerde [[ | Einhard kwam uit het oostelijke, Duitstalige deel van het [[Frankische Rijk]] en kreeg zijn opleiding tussen 788 en 791 in de [[abdij van Fulda]], in die tijd een belangrijk geestelijk centrum. In 794 stuurde [[Abt (abdij)|abt]] [[Baugulf van Fulda]] hem naar het hof van Karel de Grote in [[Aken (stad)|Aken]], waar hij een leerling werd van de [[Engeland|Engelse]] geleerde [[Alcuin]]. Later gaf hij samen met Alcuin leiding aan de Akense hofschool. Einhard was de bouwmeester van een aantal belangrijke bouwwerken en gaf tevens leiding aan de zogenaamde Akense werkplaatsen, waar belangrijke producten van [[Karolingische Renaissance|Karolingische]] edelsmeedkunst en ivoorkunst ontstonden. Zijn leerling Brun Candidus van Fulda werkte als schrijver-biograaf en schilder-[[miniaturist]]. | ||
Einhard behoorde tot de kring van vertrouwelingen rond Karel de Grote en begeleidde de keizer op een aantal reizen. In 806 was hij Karels gezant in [[Rome (stad)|Rome]]. In 813 zou hij het geweest zijn die Karel ertoe bewoog om zijn zoon [[Lodewijk de Vrome]] te benoemen tot keizer. Na de dood van Karel in 814 werd hij [[secretaris]] van diens zoon Lodewijk. Omstreeks 830, tijdens de disputen tussen Lodewijk de Vrome en zijn zonen over diens opvolging, trok hij zich terug naar zijn eigen klooster [[Seligenstadt]]. | Einhard behoorde tot de kring van vertrouwelingen rond Karel de Grote en begeleidde de keizer op een aantal reizen. In 806 was hij Karels gezant in [[Rome (stad)|Rome]]. In 813 zou hij het geweest zijn die Karel ertoe bewoog om zijn zoon [[Lodewijk de Vrome]] te benoemen tot keizer. Na de dood van Karel in 814 werd hij [[secretaris]] van diens zoon Lodewijk. Omstreeks 830, tijdens de disputen tussen Lodewijk de Vrome en zijn zonen over diens opvolging, trok hij zich terug naar zijn eigen klooster [[Seligenstadt]]. | ||
| Regel 13: | Regel 13: | ||
Einhard was gehuwd met Emma, een zuster van bisschop Bernhard van [[Prinsbisdom Worms|Worms]]. Volgens sommige bronnen zou Emma actief hebben deelgenomen aan de bedrijfsvoering van Einhards vele eigendommen. Na haar dood op 13 december 835 schreef hij aan een vriend dat hij haar elke dag miste in elk aspect van zijn leven. | Einhard was gehuwd met Emma, een zuster van bisschop Bernhard van [[Prinsbisdom Worms|Worms]]. Volgens sommige bronnen zou Emma actief hebben deelgenomen aan de bedrijfsvoering van Einhards vele eigendommen. Na haar dood op 13 december 835 schreef hij aan een vriend dat hij haar elke dag miste in elk aspect van zijn leven. | ||
Ondanks het feit dat hij nooit een [[priesterwijding]] ontving, was Einhard [[lekenabt]] van diverse kloosters, onder andere van de door hemzelf gestichte [[Basiliek van Sint-Marcellinus en Petrus (Seligenstadt)|abdij van Sint-Marcellinus en Petrus]] in Seligenstadt, de [[Sint-Servaasbasiliek (Maastricht)|Sint-Servaasabdij]] in [[Maastricht]] (ca. 819-839), de [[Sint-Baafsabdij]] en/of de [[Sint-Pietersabdij (Gent)|Sint-Pietersabdij]] in [[Gent]],<ref>Het is niet duidelijk of Einhard abt was van beide Gentse kloosters, of slechts één ervan. In een oorkonde van Lodewijk de Vrome worden beide namen genoemd: | Ondanks het feit dat hij nooit een [[priesterwijding]] ontving, was Einhard [[lekenabt]] van diverse kloosters, onder andere van de door hemzelf gestichte [[Basiliek van Sint-Marcellinus en Petrus (Seligenstadt)|abdij van Sint-Marcellinus en Petrus]] in Seligenstadt, de [[Sint-Servaasbasiliek (Maastricht)|Sint-Servaasabdij]] in [[Maastricht]] (ca. 819-839), de [[Sint-Baafsabdij]] en/of de [[Sint-Pietersabdij (Gent)|Sint-Pietersabdij]] in [[Gent]],<ref>Het is niet duidelijk of Einhard abt was van beide Gentse kloosters, of slechts één ervan. In een oorkonde van Lodewijk de Vrome worden beide namen genoemd: „''quia uir uenerabilis einhardus abba ex monasterio quod dicitur ganda quod est situm in pago bracbantinse constructum in honore sti petri principis apostolorum ubi etiam [...]s bauo confessor xpi corpore requiescit'” (oorkonde in Stadsbibliotheek Gent).</ref> de [[abdij van Saint-Wandrille|abdij van Fontenelle]] en het klooster van [[La Celle-Saint-Cloud]]. | ||
Einhard stierf te Seligenstadt in 840 en werd daar ook begraven. In de [[sacristie]] van de kerk bevindt zich een [[sarcofaag]] met het gebeente van Einhard en zijn vrouw Emma. In 2005 toonde wetenschappelijk onderzoek aan dat de menselijke resten in de sarcofaag dateren uit de Karolingische tijd. De tekst op zijn [[epitaaf]] is van [[Hrabanus Maurus]], ook een leerling van Alcuin, die wel Einhards religieuze en kunstzinnige nalatenschap memoreerde, maar niet zijn literaire.<ref>[http://www.dmgh.de/de/fs1/object/display/bsb00000832_00244.html?sortIndex=050:010:0002:010:00:00 Latijnse tekst van Hrabanus Maurus van het epitaaf voor Einhard op ''Monumenta Germaniae Historica'']</ref> | Einhard stierf te Seligenstadt in 840 en werd daar ook begraven. In de [[sacristie]] van de kerk bevindt zich een [[sarcofaag]] met het gebeente van Einhard en zijn vrouw Emma. In 2005 toonde wetenschappelijk onderzoek aan dat de menselijke resten in de sarcofaag dateren uit de Karolingische tijd. De tekst op zijn [[epitaaf]] is van [[Hrabanus Maurus]], ook een leerling van Alcuin, die wel Einhards religieuze en kunstzinnige nalatenschap memoreerde, maar niet zijn literaire.<ref>[http://www.dmgh.de/de/fs1/object/display/bsb00000832_00244.html?sortIndex=050:010:0002:010:00:00 Latijnse tekst van Hrabanus Maurus van het epitaaf voor Einhard op ''Monumenta Germaniae Historica'']</ref> | ||
| Regel 19: | Regel 19: | ||
== Werken == | == Werken == | ||
===Bouwwerken=== | ===Bouwwerken=== | ||
Einhard wordt beschouwd als de bouwmeester van een aantal belangrijke bouwwerken uit de Karolingische periode, waaronder de [[Rijn]]brug in [[Mainz]]<ref>Niet meer bestaand. Zie [ | Einhard wordt beschouwd als de bouwmeester van een aantal belangrijke bouwwerken uit de Karolingische periode, waaronder de [[Rijn]]brug in [[Mainz]]<ref>Niet meer bestaand. Zie [[Wikipedia:de:Rheinbrücke_Karls_des_Großen|Rheinbrücke Karls des Großen]] op de Duitse Wikipedia.</ref> en de [[palts (verblijfplaats)|koningspaltsen]] van Aken en [[Ingelheim]]. Daarnaast ontwierp hij de [[Paltskapel (Aken)|Paltskapel te Aken]] en nog zeker twee andere kerken: de Einhardsbasilica<ref>Zie [[Wikipedia:de:Einhardsbasilika_(Steinbach)|Einhardsbasilika (Steinbach)]] op de Duitse Wikipedia.</ref> in Steinbach-[[Michelstadt]] (voltooid in 827) en de [[Basiliek van Sint-Marcellinus en Petrus (Seligenstadt)|kerk van Sint-Marcellinus en Petrus]] in [[Seligenstadt]], waarvan de Karolingische kerk alleen nog te herkennen is in het interieur van de huidige kerk. Het is niet helemaal zeker of hij deze bouwwerken zelf ontwierp of alleen als [[bouwheer]] optrad. Voor de laatstgenoemde kerk zond hij zijn dienaar Ratleic naar Rome om daar [[relikwie|relieken]] voor de nieuwe kerk te halen. Ratleic stal de relieken van de heilige martelaren [[Marcellinus en Petrus]] uit een [[Catacomben van Rome|catacombe]]. Nadat de relieken een ware zegetocht langs verschillende belangrijke kerken gemaakt hadden en in Steinbach waren aangekomen, maakten zijzelf duidelijk (volgens Einhards beschrijving) daar niet te willen verblijven, maar in Seligenstadt. Tussen 831 en 834 stichtte hij daar een [[benedictijnen]]klooster, waarvan hijzelf tot zijn dood abt was. | ||
===Kunstvoorwerpen=== | ===Kunstvoorwerpen=== | ||
Einhard voerde ook het bewind over de werkplaatsen van de Akense koningspalts. In hoeverre hij zelf kunstenaar was, is niet duidelijk. | Einhard voerde ook het bewind over de werkplaatsen van de Akense koningspalts. In hoeverre hij zelf kunstenaar was, is niet duidelijk. | ||
In de [[kerkschat]] van de Sint-Servaaskerk in Maastricht bevond zich tot de 18e eeuw de zogenaamde [[Einhardsboog]] ('Arcus Einhardi'), een zilveren [[reliekhouder]] in de vorm van een | In de [[kerkschat]] van de Sint-Servaaskerk in Maastricht bevond zich tot de 18e eeuw de zogenaamde [[Einhardsboog]] (''Arcus Einhardi''), een zilveren [[reliekhouder]] in de vorm van een Romeinse [[triomfboog]], die volgens het opschrift door de zondaar Einhard geschonken was. Het kostbare voorwerp, versierd met afbeeldingen van twee koninklijke ruiterfiguren, acht soldatenheiligen van het [[Thebaanse Legioen]] en scènes uit het [[Nieuwe Testament]], is waarschijnlijk ontstaan in een van de Akense werkplaatsen. De Einhardsboog ging waarschijnlijk verloren bij de opheffing van het [[kapittel van Sint-Servaas]] in de [[Franse tijd in Nederland|Franse tijd]], maar een zeer gedetailleerde 17e-eeuwse tekening verschaft veel informatie over dit belangrijke voorbeeld van edelsmeedkunst uit de [[Karolingische renaissance]]. In de [[schatkamer Sint-Servaasbasiliek|schatkamer van de Sint-Servaasbasiliek]] bevindt zich een ander werkstuk uit de Akense werkplaatsen, de zogenaamde [[sleutel van Sint-Servaas]], wellicht ook een schenking van Einhard aan de Servaaskerk.<ref>Koldeweij, pp. 74-82.</ref> Ook de door Einhard in 828 geschonken relieken van Marcellinus en Petrus zijn te Maastricht bewaard gebleven. | ||
De [[abdij van Sint-Mauritius]] in [[Zwitserland]], de laatste rustplaats van de martelaren van het Thebaanse legioen, bezit eveneens een aantal Karolingische schatten, die wellicht door een schenking van Einhard daar terechtgekomen zijn, onder andere de gouden schenkkan ('aiguière') van Karel de Grote en een vroeg- | De [[abdij van Sint-Mauritius]] in [[Zwitserland]], de laatste rustplaats van de martelaren van het Thebaanse legioen, bezit eveneens een aantal Karolingische schatten, die wellicht door een schenking van Einhard daar terechtgekomen zijn, onder andere de gouden schenkkan (''aiguière'') van Karel de Grote en een vroeg-Romeinse beker in een Karolingisch zilverbeslag. | ||
===Literaire werken=== | ===Literaire werken=== | ||
Van Einhard zijn talrijke brieven en geschriften bewaard gebleven. Zijn bekendste werk is de [[biografie]] van [[Karel de Grote]], de ''[[Vita Karoli Magni]]'' ('Leven van Karel de Grote'). Deze vita werd tussen 817 en 830 geschreven in opdracht van Karels zoon [[Lodewijk de Vrome]]. Voor de vormgeving baseerde Einhard zich op [[Gaius Suetonius Tranquillus|Suetonius]], de biograaf van enkele Romeinse keizers; voor de inhoud kon hij beschikken over de rijks[[annalen]], de geschiedenis van het Frankische rijk, zoals die jaar na jaar bijgehouden werd. De biografie wordt gezien als een redelijk betrouwbare weergave van het leven van Karel de Grote, gezien het feit dat Einhard de keizer lange tijd persoonlijk gekend had. Aangezien het werk tevens bedoeld was als een lofprijzing op de grote keizer | Van Einhard zijn talrijke brieven en geschriften bewaard gebleven. Zijn bekendste werk is de [[biografie]] van [[Karel de Grote]], de ''[[Vita Karoli Magni]]'' ('Leven van Karel de Grote'). Deze vita werd tussen 817 en 830 geschreven in opdracht van Karels zoon [[Lodewijk de Vrome]]. Voor de vormgeving baseerde Einhard zich op [[Gaius Suetonius Tranquillus|Suetonius]], de biograaf van enkele Romeinse keizers; voor de inhoud kon hij beschikken over de rijks[[annalen]], de geschiedenis van het Frankische rijk, zoals die jaar na jaar bijgehouden werd. De biografie wordt gezien als een redelijk betrouwbare weergave van het leven van Karel de Grote, gezien het feit dat Einhard de keizer lange tijd persoonlijk gekend had. Aangezien het werk tevens bedoeld was als een lofprijzing op de grote keizer – wat gezien de opdrachtgever nauwelijks anders had gekund – geeft het geen objectief beeld van de regeerperiode van Karel de Grote. Einhard sloot (bewust?) zijn ogen voor misstanden, met de [[Genocide|volkerenmoord]] op de [[Saksen (volk)|Saksen]] als frappant voorbeeld. Ook had hij de neiging dingen te vergoelijken, zoals het voor die tijd twijfelachtige gedrag van Karels dochters. | ||
Belangrijk is ook zijn werk ''Translatio et Miracula Sancti Marcellini et Petri'', een verslag van de overbrenging der [[relikwie]]ën van deze twee heiligen van [[Rome (stad)|Rome]] naar [[Seligenstadt]]. Het eerste deel is een waar avonturenverhaal, waarin de roof van de relieken uit de Romeinse | Belangrijk is ook zijn werk ''Translatio et Miracula Sancti Marcellini et Petri'', een verslag van de overbrenging der [[relikwie]]ën van deze twee heiligen van [[Rome (stad)|Rome]] naar [[Seligenstadt]]. Het eerste deel is een waar avonturenverhaal, waarin de roof van de relieken uit de Romeinse catacomben wordt beschreven. Het tweede deel beschrijft de enthousiaste ontvangst van de relieken in diverse steden (onder andere [[Maastricht]]), waarbij veel [[wonder]]en gebeurden. Van de verdere literaire werken kunnen nog genoemd worden de theologische verhandeling ''De adoranda cruce'' en een bloemlezing van psalmen. Ook andere werken zijn aan hem toegeschreven, maar zonder overtuigend bewijs. Zo zou hij mede-auteur zijn geweest van onder andere de ''[[Annales Fuldenses]]'' en de ''[[Annales regni Francorum]]''. | ||
Van historisch belang is de verzameling brieven van Einhard (71 in totaal, waarvan 58 van Einhard zelf). | Van historisch belang is de verzameling brieven van Einhard (71 in totaal, waarvan 58 van Einhard zelf). | ||
| Regel 40: | Regel 40: | ||
In het [[Walhalla (Donaustauf)|Walhalla]] bij [[Regensburg (stad)|Regensburg]] bevindt zich een plaquette voor Einhard. In Seligenstadt en [[Eschweiler (Duitsland)|Eschweiler]] (nabij Aken) zijn monumenten voor hem opgericht. Een groot aantal scholen, gebouwen en straten (met name in [[Duitsland]]) zijn naar Einhard vernoemd. | In het [[Walhalla (Donaustauf)|Walhalla]] bij [[Regensburg (stad)|Regensburg]] bevindt zich een plaquette voor Einhard. In Seligenstadt en [[Eschweiler (Duitsland)|Eschweiler]] (nabij Aken) zijn monumenten voor hem opgericht. Een groot aantal scholen, gebouwen en straten (met name in [[Duitsland]]) zijn naar Einhard vernoemd. | ||
De Eginhard-stichting te [[Seligenstadt]] reikt sinds 1999 elke twee jaar de Einhardprijs voor biografische literatuur uit. Tot dusver zijn de werken van Otto Pflanze (1999), Brian Boyd (2001), [[Joachim Fest]] (2003), Irene Heidelberger-Leonard (2005), Eberhard Weis | De Eginhard-stichting te [[Seligenstadt]] reikt sinds 1999 elke twee jaar de Einhardprijs voor biografische literatuur uit. Tot dusver zijn de werken van Otto Pflanze (1999), Brian Boyd (2001), [[Joachim Fest]] (2003), Irene Heidelberger-Leonard (2005), Eberhard Weis (2007), Margot Friedlander (2009), Hugh Barr Nisbet (2011), John C.G. Röhl (2013), Joachim Radkau (2015) en Albrecht Schöne (2017) bekroond.<ref>Zie website [http://www.einhardpreis.de Einhard-Preis].</ref> | ||
<!-- | |||
<gallery> | <gallery> | ||
File:Michelstadt frumezepoka Einhardsbasilika 1.jpg|Einhardsbasilica [[Michelstadt]] | File:Michelstadt frumezepoka Einhardsbasilika 1.jpg|Einhardsbasilica [[Michelstadt]] | ||
| Regel 48: | Regel 49: | ||
File:Einhard 1521.jpg|''[[Vita Karoli Magni]]'' (titelblad uitgave 1521) | File:Einhard 1521.jpg|''[[Vita Karoli Magni]]'' (titelblad uitgave 1521) | ||
File:Éginhard Vita Caroli magni imperatoris-Lettrine V historiée Charlemagne assis.jpg|''Vita Karoli Magni'' (handschrift ca. 1050) | File:Éginhard Vita Caroli magni imperatoris-Lettrine V historiée Charlemagne assis.jpg|''Vita Karoli Magni'' (handschrift ca. 1050) | ||
</gallery> | </gallery>--> | ||
{{Commonscat|Einhard}} | {{Commonscat|Einhard}} | ||
== Weblinks == | |||
== | |||
* [http://www.thelatinlibrary.com/ein.html ''Vita Karoli Magni''] – Einhards ''Vita Karoli Magni'' (Latijnse tekst) | * [http://www.thelatinlibrary.com/ein.html ''Vita Karoli Magni''] – Einhards ''Vita Karoli Magni'' (Latijnse tekst) | ||
* [http://www.fordham.edu/halsall/basis/einhard.html ''Life of Charlemagne''] – ''Vita Karoli Magni'' (19e-eeuwse Engelse vertaling) | * [http://www.fordham.edu/halsall/basis/einhard.html ''Life of Charlemagne''] – ''Vita Karoli Magni'' (19e-eeuwse Engelse vertaling) | ||
| Regel 63: | Regel 63: | ||
* Hauck, K. (ed.), ''Das Einhardkreuz. Vorträge und Studien der Münsteraner Diskussion zum arcus Einhardi'' (Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften in Göttingen, Philologisch-Historische Klasse, Dritte Folge #87). Göttingen, 1974 | * Hauck, K. (ed.), ''Das Einhardkreuz. Vorträge und Studien der Münsteraner Diskussion zum arcus Einhardi'' (Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften in Göttingen, Philologisch-Historische Klasse, Dritte Folge #87). Göttingen, 1974 | ||
* Koldeweij, A.M., ''Der gude Sente Servas'', Van Gorcum, Assen/Maastricht 1985 | * Koldeweij, A.M., ''Der gude Sente Servas'', Van Gorcum, Assen/Maastricht 1985 | ||
* Levison, W., W. Wattenbach, R. Buchner, 'Die Karolinger vom Anfang des 8. Jahrhunderts bis zum Tode Karis des Grossen', in: ''Deutschlands Geschichtsquellen im Mittelalter, Vorzeit und Karolinger'', 1952 ([http://books.google. | * Levison, W., W. Wattenbach, R. Buchner, ''Die Karolinger vom Anfang des 8. Jahrhunderts bis zum Tode Karis des Grossen'', in: ''Deutschlands Geschichtsquellen im Mittelalter, Vorzeit und Karolinger'', 1952 ([http://books.google.com/books?id=Yi7TAAAAMAAJ&q=%22Libellus+de+adoranda+cruce%22+1885&dq=%22Libellus+de+adoranda+cruce%22+1885 online op google books]) | ||
* Müller, B., ''Persönlichkeit Karl des Großen nach Einhards Vita Karoli Magni''. Norderstedt, 2009 ([http://books.google. | * Müller, B., ''Persönlichkeit Karl des Großen nach Einhards Vita Karoli Magni''. Norderstedt, 2009 ([http://books.google.com/books?id=4X1V8S2ajkgC&pg=PA4 online op google books]) | ||
* Panhuysen, T., 'Sleutelfiguren uit de vroegste geschiedenis van de Sint-Servaasabdij van Maastricht'. | * Panhuysen, T., ''Sleutelfiguren uit de vroegste geschiedenis van de Sint-Servaasabdij van Maastricht''. in: ''Publications'' (PSHAL #147), pp. 33-62. Maastricht, 2011 ([http://home.medewerker.uva.nl/t.a.s.m.panhuijsen/bestanden/Publications%202011%20Panhuysen%209-62.pdf on-line tekst]) | ||
* Schefers, H. (uitg.), ''Einhard. Studien zu Leben und Werk''. Darmstadt, 1997 ([http://www.mgh-bibliothek.de/da/da542/da542.pl?seite=765.gif&start=765 on-line recensie]) | * Schefers, H. (uitg.), ''Einhard. Studien zu Leben und Werk''. Darmstadt, 1997 ([http://www.mgh-bibliothek.de/da/da542/da542.pl?seite=765.gif&start=765 on-line recensie]) | ||
* Stofferahn, S., 'Knowledge for Its Own Sake? A Practical Humanist in the Carolingian Age', in: ''The Heroic Age. A Journal of Early Medieval Northwestern Europe'', #13, 2010 ([http://www.heroicage.org/issues/13/stofferahn.php on-line tekst]) | * Stofferahn, S., 'Knowledge for Its Own Sake? A Practical Humanist in the Carolingian Age', in: ''The Heroic Age. A Journal of Early Medieval Northwestern Europe'', #13, 2010 ([http://www.heroicage.org/issues/13/stofferahn.php on-line tekst]) | ||
| Regel 78: | Regel 78: | ||
[[Categorie:9e-eeuws schrijver]] | [[Categorie:9e-eeuws schrijver]] | ||
[[Categorie:Proost van Sint-Servaas]] | [[Categorie:Proost van Sint-Servaas]] | ||
[[Categorie:Duits biograaf]] | [[Categorie: Abt]] | ||
[[Categorie: Duits biograaf]] | |||
{{stek}} | |||
Huidige versie van 7 apr 2023 om 01:44
Einhard of Eginhard (omgeving Mainz, ca. 770 – Seligenstadt, 14 maart 840) was een Frankisch geleerde, dichter en geschiedschrijver. Hij was een toegewijd dienaar van Karel de Grote en Lodewijk de Vrome. Zijn belangrijkste werk is de Vita Karoli Magni, de biografie van Karel de Grote.
Levensloop
Einhard kwam uit het oostelijke, Duitstalige deel van het Frankische Rijk en kreeg zijn opleiding tussen 788 en 791 in de abdij van Fulda, in die tijd een belangrijk geestelijk centrum. In 794 stuurde abt Baugulf van Fulda hem naar het hof van Karel de Grote in Aken, waar hij een leerling werd van de Engelse geleerde Alcuin. Later gaf hij samen met Alcuin leiding aan de Akense hofschool. Einhard was de bouwmeester van een aantal belangrijke bouwwerken en gaf tevens leiding aan de zogenaamde Akense werkplaatsen, waar belangrijke producten van Karolingische edelsmeedkunst en ivoorkunst ontstonden. Zijn leerling Brun Candidus van Fulda werkte als schrijver-biograaf en schilder-miniaturist.
Einhard behoorde tot de kring van vertrouwelingen rond Karel de Grote en begeleidde de keizer op een aantal reizen. In 806 was hij Karels gezant in Rome. In 813 zou hij het geweest zijn die Karel ertoe bewoog om zijn zoon Lodewijk de Vrome te benoemen tot keizer. Na de dood van Karel in 814 werd hij secretaris van diens zoon Lodewijk. Omstreeks 830, tijdens de disputen tussen Lodewijk de Vrome en zijn zonen over diens opvolging, trok hij zich terug naar zijn eigen klooster Seligenstadt.
Einhard was gehuwd met Emma, een zuster van bisschop Bernhard van Worms. Volgens sommige bronnen zou Emma actief hebben deelgenomen aan de bedrijfsvoering van Einhards vele eigendommen. Na haar dood op 13 december 835 schreef hij aan een vriend dat hij haar elke dag miste in elk aspect van zijn leven.
Ondanks het feit dat hij nooit een priesterwijding ontving, was Einhard lekenabt van diverse kloosters, onder andere van de door hemzelf gestichte abdij van Sint-Marcellinus en Petrus in Seligenstadt, de Sint-Servaasabdij in Maastricht (ca. 819-839), de Sint-Baafsabdij en/of de Sint-Pietersabdij in Gent,[1] de abdij van Fontenelle en het klooster van La Celle-Saint-Cloud.
Einhard stierf te Seligenstadt in 840 en werd daar ook begraven. In de sacristie van de kerk bevindt zich een sarcofaag met het gebeente van Einhard en zijn vrouw Emma. In 2005 toonde wetenschappelijk onderzoek aan dat de menselijke resten in de sarcofaag dateren uit de Karolingische tijd. De tekst op zijn epitaaf is van Hrabanus Maurus, ook een leerling van Alcuin, die wel Einhards religieuze en kunstzinnige nalatenschap memoreerde, maar niet zijn literaire.[2]
Werken
Bouwwerken
Einhard wordt beschouwd als de bouwmeester van een aantal belangrijke bouwwerken uit de Karolingische periode, waaronder de Rijnbrug in Mainz[3] en de koningspaltsen van Aken en Ingelheim. Daarnaast ontwierp hij de Paltskapel te Aken en nog zeker twee andere kerken: de Einhardsbasilica[4] in Steinbach-Michelstadt (voltooid in 827) en de kerk van Sint-Marcellinus en Petrus in Seligenstadt, waarvan de Karolingische kerk alleen nog te herkennen is in het interieur van de huidige kerk. Het is niet helemaal zeker of hij deze bouwwerken zelf ontwierp of alleen als bouwheer optrad. Voor de laatstgenoemde kerk zond hij zijn dienaar Ratleic naar Rome om daar relieken voor de nieuwe kerk te halen. Ratleic stal de relieken van de heilige martelaren Marcellinus en Petrus uit een catacombe. Nadat de relieken een ware zegetocht langs verschillende belangrijke kerken gemaakt hadden en in Steinbach waren aangekomen, maakten zijzelf duidelijk (volgens Einhards beschrijving) daar niet te willen verblijven, maar in Seligenstadt. Tussen 831 en 834 stichtte hij daar een benedictijnenklooster, waarvan hijzelf tot zijn dood abt was.
Kunstvoorwerpen
Einhard voerde ook het bewind over de werkplaatsen van de Akense koningspalts. In hoeverre hij zelf kunstenaar was, is niet duidelijk.
In de kerkschat van de Sint-Servaaskerk in Maastricht bevond zich tot de 18e eeuw de zogenaamde Einhardsboog (Arcus Einhardi), een zilveren reliekhouder in de vorm van een Romeinse triomfboog, die volgens het opschrift door de zondaar Einhard geschonken was. Het kostbare voorwerp, versierd met afbeeldingen van twee koninklijke ruiterfiguren, acht soldatenheiligen van het Thebaanse Legioen en scènes uit het Nieuwe Testament, is waarschijnlijk ontstaan in een van de Akense werkplaatsen. De Einhardsboog ging waarschijnlijk verloren bij de opheffing van het kapittel van Sint-Servaas in de Franse tijd, maar een zeer gedetailleerde 17e-eeuwse tekening verschaft veel informatie over dit belangrijke voorbeeld van edelsmeedkunst uit de Karolingische renaissance. In de schatkamer van de Sint-Servaasbasiliek bevindt zich een ander werkstuk uit de Akense werkplaatsen, de zogenaamde sleutel van Sint-Servaas, wellicht ook een schenking van Einhard aan de Servaaskerk.[5] Ook de door Einhard in 828 geschonken relieken van Marcellinus en Petrus zijn te Maastricht bewaard gebleven.
De abdij van Sint-Mauritius in Zwitserland, de laatste rustplaats van de martelaren van het Thebaanse legioen, bezit eveneens een aantal Karolingische schatten, die wellicht door een schenking van Einhard daar terechtgekomen zijn, onder andere de gouden schenkkan (aiguière) van Karel de Grote en een vroeg-Romeinse beker in een Karolingisch zilverbeslag.
Literaire werken
Van Einhard zijn talrijke brieven en geschriften bewaard gebleven. Zijn bekendste werk is de biografie van Karel de Grote, de Vita Karoli Magni ('Leven van Karel de Grote'). Deze vita werd tussen 817 en 830 geschreven in opdracht van Karels zoon Lodewijk de Vrome. Voor de vormgeving baseerde Einhard zich op Suetonius, de biograaf van enkele Romeinse keizers; voor de inhoud kon hij beschikken over de rijksannalen, de geschiedenis van het Frankische rijk, zoals die jaar na jaar bijgehouden werd. De biografie wordt gezien als een redelijk betrouwbare weergave van het leven van Karel de Grote, gezien het feit dat Einhard de keizer lange tijd persoonlijk gekend had. Aangezien het werk tevens bedoeld was als een lofprijzing op de grote keizer – wat gezien de opdrachtgever nauwelijks anders had gekund – geeft het geen objectief beeld van de regeerperiode van Karel de Grote. Einhard sloot (bewust?) zijn ogen voor misstanden, met de volkerenmoord op de Saksen als frappant voorbeeld. Ook had hij de neiging dingen te vergoelijken, zoals het voor die tijd twijfelachtige gedrag van Karels dochters.
Belangrijk is ook zijn werk Translatio et Miracula Sancti Marcellini et Petri, een verslag van de overbrenging der relikwieën van deze twee heiligen van Rome naar Seligenstadt. Het eerste deel is een waar avonturenverhaal, waarin de roof van de relieken uit de Romeinse catacomben wordt beschreven. Het tweede deel beschrijft de enthousiaste ontvangst van de relieken in diverse steden (onder andere Maastricht), waarbij veel wonderen gebeurden. Van de verdere literaire werken kunnen nog genoemd worden de theologische verhandeling De adoranda cruce en een bloemlezing van psalmen. Ook andere werken zijn aan hem toegeschreven, maar zonder overtuigend bewijs. Zo zou hij mede-auteur zijn geweest van onder andere de Annales Fuldenses en de Annales regni Francorum.
Van historisch belang is de verzameling brieven van Einhard (71 in totaal, waarvan 58 van Einhard zelf).
Blijvende nalatenschap
In Seligenstadt is van het oorspronkelijke klooster nog maar weinig te herkennen. In deze plaats bevindt zich ook het zogenaamde Einhardshuis, maar dat stamt uit de 16e eeuw. De Einhardsbasilica in Steinbach bij Michelstadt is daarentegen nog vrijwel in authentieke vorm behouden.
In het Walhalla bij Regensburg bevindt zich een plaquette voor Einhard. In Seligenstadt en Eschweiler (nabij Aken) zijn monumenten voor hem opgericht. Een groot aantal scholen, gebouwen en straten (met name in Duitsland) zijn naar Einhard vernoemd.
De Eginhard-stichting te Seligenstadt reikt sinds 1999 elke twee jaar de Einhardprijs voor biografische literatuur uit. Tot dusver zijn de werken van Otto Pflanze (1999), Brian Boyd (2001), Joachim Fest (2003), Irene Heidelberger-Leonard (2005), Eberhard Weis (2007), Margot Friedlander (2009), Hugh Barr Nisbet (2011), John C.G. Röhl (2013), Joachim Radkau (2015) en Albrecht Schöne (2017) bekroond.[6]
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Einhard op Wikimedia Commons.
Weblinks
- Vita Karoli Magni – Einhards Vita Karoli Magni (Latijnse tekst)
- Life of Charlemagne – Vita Karoli Magni (19e-eeuwse Engelse vertaling)
- Einhard-Preis - website van de Eginhard-stichting, die de Einhardprijs uitrijkt
Literatuur, noten, referenties
|
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland) • Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!) • tekst herschrijven met scribbr.io •