Spirituele genezing

Wikisage is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of toepassing van de in dit lemma gegeven medische informatie.    lees meer

Spirituele genezing is een verzamelnaam voor een groot scala aan alternatieve, esoterische, religieuze of magische behandelingsmethoden en gebruiken in verschillende culturen, waarbij men poogt mensen te genezen door tussenkomst van een predikant of religieus geïnspireerde genezer die via het aanroepen van bovennatuurlijke krachten tot het herstel van lichamelijke of psychische aandoeningen tracht te komen. Deze methoden worden soms naast of soms in plaats van de geneeskunde toegepast en worden niet tot de klassieke wetenschappelijke geneeskunde of de klassieke psychotherapie gerekend.

Behandelingsmethoden

Tot de behandelingsmethoden die als spirituele genezing worden beschouwd, behoren onder andere: gebedsgenezing, handopleggen, Ho'oponopono, Huna, mediumistisch genezen, prana, reiki, sjamanisme, Therapeutic Touch.

Enkelen zien ook de radionica als een „door apparaten ondersteunde spirituele genezing”, aangezien volgens hen de geestelijke inzet van de therapeut bewust of onbewust een grote rol speelt in het proces, ook wanneer het doel niet slechts „genezing” is.

Dikwijls wordt reïncarnatietherapie ook als spirituele behandelingsmethode gerekend, omdat het blokkades in de energiestroom wil verwijderen. Sommige facetten van Ayurveda kunnen door het gebruik van Atmashakti, de innerlijke kracht, vanuit westers standpunt als spirituele behandelingsmethode worden gezien.

Christelijke gebedsgenezing

In het christendom is de beoefening van gebedsgenezing, ook wel genoemd de dienst der genezing niet algemeen gebruikelijk.

Bijbelse voorbeelden

In het Nieuwe Testament staan voorbeelden van Jezus Christus die zieken en blinden genas, en oproepen aan zijn volgelingen om dit ook te doen. Zo staat in Matteüs 10:7-8: „Gaat en predikt en zegt: Het Koninkrijk der hemelen is nabijgekomen. Geneest zieken, wekt doden op, reinigt melaatsen, drijft boze geesten uit”. Marcus 16:17 zegt over de volgelingen van Jezus: „Op zieken zullen zij de handen leggen en zij zullen genezen worden.” Voor zover het betrekking heeft op zieken die zelf christen zijn, wordt in Jakobus 5:9 een oproep gedaan om de ’oudsten der gemeente’ tot zich te roepen ’opdat zij over hem een gebed uitspreken en hem met olie zalven in de naam des Heren’.

Pinksterbeweging en charismatische beweging

In het protestantisme is er met de opkomst van de pinksterbeweging en de charismatische beweging ook binnen de traditionele kerken hernieuwde aandacht gekomen voor gebedsgenezing. Ook in de pinksterbeweging is dit geen algemene trend. Er ontstond een beweging van kleinere en grotere bijeenkomsten met een open karakter (in de zin van interkerkelijk en toegankelijk voor gelovigen en niet- of andersgelovigen), waarin aan de nieuwtestamentische oproepen tot genezing gevolg wordt beoogd te geven. Bekende christelijke gebedsgenezers zijn Benny Hinn, T. B. Joshua, Thomas Lee Osborn, Johan Maasbach (1918-1997) en Jan Zijlstra.

Rooms-katholicisme

In de Rooms-Katholieke Kerk bestaan al langer de tradities van het vragen van voorspraak aan patroonheiligen, (bijvoorbeeld door het bidden van novenen) en van het maken van een bedevaart.

Bedevaarders trekken naar oorden waarvan zij veelal geloven dat Maria daar verschenen zou zijn. Er worden heilzame werkingen toegeschreven aan het bezoeken van deze bedevaartsoorden. Voorbeelden hiervan zijn Lourdes, Fátima, Scherpenhevel, Kevelaer en Medjugorje. De Rooms-Katholieke Kerk zelf heeft strikte richtlijnen om de betrouwbaarheid en feitelijkheid van getuigenissen van ’wonderbaarlijke’ genezingen vast te stellen, voordat tot officiële erkenning daarvan wordt overgegaan.

Novenen zijn series van gebeden gedurende negen dagen, vaak gecombineerd met een bedevaart, om een speciale gunst, bijvoorbeeld een genezing, te verkrijgen.

Christian Science

Christian scientists volgen de principes uit het boek Science and Health with Key to the Scriptures van Mary Baker Eddy. Genezing is volgens hen mogelijk door de onderliggende geestelijke volmaaktheid van Gods schepping te begrijpen. De wereld zoals we die als mensen waarnemen is slechts een vertekend beeld van de dieperliggende geestelijke waarheid. De christian scientists geloven dat genezing door gebed in zoverre mogelijk is dat het vertekende beeld erdoor weggenomen wordt. Dit is niet een gebed als voorbede of smeekbede, maar de erkenning van het goede waarvan verondersteld wordt dat het reeds aanwezig is onder de illusie van de ziekte, en dankbaarheid voor dit goede. Volgens christian scientists staan zij niet onder druk om het gebed te kiezen in plaats van traditionele geneeskunde. Maar gewoonlijk kiezen ze ervoor om de twee methoden niet te combineren, in de mening dat deze methoden zich onderling tegenwerken.

Christelijke theologische kritiek op gebedsgenezing

Gebedsgenezing is binnen het christendom omstreden. Er zijn verschillende standpunten over bijvoorbeeld de vraag of men op basis van Bijbelse principes in onze tijdsperiode lichamelijke genezing kan of mag verwachten en welke conclusies mogen worden getrokken uit het wel of niet genezen raken van een patiënt.

In grote lijnen zijn er twee verschillende niveaus waarin men het theologisch niet eens is met gebedsgenezing.

Op het ene niveau staat men wel open voor de mogelijkheid van wonderbaarlijke genezingen in de christelijke gemeente of kerk van vandaag, maar staat er toch sceptisch tegenover. Robert L. Saucy gebruikte hiervoor de term „open-but-cautious” in zijn Are Miraculous Gifts for Today?.

Een tweede niveau van theologische onenigheid over christelijke gebedsgenezing gaat verder. In deze zienswijze gaat men ervan uit dat het wonderbaarlijk genezen in de kerk gestopt is (vandaar de Engelse term hiervoor: cessationism). Indien er al een onverwachte wonderbaarlijke genezing zou plaatsvinden, is dit als een uitzondering te zien.

Onderscheid

Christenen zelf maken een onderscheid tussen christelijk en paranormaal gebedsgenezen. Christelijke gebedsgenezers vragen of de persoon in kwestie door Jezus Christus mag worden genezen. Paranormale gebedsgenezers vragen aan een goddelijke of universele kracht om de personen te genezen. Vanuit traditioneel christelijk oogpunt krijgen paranormale gebedsgenezers hun kracht niet van Jezus, maar van kwade krachten die niet van God afkomstig zijn (vaak occulte krachten genoemd).

Christenen die het standpunt innemen dat de wonderbaarlijke genezingen in de kerk gestopt zijn, beschouwen bijgevolg ook de zogenaamde ’christelijke gebedsgenezing’ van de charismatisch beweging als occult of demonisch.

Dick Kruijthoff

De Nederlandse huisarts Dick Kruijthoff pleit voor een protestantse tegenhanger van de rooms-katholieke kerkelijke medische commissie die bepaalt of een genezingsverhaal in een kerkelijke bediening als wonder gezien kan worden. In 2009 en 2010 verschenen er twee artikeltjes in Trouw, geschreven door Emiel Hakkenes, chefredacteur religie en filosofie, over de huisarts Dick Kruijthoff, een gelovig christen, die in het verleden weleens zijdelings met gebedsgenezingsbijeenkomsten te maken had. Kruijthoff geloofde dat Janneke Vlot, een van zijn patiënten die een gebedsbijeenkomst bezocht had, door God genezen was van posttraumatische dystrofie. Hij zei daarbij wel dat niemand dat kan bewijzen.

Het Algemeen Dagblad schreef in 2007 dat een woordvoerder van het Erasmus Medisch Centrum bevestigde dat er „geen medische verklaring” bestond voor de genezing van Janneke Vlot en dat de artsen van het Erasmus Medisch Centrum het „een medisch wonder” noemden, en kondigde een nieuwe genezingsdienst aan waarop de voormalig patiënte zou spreken. De dominee van de Levend Woord Gemeente in Gorinchem hoopte op meer genezingen tijdens deze dienst. Deze dienst werd zo druk bezocht dat er zelfs een file door ontstond.

In mei 2007 verklaarde Frank Huygen, hoofd van het Pijnbehandelcentrum Erasmus Medisch Centrum en behandelend geneesheer van Janneke Vlot, in de Volkskrant dat spontane genezingen bij deze specifieke ziekte regelmatig voorkomen.

In 2010 liet dr. Kruijthoff in het dagblad Trouw optekenen dat hij, na een oproep daartoe, ervaringsverhalen toegezonden had gekregen en dat uit een aantal ervan bleek dat gebedsgenezer Jan Zijlstra verwachtingen wekt die niet uitkomen, wat volgens hem ertoe kan leiden dat mensen beschadigd raken. Ook meldde Kruijthoff dat hij het genezingsverhaal van een afgescheurde schouderpees van een patiënt van een andere huisarts die een gebedsgenezingsbijeenkomst had bezocht niet kon verklaren. De patiënt zelf schreef het gebeurde aan Jezus toe. In een reactie noemde Joke van Saane, godsdienstpsycholoog aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, de claim dat de genezing van een afgescheurde schouderpees met een gebedsgenezingsbijeenkomst te maken zou hebben opmerkelijk omdat de meeste gebedsgenezingsverhalen over vage, onbegrepen klachten gaan.

Paranormale gebedsgenezing

In de twintigste eeuw kwamen in de westerse wereld ook diverse bewegingen op gang die op de een of andere manier buiten de traditionele religies om het bovennatuurlijke gebruikten teneinde processen van lichamelijke en/of psychische genezing op gang te brengen of te versterken. Praktijken binnen deze bewegingen worden vaak aangeduid als paranormaal en/of ondergebracht onder de noemers alternatieve geneeswijze en new age.

Genezingsgebruiken op basis van diverse soorten spiritualiteit kunnen worden gevonden in de antroposofie, reiki, acupunctuur, sjamanisme, bij magnetiseurs en vele andere verschijnselen en personen. Niet altijd worden er daadwerkelijk gebeden uitgesproken, wel wordt er een beroep gedaan op krachten die buiten de zintuiglijke waarneming vallen. Bekende spirituele gebedsgenezers in Nederland zijn Greet Hofmans, Gerard Croiset en Jomanda.

Wetenschappelijke bevindingen

Gebedsgenezing is meerdere malen wetenschappelijk getest, dit heeft geen bewijzen van enige effectiviteit opgeleverd.

Francis Galton publiceerde al in 1872 statistisch onderzoek naar de eventuele werkzaamheid van gebed. Hij concludeerde onder andere dat het wekelijkse bidden in de Engelse kerken voor de gezondheid van de leden van de koninklijke familie niet zorgde voor een langere levensduur ten opzichte van de gewone bevolking en dat kerken even vaak getroffen worden door aardbevingen en blikseminslag en even vaak afbranden als andere, qua grootte vergelijkbare, gebouwen. Ook in 1965 is er onderzoek gedaan naar eventuele effectiviteit van gebedsgenezing. Er waren geen aantoonbare verschillen tussen patiënten voor wie gebeden werd en patiënten die dachten dat er voor ze gebeden werd.

Kritiek op gebedsgenezing hangt vaak samen met de vaststelling dat gebedsgenezers wanhopige mensen (on)gewild valse hoop geven. De bekende scepticus James Randi, stelt in zijn boek The Faith Healers dat gebedsgenezing een kwakzalverspraktijk is, waarin de zogeheten ’genezers’ bekende niet-bovennatuurlijke illusies gebruiken om goedgelovige mensen te bedriegen, om hun dankbaarheid, vertrouwen, en vooral hun geld te verkrijgen.

In 1999 publiceerde Archives of internal medicine, een medisch tijdschrift, een artikeltje waarin geclaimd werd dat er bewijs was dat gebedsgenezing werkt Sceptici zijn van mening dat het artikel getuigt van gebrek aan wetenschappelijk doorzicht. Datzelfde jaar werd in The Lancet een uitgebreide studie gepubliceerd naar eventuele effecten van geloof en bidden op de gezondheid. De conclusie was dat de claim dat religieuze activiteit tot een betere gezondheid leidt ongefundeerd is.

Er werden wetenschappelijke studies ondernomen met het doel te onderzoeken of bidden voor anderen werkt. De conclusie lijkt dat de werking wetenschappelijk niet bewezen is. Volgens een grote, goed gecontroleerde studie kwam leek de uitwerking op ernstig zieken zelfs negatief. Deze (statistisch significante) studie werd uitgevoerd op drie keer 600 hartpatiënten die een coronaire bypass-operatie ondergingen. Er werd in drie groepen ingedeeld. Zonder dat ze wisten voor wie, werd er voor groep 1 gebeden, voor groep 2 niet. Er was geen verschil in het aantal complicaties. Groep 3 wist dat er voor hen gebeden werd. Deze groep had de meeste complicaties.

De Vereniging tegen de Kwakzalverij stelde in 2006: „Nuchtere wetenschappers hebben (...) tot dusver van gebed nooit echte genezingen kunnen vaststellen”. Volgens een scribent van de organisatie bleken ’zogenaamd wetenschappelijke bewijzen’ tot dan toe te berusten op ’bedrog of op ernstige fouten in de opzet van het onderzoek’.

Sommige gebedsgenezers beweren ziekten te kunnen genezen zoals kanker. Wanneer dit gepaard gaat met extreme (geestelijke) afhankelijkheid bij een zieke, tot een houding van anti-geneeskunde bij de gebedsgenezer (of de neiging om zelf ook diagnoses te stellen), vrezen geneeskundigen dat de patiënt een mogelijk adequate behandeling aan zich voorbij laat gaan.

Zie ook

• Charismatische beweging
• Hagiotherapie
• Op zoek naar een wonder

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties