Inteelt

Diagram van een
extreme vorm van inteelt
(vader en dochter /
dochter van dochter /
dochter van dochter van dochter enz.)

Inteelt is een wetenschappelijk begrip dat inhoudt het kruisen binnen een soort, ondersoort of ras van nauw aan elkaar verwante individuen. De verwantschap tussen beide ouders is hierbij groter dan de gemiddeld vastgestelde inteeltcoëfficiënt van de totale populatie.

Dieren

Bij het fokken van gedomesticeerde dieren wordt inteelt gebruikt om gewenste uiterlijke of karaktereigenschappen te behouden en te versterken. Wanneer in een dier een eigenschap als wenselijk beschouwd wordt, wordt vaak een dier dat deze eigenschap toont met een naaste verwant (vader/moeder broer/zus) gekruist om in de nakomelingen deze eigenschap terug te zien.

Noodzaak van selectie

Aangezien niet alleen de gewenste eigenschap zich manifesteert maar ook negatieve eigenschappen, is het zaak om snel een groot aantal dieren te fokken en strenge selectie uit te voeren op ongewenste eigenschappen. Deze selectie heeft dan de vorm van het uitsluiten voor verdere fok.

Nut van een stamboek

In gedomesticeerde dierenrassen komen als gevolg van inteelt eigenschappen voor die onwenselijk zijn. Zo is er bij de hond sprake van overmatige agressie bij verschillende rassen, hartklachten bij de boxer, bloedziekte bij dobermanns enz. Door het bijhouden van een stamboek, waarin de frequentie van voorkomen (= de incidentie) van ongewenste eigenschappen vermeld wordt, kan die uitgeselecteerd worden. Bij honden worden dieren met slechte eigenschappen vaak aan het publiek verkocht.

Inteelt bij wilde dieren

Ook in het wild komt inteelt voor wanneer populaties van dieren erg klein zijn geworden. Als een populatie niet regelmatig wordt voorzien van 'nieuw' bloed is ze gedoemd om uit te sterven. Zo wordt van de Zweedse populatie van de wolf gezegd dat deze te klein is en dat dit met de inbreng van 2 reuen per generatie van een andere populatie te verhelpen is. Een consequentie is dat het herintroduceren van dieren op zich niet volstaat; essentieel is dat er een populatie moet ontstaan die groot genoeg is voor het in stand houden van genetische diversiteit. Grote populaties kunnen ontstaan door onderling contact van kleinere populaties. De noodzaak voor genetische diversiteit onderstreept het belang van ecologische verbindingszones en een ecologische hoofdstructuur.

Mensen

Zoals uit bovenstaande duidelijk wordt is inteelt een niet onverdeeld gunstige aangelegenheid. Dit geldt ook voor inteelt onder mensen. In principe zouden gunstige genetisch bepaalde eigenschappen in families bevorderd kunnen worden door inteelt, maar inteelt zal bij mensen resulteren in een zeer hoog aantal miskramen en afwijkingen. In de meeste samenlevingen rust er een taboe op een huwelijk tussen te nauw verwante familieleden.

De geschiedenis kent echter veel inteelt in adellijke families. Praktisch alle vorstenhuizen in Europa trouwden gedurende vele eeuwen steeds onderling om bezittingen en adellijke titels in de familie te houden. In dit verband is het Habsburgse huis berucht om de veel voorkomende afwijkende onderlip en kin.

Martha's Vineyard, een eiland voor de oostkust van de Verenigde Staten kende in de 18e en 19e eeuw als een geografisch en infrastructureel geïsoleerd gebied relatief veel mensen met erfelijke doofheid. Dit had tot gevolg dat een groot deel van de (niet-dove) populatie de lokale gebarentaal ook vloeiend beheerste.

De Volkskrant van 26 april 2002 bericht: Een derde van de Turken en Marokkanen die een partner uit het land van herkomst haalt, trouwt met een neef of een nicht. Een onderzoek door het Universitair Medisch Centrum Utrecht eerder dat jaar wees uit, dat aangeboren afwijkingen de voornaamste doodsoorzaak vormen onder jonge migranten, hetgeen terug te voeren is op de vele huwelijken tussen familieleden.

Bij bepaalde groeperingen onder de Joden worden, voor het sluiten van een huwelijk, beide partners getest op bepaalde erfelijke ziektes cq. aandoeningen, gezien de door geschiedenis sterk vergrote kans op deze ziektes bij deze groeperingen.

Een onderzoek van Peter D. Keightley, Martin J. Lercher en Adam Eyre-Walker heeft aangetoond dat menselijke genen veel meer mutaties hebben ondervonden dan genen van knaagdieren. De verklaring die ervoor gegeven wordt is, dat knaagdieren altijd in zulke aantallen voorkwamen dat er genoeg keuze was om inteelt te voorkomen, terwijl menselijke populaties in het verleden zo klein zijn geweest dat mutaties zich goed konden verspreiden.

Over het algemeen levert inteelt voor mensen meer nadelen dan voordelen op en kan daarom het beste voorkomen worden.

Planten

Bij de veredeling van planten wordt veel gebruikgemaakt van inteelt voor het maken van hybriderassen. Door herhaaldelijke zelfbestuiving ontstaat een bijna homozygote inteeltlijn. Dergelijke planten vertonen vaak een slechte groei, inteeltdepressie genoemd. Alleen die inteeltlijnen worden met elkaar gekruist die heterosis geven om zo een hoog opbrengend hybrideras te maken. Bij o.a. maïs en vele groentesoorten, zoals tomaat, paprika en komkommer, worden bijna uitsluitend hybride rassen gebruikt.

Tegenhanger

De tegenhanger van inteelt is uitkruisen of uitteelt. Hierbij is sprake van een verwantschap tussen beide ouders die kleiner is dan de gemiddeld vastgestelde inteeltcoëfficiënt van de totale populatie binnen het ras of de soort. De heterosis van de genenparen binnen een individu uit zo'n combinatie neemt toe alsmede een grotere variatie aan getoonde kenmerken. Bij kruisingen tussen twee soorten (gebruikelijk bij plantenveredeling) spreekt men over cross breeding of soortkruising.

Zie ook

• Inteeltlijn
• Teelt (doorverwijzing).

Externe link

• Artikel over menselijke mutaties door beperkte populatiegrootte van Keightley e.a.