Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Polen: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (4 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Polen''' ([[Pools]]: ''Polska''), officieel de '''Republiek Polen''' (Pools: ''Rzeczpospolita Polska''), is een land in Midden-[[Europa (werelddeel)|Europa]]. In het westen wordt het begrensd door [[Duitsland]] ([[Oder-Neissegrens]]), in het zuiden door [[Tsjechië]] en [[Slowakije]], in het oosten door [[Litouwen]], [[Wit-Rusland]] en [[Oekraïne]] en in het noorden door de [[Oostzee]] en de [[Rusland|Russische]] [[exclave]] [[oblast Kaliningrad|Kaliningrad]]. Polen heeft 38.476.269 inwoners en is 311.888 km² groot. De meeste inwoners zijn doorgaans Katholiek. Polen is sinds 1999 lid van de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]] en is sinds mei 2004 ook lid van de [[Europese Unie|EU]]. Het land is verder lid van de Wereldhandelsorganisatie, OESO, VN en de Raad van Europa. Polen is verdeeld in 16 woiwodschappen, vergelijkbaar met een [[ | '''Polen''' ([[Pools]]: ''Polska''), officieel de '''Republiek Polen''' (Pools: ''Rzeczpospolita Polska''), is een land in Midden-[[Europa (werelddeel)|Europa]]. In het westen wordt het begrensd door [[Duitsland]] ([[Oder-Neissegrens]]), in het zuiden door [[Tsjechië]] en [[Slowakije]], in het oosten door [[Litouwen]], [[Wit-Rusland]] en [[Oekraïne]] en in het noorden door de [[Oostzee]] en de [[Rusland|Russische]] [[exclave]] [[oblast Kaliningrad|Kaliningrad]]. Polen heeft 38.476.269 inwoners en is 311.888 km² groot. De meeste inwoners zijn doorgaans Katholiek. Polen is sinds 1999 lid van de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]] en is sinds mei 2004 ook lid van de [[Europese Unie|EU]]. Het land is verder lid van de Wereldhandelsorganisatie, OESO, VN en de Raad van Europa. Polen is verdeeld in 16 woiwodschappen, vergelijkbaar met een [[provincie]]. In 2017 waren er 15 Poolse erfgoedplaatsen op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Polen is een democratie en heeft een president als staatshoofd. In Polen wordt doorgaans [[Pools]] gesproken, een taal met relatief weinig dialecten. Het land heeft de złoty als munteenheid en zit in de Midden-Europese tijdzone. Polen heeft een zeeklimaat en landklimaat. Het landklimaat bevindt zich vooral in het zuiden en oosten. Het zeeklimaat vooral in het noorden en westen. | ||
== Geschiedenis == | == Geschiedenis == | ||
Zie [[ | {{Zie ook|Zie ook [[geschiedenis van Polen]]}} | ||
== Economie == | == Economie == | ||
In 2014 was Polen de 23ste economie van de wereld. In 2011 was de werkloosheidsgraad 9,7%. Een veelvoorkomende en belangrijke grondstof van Polen is de [[ | In 2014 was Polen de 23ste economie van de wereld. In 2011 was de werkloosheidsgraad 9,7%. Een veelvoorkomende en belangrijke grondstof van Polen is de [[kolen]]. Polen handelt met [[kolen]] en het is dan nog steeds een belangrijk inkomen van Polen. Tegenwoordig probeert de EU en een paar organisaties de winning van de kolen stop te zetten omdat het slecht is voor het [[milieu]]. Het land koopt veel grondstoffen zoals gas van Saoedi-Arabië, Rusland, Noorwegen en de Verenigde Staten. Polen exporteert het meest naar [[Duitsland]], waardoor het een belangrijke exportpartner is. De grote potentiële groei, een grote binnenlandse afzetmarkt, EU-lidmaatschap en een hoge politieke stabiliteit overtuigen vele buitenlandse firma's om in Polen te investeren, daardoor zijn er veel buitenlandse bedrijven in Polen. Sinds het EU-Lidmaatschap is de werkloosheid gedaald en de economie gegroeid. Maar dit brengt ook verschillende nadelen met zich mee. | ||
== Politiek == | == Politiek == | ||
Polen is doorgaans een republiek | Polen is doorgaans een republiek met een [[semipresidentieel systeem]] . De president van Polen is Andrzej Duda en de premier is Mateusz Morawiecki. | ||
== Defensie == | == Defensie == | ||
Het Poolse leger is opgericht in 1918, toen werd Polen onafhankelijk na de 120 jaar durende bezetting. De opperbevelhebber van het leger is altijd | {{Zie ook|Voor meer informatie zie [[Poolse strijdkrachten]]}} | ||
Het Poolse leger is opgericht in 1918, toen werd Polen onafhankelijk na de 120 jaar durende bezetting. De opperbevelhebber van het leger is altijd de Poolse President. Het Poolse leger is onderverdeeld in de landmacht, luchtmacht, marine en speciale eenheden. Polen heeft geen [[dienstplicht]], en is een van de weinige NAVO landen die aan de minimum 2% budget uitgaven aan defensie voldoet. | |||
== Keuken == | == Keuken == | ||
De Poolse keuken is bekend aan haar vlees, vooral varkensvlees, kip en rundvlees, wintergroenten (bigos) en kruiden. Pasta komt vaak voor in veel Poolse gerechten, met als meest populaire de pierogi. De Poolse keuken is vergelijkbaar met die van [[Litouwen]]. De Poolse keuken heeft ook een aantal gerechten die gelijkenissen tonen aan een buitenlands gerecht, zoals de Zapiekanka die gelijkenis toont aan een [[ | De Poolse keuken is bekend aan haar vlees, vooral varkensvlees, kip en rundvlees, wintergroenten (bigos) en kruiden. Pasta komt vaak voor in veel Poolse gerechten, met als meest populaire de pierogi. De Poolse keuken is vergelijkbaar met die van [[Litouwen]]. De Poolse keuken heeft ook een aantal gerechten die gelijkenissen tonen aan een buitenlands gerecht, zoals de Zapiekanka die gelijkenis toont aan een [[pizza]]. | ||
Opmerkelijke Poolse gerechten zijn onder meer de soepen rosół, barszcz, chłodnik, żurek, krupnik, kapuśniak, zupa pomidorowa, zupa ogórkowa, zupa grzybowa, flaczki (penssoep) en andere gerechten zoals pierogi, kiełbasa, gołąbki, oscypek, kotlet schabowy, kotlet mielony, bigos, verschillende aardappelgerechten, aardappelpannenkoekjes, zapiekanka en traditionele Poolse desserts zoals pączki, faworki, peperkoek, rogal świętomarciński en babka. | Opmerkelijke Poolse gerechten zijn onder meer de soepen rosół, barszcz, chłodnik, żurek, krupnik, kapuśniak, zupa pomidorowa, zupa ogórkowa, zupa grzybowa, flaczki (penssoep) en andere gerechten zoals pierogi, kiełbasa, gołąbki, oscypek, kotlet schabowy, kotlet mielony, bigos, verschillende aardappelgerechten, aardappelpannenkoekjes, zapiekanka en traditionele Poolse desserts zoals pączki, faworki, peperkoek, rogal świętomarciński en babka. | ||
== Verkeer en vervoer == | == Verkeer en vervoer == | ||
Polen telt in totaal 123 vlieglocaties waarvan 12 bedoeld zijn voor personenvervoer. Naast het vliegveld van Warschau zijn de luchthavens Kraków-Balice ,luchthaven Gdańsk Lech Wałęsa, | Polen telt in totaal 123 vlieglocaties waarvan 12 bedoeld zijn voor personenvervoer. Naast het vliegveld van Warschau zijn de luchthavens Kraków-Balice, luchthaven Gdańsk Lech Wałęsa, luchthaven Katowice-Pyrzowice en luchthaven Wroclaw-Copernicus het grootst. | ||
Het Pools wegennetwerk telt 423.997 kilometer, waarvan 295.356 kilometer verhard en 128.641 kilometer onverhard is (stand 2008). Hiervan is circa 1600 kilometer snelweg (2011). Uiteindelijk zal het snelwegennet uitgestrekt worden tot 2004,4 km met een A betiteling en 5745 km met een S betiteling. De kwaliteit van de wegen is afwijkend, van zeer goed tot slecht. Het gehele jaar is het in Polen verplicht met licht aan te rijden. Op de snelwegen met een S-betiteling mag vanaf 1 januari 2011, 120 kilometer per uur worden gereden en op de snelwegen met een A-betiteling 140. | Het Pools wegennetwerk telt 423.997 kilometer, waarvan 295.356 kilometer verhard en 128.641 kilometer onverhard is (stand 2008). Hiervan is circa 1600 kilometer snelweg (2011). Uiteindelijk zal het snelwegennet uitgestrekt worden tot 2004,4 km met een A betiteling en 5745 km met een S betiteling. De kwaliteit van de wegen is afwijkend, van zeer goed tot slecht. Het gehele jaar is het in Polen verplicht met licht aan te rijden. Op de snelwegen met een S-betiteling mag vanaf 1 januari 2011, 120 kilometer per uur worden gereden en op de snelwegen met een A-betiteling 140. | ||
De verantwoordelijkheid voor de [[Spoorlijn| | De verantwoordelijkheid voor de [[Spoorlijn|spoorlijnen]] ligt bij Polskie Koleje Państwowe (PKP). Voor de wegen zijn dat de gemeentelijke wegen, de provinciale wegen en de landelijke wegen. | ||
== Kerngegevens == | == Kerngegevens == | ||
Huidige versie van 30 apr 2024 om 17:47
Polen (Pools: Polska), officieel de Republiek Polen (Pools: Rzeczpospolita Polska), is een land in Midden-Europa. In het westen wordt het begrensd door Duitsland (Oder-Neissegrens), in het zuiden door Tsjechië en Slowakije, in het oosten door Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne en in het noorden door de Oostzee en de Russische exclave Kaliningrad. Polen heeft 38.476.269 inwoners en is 311.888 km² groot. De meeste inwoners zijn doorgaans Katholiek. Polen is sinds 1999 lid van de NAVO en is sinds mei 2004 ook lid van de EU. Het land is verder lid van de Wereldhandelsorganisatie, OESO, VN en de Raad van Europa. Polen is verdeeld in 16 woiwodschappen, vergelijkbaar met een provincie. In 2017 waren er 15 Poolse erfgoedplaatsen op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Polen is een democratie en heeft een president als staatshoofd. In Polen wordt doorgaans Pools gesproken, een taal met relatief weinig dialecten. Het land heeft de złoty als munteenheid en zit in de Midden-Europese tijdzone. Polen heeft een zeeklimaat en landklimaat. Het landklimaat bevindt zich vooral in het zuiden en oosten. Het zeeklimaat vooral in het noorden en westen.
Geschiedenis
 Zie ook geschiedenis van Polen |
Economie
In 2014 was Polen de 23ste economie van de wereld. In 2011 was de werkloosheidsgraad 9,7%. Een veelvoorkomende en belangrijke grondstof van Polen is de kolen. Polen handelt met kolen en het is dan nog steeds een belangrijk inkomen van Polen. Tegenwoordig probeert de EU en een paar organisaties de winning van de kolen stop te zetten omdat het slecht is voor het milieu. Het land koopt veel grondstoffen zoals gas van Saoedi-Arabië, Rusland, Noorwegen en de Verenigde Staten. Polen exporteert het meest naar Duitsland, waardoor het een belangrijke exportpartner is. De grote potentiële groei, een grote binnenlandse afzetmarkt, EU-lidmaatschap en een hoge politieke stabiliteit overtuigen vele buitenlandse firma's om in Polen te investeren, daardoor zijn er veel buitenlandse bedrijven in Polen. Sinds het EU-Lidmaatschap is de werkloosheid gedaald en de economie gegroeid. Maar dit brengt ook verschillende nadelen met zich mee.
Politiek
Polen is doorgaans een republiek met een semipresidentieel systeem . De president van Polen is Andrzej Duda en de premier is Mateusz Morawiecki.
Defensie
| Voor meer informatie zie Poolse strijdkrachten |
Het Poolse leger is opgericht in 1918, toen werd Polen onafhankelijk na de 120 jaar durende bezetting. De opperbevelhebber van het leger is altijd de Poolse President. Het Poolse leger is onderverdeeld in de landmacht, luchtmacht, marine en speciale eenheden. Polen heeft geen dienstplicht, en is een van de weinige NAVO landen die aan de minimum 2% budget uitgaven aan defensie voldoet.
Keuken
De Poolse keuken is bekend aan haar vlees, vooral varkensvlees, kip en rundvlees, wintergroenten (bigos) en kruiden. Pasta komt vaak voor in veel Poolse gerechten, met als meest populaire de pierogi. De Poolse keuken is vergelijkbaar met die van Litouwen. De Poolse keuken heeft ook een aantal gerechten die gelijkenissen tonen aan een buitenlands gerecht, zoals de Zapiekanka die gelijkenis toont aan een pizza.
Opmerkelijke Poolse gerechten zijn onder meer de soepen rosół, barszcz, chłodnik, żurek, krupnik, kapuśniak, zupa pomidorowa, zupa ogórkowa, zupa grzybowa, flaczki (penssoep) en andere gerechten zoals pierogi, kiełbasa, gołąbki, oscypek, kotlet schabowy, kotlet mielony, bigos, verschillende aardappelgerechten, aardappelpannenkoekjes, zapiekanka en traditionele Poolse desserts zoals pączki, faworki, peperkoek, rogal świętomarciński en babka.
Verkeer en vervoer
Polen telt in totaal 123 vlieglocaties waarvan 12 bedoeld zijn voor personenvervoer. Naast het vliegveld van Warschau zijn de luchthavens Kraków-Balice, luchthaven Gdańsk Lech Wałęsa, luchthaven Katowice-Pyrzowice en luchthaven Wroclaw-Copernicus het grootst.
Het Pools wegennetwerk telt 423.997 kilometer, waarvan 295.356 kilometer verhard en 128.641 kilometer onverhard is (stand 2008). Hiervan is circa 1600 kilometer snelweg (2011). Uiteindelijk zal het snelwegennet uitgestrekt worden tot 2004,4 km met een A betiteling en 5745 km met een S betiteling. De kwaliteit van de wegen is afwijkend, van zeer goed tot slecht. Het gehele jaar is het in Polen verplicht met licht aan te rijden. Op de snelwegen met een S-betiteling mag vanaf 1 januari 2011, 120 kilometer per uur worden gereden en op de snelwegen met een A-betiteling 140.
De verantwoordelijkheid voor de spoorlijnen ligt bij Polskie Koleje Państwowe (PKP). Voor de wegen zijn dat de gemeentelijke wegen, de provinciale wegen en de landelijke wegen.
Kerngegevens
- omtrek landgrenzen: 3014 km
- kustlijn: 524 km
- grootste rivieren: Wisła (ook bekend als Weichsel; 1047 km) en Oder (Pools: Odra)
- grootste meer: Sniardwymeer, 13,8 km², in het Mazurisch merengebied.
- hoogste punt: Rysy in de Tatra (onderdeel van de Karpaten), 2499 m.
- in het oosten ligt het grootste restant van het Europese oerbos, het oerbos van Bialowieza
Steden
Warschau (Warszawa) is de hoofdstad van Polen.
Enkele grote Poolse steden zijn:
- Krakau (Kraków)
- Łódź
- Wrocław
- Poznań
- Białystok
- Bielsko-Biała
- Bydgoszcz
- Częstochowa
- Gdańsk
- Gdynia
- Katowice
- Lublin
- Szczecin
Bezienswaardigheden
- Historisch centrum van Kraków
- Wieliczka-zoutmijn
- Duitslands naziconcentratie- en vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau 1940-1945
- Historisch centrum van Warschau
- Oude stad Zamość
- Middeleeuwse stad Toruń
- Kasteel van de Duitse ridderorde in Malbork
- Het Manneristisch architectonische en parklandschapcomplex en pelgrimspark Kalwaria Zebrzydowska
- Vredeskerken in Jawor en Swidnica
- Houten kerken van zuidelijk Klein-Polen
- Park Mużakowski (gedeeltelijk in Duitsland)
- Hala Ludowa in Wrocław
Externe links
- (en) Officiële website van de Poolse Regering
- (en) Officieel portaal
- (nl) ...meer externe links in de Open Directory
| Lidstaten van de Europese Unie |
|---|
|
België · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Griekenland · Hongarije · Ierland · Italië · Letland · Litouwen · Luxemburg · Malta · Nederland · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Verenigd Koninkrijk · Zweden |
| Landen in Europa |
|---|
|
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kosovo · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Macedonië · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland |