Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Wiesbaden: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiesbaden&oldid=51642252)
 
(Niet-bestaande sjablonen verwijderd)
 
(2 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 15: Regel 15:
| Einwohner =  
| Einwohner =  
| Stand =  
| Stand =  
| PLZ = 65183–65207,<br />55246 <small>([[Mainz-Kostheim]])</small>,<br />55252 <small>([[Mainz-Kastel]])</small>
| PLZ =  
| Vorwahl = 0611,<br />06122 ([[Wiesbaden-Breckenheim|Breckenheim]], [[Wiesbaden-Delkenheim|Delkenheim]], [[Wiesbaden-Medenbach|Medenbach]], [[Wiesbaden-Nordenstadt|Nordenstadt]]),<br />06127 ([[Wiesbaden-Auringen|Auringen]], [[Wiesbaden-Naurod|Naurod]]),<br />06134 ([[Mainz-Kastel]], [[Mainz-Kostheim]])
| Kfz = WI
| Kfz = WI
| Gemeindeschlüssel = 06 4 14 000
| Gemeindeschlüssel = 06 4 14 000
Regel 29: Regel 28:
| Adresse-Verband =  
| Adresse-Verband =  
}}
}}
[[Bestand:Wiesbaden Luftbild Rathaus Landtag Marktkirche Wilhelmstraße Kurhaus Neroberg Opelbad Griechische Kapelle.jpg|thumb|265px|Luchtfotografie]]
'''Wiesbaden''' is een [[kreisfreie Stadt]] in [[Duitsland]] aan de rechteroever van de [[Rijn]], tegenover de stad [[Mainz]]. Wiesbaden is hoofdstad van de [[Deelstaten van Duitsland|deelstaat]] [[Hessen]]. De stad telt {{Statistiek gemeente Duitsland inwoners|06 4 14 000|Hessen|274.865}} inwoners<ref name="inw_statistiek" /> plus ongeveer 19.000 Amerikaanse staatsburgers<ref>By October 1, 2013 the complete US military community has 19.800 inhabitants: soldiers 3.100, US-civil employees 3.900, civil employees with german passport 1.200, otherwise family members and retirees. Col. David Carstens, cdr. Wiesbaden garrison, in a german local press release:http://www.wiesbadener-kurier.de/nachrichten/politik/hessen/13496600.htm</ref> en is daarmee op [[Frankfurt am Main|Frankfurt]] na de grootste stad van Hessen. In Wiesbaden zetelt de Duitse federale recherche (''[[Bundeskriminalamt (Duitsland)|Bundeskriminalamt]]'') en het federale bureau voor de statistiek (''[[Statistisches Bundesamt]]''). Wiesbaden heeft meerdere natuurlijke waterbronnen, waarvan sommige naar verluidt een genezende werking hebben.<ref name="test">[http://www.wiesbaden.de/microsite/mattiaqua/quellen/ Website Gemeente Wiesbaden].</ref>
'''Wiesbaden''' is een [[kreisfreie Stadt]] in [[Duitsland]] aan de rechteroever van de [[Rijn]], tegenover de stad [[Mainz]]. Wiesbaden is hoofdstad van de [[Deelstaten van Duitsland|deelstaat]] [[Hessen]]. De stad telt {{Statistiek gemeente Duitsland inwoners|06 4 14 000|Hessen|274.865}} inwoners<ref name="inw_statistiek" /> plus ongeveer 19.000 Amerikaanse staatsburgers<ref>By October 1, 2013 the complete US military community has 19.800 inhabitants: soldiers 3.100, US-civil employees 3.900, civil employees with german passport 1.200, otherwise family members and retirees. Col. David Carstens, cdr. Wiesbaden garrison, in a german local press release:http://www.wiesbadener-kurier.de/nachrichten/politik/hessen/13496600.htm</ref> en is daarmee op [[Frankfurt am Main|Frankfurt]] na de grootste stad van Hessen. In Wiesbaden zetelt de Duitse federale recherche (''[[Bundeskriminalamt (Duitsland)|Bundeskriminalamt]]'') en het federale bureau voor de statistiek (''[[Statistisches Bundesamt]]''). Wiesbaden heeft meerdere natuurlijke waterbronnen, waarvan sommige naar verluidt een genezende werking hebben.<ref name="test">[http://www.wiesbaden.de/microsite/mattiaqua/quellen/ Website Gemeente Wiesbaden].</ref>


Regel 50: Regel 48:


=== Stadsindeling ===
=== Stadsindeling ===
[[Bestand:Wiesbaden subdivisions (colored scheme).svg|thumb|Overzicht van de 26 ''Ortsbezirke'']]
{{Zie ook|Zie het artikel [[Stadsdelen van Wiesbaden]] voor een overzicht van alle Ortsbezirke.}}
{{Zie ook|Zie het artikel [[Stadsdelen van Wiesbaden]] voor een overzicht van alle Ortsbezirke.}}
Wiesbaden is verdeeld in 26 Ortsbezirke. Het kleinste Ortsbezirk is de ''Westend'' met een oppervlakte van slechts 0,67&nbsp;km², het grootste is "Nordost" met een oppervlakte van ongeveer 20&nbsp;km². Aan de oevers van de Rijn liggen Kostheim, Kastel, Amöneburg, Biebrich en Schierstein.
Wiesbaden is verdeeld in 26 Ortsbezirke. Het kleinste Ortsbezirk is de ''Westend'' met een oppervlakte van slechts 0,67&nbsp;km², het grootste is "Nordost" met een oppervlakte van ongeveer 20&nbsp;km². Aan de oevers van de Rijn liggen Kostheim, Kastel, Amöneburg, Biebrich en Schierstein.
Regel 56: Regel 53:
=== Klimaat ===
=== Klimaat ===
Het [[klimaat]] van Wiesbaden is [[gematigd klimaat|gematigd]]. De zomers en winters in de [[Boven-Rijnslenk]] behoren tot de warmste respectievelijk mildste van Duitsland. De jaargemiddelde temperatuur bedraagt 9,8°[[Celsius|C]]. Dat is hoger dan andere grote Duitse steden als Hamburg (9,0&nbsp;°C) Berlijn (8,9&nbsp;°C) en München (7,6&nbsp;°C). De warmste maand is juli (gemiddeld 18,6&nbsp;°C), de koudste maand is januari (gemiddeld 1&nbsp;°C). Jaarlijks valt gemiddeld 638&nbsp;mm neerslag. In juni valt de meeste neerslag (68&nbsp;mm), in februari en april het minst (41&nbsp;mm).
Het [[klimaat]] van Wiesbaden is [[gematigd klimaat|gematigd]]. De zomers en winters in de [[Boven-Rijnslenk]] behoren tot de warmste respectievelijk mildste van Duitsland. De jaargemiddelde temperatuur bedraagt 9,8°[[Celsius|C]]. Dat is hoger dan andere grote Duitse steden als Hamburg (9,0&nbsp;°C) Berlijn (8,9&nbsp;°C) en München (7,6&nbsp;°C). De warmste maand is juli (gemiddeld 18,6&nbsp;°C), de koudste maand is januari (gemiddeld 1&nbsp;°C). Jaarlijks valt gemiddeld 638&nbsp;mm neerslag. In juni valt de meeste neerslag (68&nbsp;mm), in februari en april het minst (41&nbsp;mm).
{{Tabel weergemiddelden
| locatie = Wiesbaden
| bron = [http://www.klimadiagramme.de/ klimadiagramme.de] en [http://weather.msn.com/ weather.msn.com]
<!-- maandelijks temperatuur- en neerslaggemiddelde-->
| jan_gem= 1.0 | jan_gem_ns= 48
| feb_gem= 2.2 | feb_gem_ns= 41
| mrt_gem= 5.5 | mrt_gem_ns= 46
| apr_gem= 9.4 | apr_gem_ns= 41
| mei_gem= 13.8 | mei_gem_ns= 55
| jun_gem= 17.0 | jun_gem_ns= 68
| jul_gem= 18.6 | jul_gem_ns= 66
| aug_gem= 18.0 | aug_gem_ns= 63
| sep_gem= 14.6 | sep_gem_ns= 49
| okt_gem= 10.0 | okt_gem_ns= 49
| nov_gem= 4.9 | nov_gem_ns= 57
| dec_gem= 2.1 | dec_gem_ns= 55
| jaar_gem=9.8 | jaar_gem_ns= 638
<!-- gemiddelde minima en maxima -->
| jan_gem_min= -1 | jan_gem_max= 4
| feb_gem_min= -1 | feb_gem_max= 6
| mrt_gem_min= 2 | mrt_gem_max= 11
| apr_gem_min= 5 | apr_gem_max= 15
| mei_gem_min= 9 | mei_gem_max= 20
| jun_gem_min= 12 | jun_gem_max= 23
| jul_gem_min= 14 | jul_gem_max= 25
| aug_gem_min= 14 | aug_gem_max= 25
| sep_gem_min= 11 | sep_gem_max= 20
| okt_gem_min= 7 | okt_gem_max= 14
| nov_gem_min= 3 | nov_gem_max= 8
| dec_gem_min= 1 | dec_gem_max= 5
| jaar_gem_min= 6.3 | jaar_gem_max= 14.7
}}


== Economie en werk ==
== Economie en werk ==
Regel 94: Regel 58:


=== Ondernemingen ===
=== Ondernemingen ===
[[Bestand:Chemische Fabrik Kalle fg01.JPG|thumb|Luchtfoto uitzicht op de Industriepark Kalle-Albert]]
In de stad zijn een aantal internationale bedrijven gevestigd bijvoorbeeld [[Abbott Laboratories|Abbott]], [[Computer Sciences Corporation|CSC]], [[Ferrari (automerk)|Ferrari]], [[Federal-Mogul]], [[SCA (bedrijf)|SCA]] en [[Melbourne IT]] Duitse bedrijven met hun hoofdkantoor zijn fabrikant van koolstofvezels [[SGL Carbon]], cementbedrijf [[Dyckerhoff]], fabrikant van vorkliften [[Kion GROUP]] en de verzekeringen [[Winterthur Group|DBV-Winterthur]] en [[R+V Versicherung]]. Het Industriepark Kalle-Albert is een 1&nbsp;km² groot industrieterrein van het voormalige chemische bedrijf [[Hoechst AG]]. Het bevindt zich in de zuidelijk gelegen stadsdelen Biebrich en Amöneburg.
In de stad zijn een aantal internationale bedrijven gevestigd bijvoorbeeld [[Abbott Laboratories|Abbott]], [[Computer Sciences Corporation|CSC]], [[Ferrari (automerk)|Ferrari]], [[Federal-Mogul]], [[SCA (bedrijf)|SCA]] en [[Melbourne IT]] Duitse bedrijven met hun hoofdkantoor zijn fabrikant van koolstofvezels [[SGL Carbon]], cementbedrijf [[Dyckerhoff]], fabrikant van vorkliften [[Kion GROUP]] en de verzekeringen [[Winterthur Group|DBV-Winterthur]] en [[R+V Versicherung]]. Het Industriepark Kalle-Albert is een 1&nbsp;km² groot industrieterrein van het voormalige chemische bedrijf [[Hoechst AG]]. Het bevindt zich in de zuidelijk gelegen stadsdelen Biebrich en Amöneburg.
Het industrieterrein is gelegen aan de oevers van de Rijn. Het Industriepark ligt ongeveer 5 kilometer zuidelijk van het centrum van Wiesbaden. Ten noordoosten van het terrein ligt S-Bahn-[[Station Wiesbaden Ost]]. Het station ligt aan de [[spoorlijn Frankfurt - Wiesbaden]]. Er zijn ook nog een paar industriegebieden, die met de auto goed te bereiken zijn.
Het industrieterrein is gelegen aan de oevers van de Rijn. Het Industriepark ligt ongeveer 5 kilometer zuidelijk van het centrum van Wiesbaden. Ten noordoosten van het terrein ligt S-Bahn-[[Station Wiesbaden Ost]]. Het station ligt aan de [[spoorlijn Frankfurt - Wiesbaden]]. Er zijn ook nog een paar industriegebieden, die met de auto goed te bereiken zijn.
Regel 103: Regel 66:
=== Media ===
=== Media ===
In Wiesbaden zijn studio’s van de publieke omroepen [[Hessischer Rundfunk|HR]] en [[ZDF]] gevestigd. Uit Wiesbaden komen daarnaast de programma’s van [[TV-Wiesbaden]] (een regionale zender). [[Krant]]en zijn in Wiesbaden de "''[[Wiesbadener Kurier]]''" en het "''[[Wiesbadener Tageblatt]]''".
In Wiesbaden zijn studio’s van de publieke omroepen [[Hessischer Rundfunk|HR]] en [[ZDF]] gevestigd. Uit Wiesbaden komen daarnaast de programma’s van [[TV-Wiesbaden]] (een regionale zender). [[Krant]]en zijn in Wiesbaden de "''[[Wiesbadener Kurier]]''" en het "''[[Wiesbadener Tageblatt]]''".
== Demografie ==
=== Bevolkingsontwikkeling ===
<timeline>
ImageSize = width:850 height:225
PlotArea = width:800 height:200 left:33 bottom:18
AlignBars = justify
Colors =
id:canvas value:rgb(0.98,0.98,0.98)
id:grid1 value:rgb(0.8,0.8,0.8)
id:grid2 value:gray(0.8)
id:bars value:rgb(0.75,0.75,0.75)
id:text value:rgb(0.5,0.5,0.5)
BackgroundColors = canvas:canvas
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:300
TimeAxis = orientation:vertical
ScaleMajor = unit:year increment:100 start:0 gridcolor:grid1
plotData=
color:g width:28 mark:(line,white) align:center fontsize:S color:bars
bar:1524 from:start till:1 text:1.200
bar:1800 from:start till:2 text:2.239
bar:1820 from:start till:5 text:5.466
bar:1855 from:start till:16 text:16.059
bar:1905 from:start till:101 text:100.953
bar:1910 from:start till:109 text:109.002
bar:1940 from:start till:172 text:171.700
bar:1950 from:start till:221 text:220.741
bar:1970 from:start till:250 text:250.285
bar:1980 from:start till:274 text:274.464
bar:1990 from:start till:260 text:260.301
bar:2000 from:start till:270 text:270.109
bar:2004 from:start till:274 text:274.076
bar:2007 from:start till:276 text:275.849
bar:2009 from:start till:277 text:277.493
bar:2010 from:start till:276 text:275.976
bar:2011 from:start till:279 text:278.919
TextData =
pos:(50,200) fontsize:L textcolor:text text:Ontwikkeling van het aantal inwoners van Wiesbaden
</timeline>


=== Bevolkingssamenstelling ===
=== Bevolkingssamenstelling ===
Onder de 278.919 inwoners die Wiesbaden op 31 december 2011 had, waren 47.843 buitenlanders, een percentage van 16,8. Enderde hiervan was afkomstig uit andere Europese landen. De tien omvangrijkste buitenlandse bevolkingsgroepen waren op 31 december 2012 de [[Turkije|Turken]] (10.073), [[Italië|Italianen]] (3.868), [[Polen]] (4.103), [[Griekenland|Grieken]] (2.657), [[Servië]]rs (2.030), [[Marokko|Marokkanen]] (1.667), [[Roemenië|Roemenen]] (1.456), [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] (1.294), [[Bulgarije|Bulgaren]] (1.247) en [[Portugal|Portugezen]] (1.229). Op diezelfde datum waren er circa 149 [[België|Belgen]] en ongeveer 431 [[Nederland]]ers woonachtig in Wiesbaden <ref>{{de}} [http://www.wiesbaden.de/medien/dok/leben/stadtportrait/Nationslitaetenstruktur.pdf Nationslitaetenstruktur Wiesbadens 2012]{{dode link|datum=oktober 2017 |bot=InternetArchiveBot }}, Wiesbaden.de</ref>.
Onder de 278.919 inwoners die Wiesbaden op 31 december 2011 had, waren 47.843 buitenlanders, een percentage van 16,8. Enderde hiervan was afkomstig uit andere Europese landen. De tien omvangrijkste buitenlandse bevolkingsgroepen waren op 31 december 2012 de [[Turkije|Turken]] (10.073), [[Italië|Italianen]] (3.868), [[Polen]] (4.103), [[Griekenland|Grieken]] (2.657), [[Servië]]rs (2.030), [[Marokko|Marokkanen]] (1.667), [[Roemenië|Roemenen]] (1.456), [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] (1.294), [[Bulgarije|Bulgaren]] (1.247) en [[Portugal|Portugezen]] (1.229). Op diezelfde datum waren er circa 149 [[België|Belgen]] en ongeveer 431 [[Nederland]]ers woonachtig in Wiesbaden <ref>{{de}} [http://www.wiesbaden.de/medien/dok/leben/stadtportrait/Nationslitaetenstruktur.pdf Nationslitaetenstruktur Wiesbadens 2012]{{dode link|datum=oktober 2017 |bot=InternetArchiveBot }}, Wiesbaden.de</ref>.


[[Bestand:Marktkirche Wiesbaden.jpg|thumb|De ''Marktkirche'' is de belangrijkste protestantse kerk in Wiesbaden]]
[[Bestand:Staatstheater Wiesbaden.jpg|miniatuur|De Hessische Staatstheater]]
=== Religie ===
=== Religie ===
In 2009 waren 65 495 inwoners (24%) lid van de [[Rooms-Katholieke Kerk]], 78 007 (28%) van de [[Protestantisme|Protestantse Kerk]] en 48% behoorde tot andere religies of helemaal geen religie. Het aandeel van de katholieken en protestanten ging in de laatste jaren terug, van 84 procent in 1970 tot op heden met ongeveer 52 procent.
In 2009 waren 65 495 inwoners (24%) lid van de [[Rooms-Katholieke Kerk]], 78 007 (28%) van de [[Protestantisme|Protestantse Kerk]] en 48% behoorde tot andere religies of helemaal geen religie. Het aandeel van de katholieken en protestanten ging in de laatste jaren terug, van 84 procent in 1970 tot op heden met ongeveer 52 procent.
Regel 159: Regel 75:
== Kunst en cultuur ==
== Kunst en cultuur ==
=== Theater ===
=== Theater ===
[[Bestand:BowlingGreen(Wiesbaden).jpg|thumb|Het Kurhaus]]
* Het [[Hessisches Staatstheater|Hessische Staatstheater]]: op 16 oktober 1894 en ingewijd door [[Keizer Wilhelm II]]. Dit is het belangrijkste theater in de stad. Elk jaar sinds 1986 vinden de "[[Internationale Maifestspiele]]" plaats in het theater.
* Het [[Hessisches Staatstheater|Hessische Staatstheater]]: op 16 oktober 1894 en ingewijd door [[Keizer Wilhelm II]]. Dit is het belangrijkste theater in de stad. Elk jaar sinds 1986 vinden de "[[Internationale Maifestspiele]]" plaats in het theater.


Regel 171: Regel 86:


=== Parken en natuurgebieden ===
=== Parken en natuurgebieden ===
[[Bestand:Wiesbaden Kurpark-3.jpg|thumb|Het Kurpark]]
Wiesbaden is voor een stad zeer rijk aan natuur. Binnen de gemeentegrens ligt een omvangrijk, ruigbegroeid [[bos (vegetatie)|bosgebied]]. Verspreid door de stad liggen enkele grotere en kleinere parken, zoals het [[Kurpark Wiesbaden|Kurpark]], de [[Warmer Damm]], de [[Reisinger Anlagen]] en de [[Düreranlage]]. Onderdeel van de bosgebied is het "[[Wiesbadener Stadtwald]]" in het noorden van de stad.
Wiesbaden is voor een stad zeer rijk aan natuur. Binnen de gemeentegrens ligt een omvangrijk, ruigbegroeid [[bos (vegetatie)|bosgebied]]. Verspreid door de stad liggen enkele grotere en kleinere parken, zoals het [[Kurpark Wiesbaden|Kurpark]], de [[Warmer Damm]], de [[Reisinger Anlagen]] en de [[Düreranlage]]. Onderdeel van de bosgebied is het "[[Wiesbadener Stadtwald]]" in het noorden van de stad.
De meeste andere landgoederen liggen, soms aaneengesloten, aan de rand van de stad, waar ze een omvangrijke groene gordel vormen die aan de noordkant van de stad overgaat in de [[Taunus]].
De meeste andere landgoederen liggen, soms aaneengesloten, aan de rand van de stad, waar ze een omvangrijke groene gordel vormen die aan de noordkant van de stad overgaat in de [[Taunus]].
Regel 180: Regel 94:


== Sport ==
== Sport ==
[[Bestand:EröffnungBritaArena.jpg|thumb|De Brita-Arena, de thuishaven van SV Wehen Wiesbaden bij de opening in 2007]]
In de [[3. Liga]] (is de op twee na hoogste afdeling van het [[Duitsland|Duitse]] [[Voetballiga's in Duitsland|profvoetbal]]) heeft Wiesbaden een club spelen: [[SV Wehen Wiesbaden]]. Het team speelt in de [[Brita-Arena]] met 12.566 plaatsen. De [[SV Wiesbaden]] speelt in de ''Verbandsliga'' (is de op een na hoogste afdeling van profvoetbal in Hessen) een heeft haar thuishaven in het "[[Helmut-Schön-Sportpark]]" met 11.000 plaatsen. Het vrouwen volleybal team van 1. VC Wiesbaden speelt in de hoogste volleybalafdeling.
In de [[3. Liga]] (is de op twee na hoogste afdeling van het [[Duitsland|Duitse]] [[Voetballiga's in Duitsland|profvoetbal]]) heeft Wiesbaden een club spelen: [[SV Wehen Wiesbaden]]. Het team speelt in de [[Brita-Arena]] met 12.566 plaatsen. De [[SV Wiesbaden]] speelt in de ''Verbandsliga'' (is de op een na hoogste afdeling van profvoetbal in Hessen) een heeft haar thuishaven in het "[[Helmut-Schön-Sportpark]]" met 11.000 plaatsen. Het vrouwen volleybal team van 1. VC Wiesbaden speelt in de hoogste volleybalafdeling.
== Verkeer en vervoer ==
{{wrapper}}
|[[Bestand:BD-HauptbahnhofWiesbaden-20130507-IMG 1754.jpg|thumb|Façade van [[Wiesbaden Hauptbahnhof]]]]
|-
[[Bestand:Roadmap Wiesbaden.png|miniatuur|Autosnelwegen om Wiesbaden en Wiesbadens stadsroutes]]
|-
|[[Bestand:Citaro G II ESWE.jpg|thumb|Een bus van de ESWE aan de halte "Schierstein Hafen"]]
|}


=== Autoverkeer ===
=== Autoverkeer ===
Regel 214: Regel 118:


== Politiek ==
== Politiek ==
[[Bestand:BD 20130422-WiesbadenRathaus-00001.jpg|thumb|Het [[Stadhuis van Wiesbaden|Neues Rathaus]], het stadhuis van Wiesbaden]]
De verkiezingen voor de stadsraad werden het laatst gehouden op [[27 maart]] [[2011]] voor een termijn van vijf jaar. De participatie van de kiezer is toegenomen van 39,6% in [[2006]] tot 41.2%. Van de 201.731 kiesgerechtigden, gingen 83.113 naar de stembus. De volgende gemeentelijke verkiezingen van Hessen zullen in [[Maart]] [[2016]] worden gehouden.
De verkiezingen voor de stadsraad werden het laatst gehouden op [[27 maart]] [[2011]] voor een termijn van vijf jaar. De participatie van de kiezer is toegenomen van 39,6% in [[2006]] tot 41.2%. Van de 201.731 kiesgerechtigden, gingen 83.113 naar de stembus. De volgende gemeentelijke verkiezingen van Hessen zullen in [[Maart]] [[2016]] worden gehouden.


Regel 281: Regel 184:


== Wapen ==
== Wapen ==
[[Bestand:Wappen Wiesbaden.svg|left|90px|Wapen Wiesbaden]]
Het wapen van de stad Wiesbaden is blauw met drie gouden lelies, in de heraldiek [[Fleur-de-lis]], die in de 16e eeuw voor het eerst in het stadszegel opdoken en vermoedelijk van Franse oorsprong zijn. De huidige vorm van het wapen werd officieel opgericht in 1906.
Het wapen van de stad Wiesbaden is blauw met drie gouden lelies, in de heraldiek [[Fleur-de-lis]], die in de 16e eeuw voor het eerst in het stadszegel opdoken en vermoedelijk van Franse oorsprong zijn. De huidige vorm van het wapen werd officieel opgericht in 1906.


== Opleiding en onderzoek ==
== Opleiding en onderzoek ==
[[Bestand:Hochschule RheinMain Wiesbaden Bleichstrasse.jpg|thumb|Het hogeschoolgebouw van de economie-campus in de centrum van Wiesbaden]]
De meest nabij gelegen universiteiten zijn die van [[Johannes Gutenberg Universiteit|Mainz]] en [[Universiteit van Frankfurt|Frankfurt]]. In Wiesbaden is de [[Hochschule RheinMain]] met ongeveer 10.000 studenten. In de stad zijn verder alle belangrijke onderwijstypen die in Duitsland bestaan aanwezig.
De meest nabij gelegen universiteiten zijn die van [[Johannes Gutenberg Universiteit|Mainz]] en [[Universiteit van Frankfurt|Frankfurt]]. In Wiesbaden is de [[Hochschule RheinMain]] met ongeveer 10.000 studenten. In de stad zijn verder alle belangrijke onderwijstypen die in Duitsland bestaan aanwezig.


Regel 369: Regel 270:
* [[Heilig-Hartkerk (Wiesbaden-Sonnenberg)|Heilig-Hartkerk]] (Sonnenberg)
* [[Heilig-Hartkerk (Wiesbaden-Sonnenberg)|Heilig-Hartkerk]] (Sonnenberg)
* [[Heilig-Hartkerk (Wiesbaden-Biebrich)|Heilig-Hartkerk]] (Biebrich)
* [[Heilig-Hartkerk (Wiesbaden-Biebrich)|Heilig-Hartkerk]] (Biebrich)
<gallery>
Bestand:MarktkircheWiesbaden.jpg|De Marktkirchte is de evanglische hoofdkerk van de stad
Bestand:Wiesbaden Bonifatius Church.jpg|De katholieke hoofdkerk van de stad: St. Bonifatiuskerk
Bestand:Wiesbaden Luftbild Luisenplatz St. Bonifatius-Kirche Foto 2008 Wolfgang Pehlemann Wiesbaden IMG 0172.jpg|St. Bonifatiuskerk op Luisenplatz
Bestand:Lutherkirche wiesbaden 1.jpg|De Lutherkerk, de vierde evangelische kerk van de stad
Bestand:2010-03-09 St.-Mauritius-Kirche Wiesbaden 01.jpg| St. Mauritiuskerk
Bestand:Wiesbaden - Altkatholische Friedenskirche.jpg|Oud-katholieke Friedenskirche
Bestand:EnglischeKircheWiesbaden.jpg|Anglicaanse kerk
Bestand:Russian-orthodox-church-wiesbaden.jpg|[[Russische kerk (Wiesbaden)|Russisch-orthodoxe kerk]]
Bestand:WiesbadenDernscheHoefeNeueSynagoge.JPG|Bovenverdieping nieuwe synagoge
Bestand:Bonifatiuskirche-08-2008-2.jpg|Bonifatiuskerk op Luisenplatz
Bestand:Heidenmauer-260411-11.jpg|Blik vanaf Römertor op de Marktkirche.
</gallery>


== Externe links ==
== Externe links ==

Huidige versie van 18 jun 2018 om 14:21

Wiesbaden
Stad in Duitsland Vlag van Duitsland
Wapen van Wiesbaden
Wiesbaden
Wiesbaden
Situering
Deelstaat Hessen
Regierungsbezirk Darmstadt
Coördinaten 50°04′N 8°014′E
Algemeen
Oppervlakte 203,9 km²
Inwoners (24 nov. 2024[1]) (0 inw/km²)
Hoogte 115 m
Burgemeester Sven Gerich (SPD)
Overig
Kenteken WI
Gemeentenummer replace| source=06 4 14 000 | pattern=^(%d%d)%s?(%d)%s?(%d%d)%s?(%d*)$| replace=%1 %2 %3 %4 plain=false }}
Website www.wiesbaden.de
Locatie van Wiesbaden
Bestand:Hesse WI.svg
Portaal  Portaalicoon   Duitsland
rel=nofollow
rel=nofollow

Wiesbaden is een kreisfreie Stadt in Duitsland aan de rechteroever van de Rijn, tegenover de stad Mainz. Wiesbaden is hoofdstad van de deelstaat Hessen. De stad telt 274.865 inwoners[2] plus ongeveer 19.000 Amerikaanse staatsburgers[3] en is daarmee op Frankfurt na de grootste stad van Hessen. In Wiesbaden zetelt de Duitse federale recherche (Bundeskriminalamt) en het federale bureau voor de statistiek (Statistisches Bundesamt). Wiesbaden heeft meerdere natuurlijke waterbronnen, waarvan sommige naar verluidt een genezende werking hebben.[4]

Geschiedenis

Rond de bronnen van Wiesbaden ontwikkelde zich al vroeg een nederzetting.[bron?] In de Romeinse tijd werd de plaats ommuurd, in de Middeleeuwen groeide Wiesbaden uit tot een kleine stad. Wiesbaden was onderdeel van het Hertogdom Nassau, en zo verbonden met het Huis Nassau. Ter nagedachtenis is een standbeeld van Willem van Oranje geplaatst op het plein voor de (Marktkirche). In de 19e eeuw ontwikkelde Wiesbaden zich tot een internationaal kuuroord. De stad werd een geliefd woonoord voor welgestelden en renteniers en groeide daardoor snel.

Tussen 1892 en 1935 bestond er een Bezirksverband Wiesbaden. Sinds 1922 werd de vlag van het voormalige hertogdom Nassau-Dietz gebruikt als stads- en verbandsvlag. Deze vlag bestond uit de kleuren van het voormalige hertogdom; blauw en oranje (Duits: gold) in horizontale banden. Het was een van de weinige vlaggen in het Duitse Rijk die ooit de kleur oranje gedragen heeft.

Wiesbaden doorstond de Tweede Wereldoorlog als een van de weinige Duitse grote steden relatief ongeschonden, mede omdat de Amerikanen de stad tot een van hun hoofdkwartieren hadden benoemd. Na de oorlog werd de plaats aangewezen als hoofdstad van de deelstaat Hessen en brak een nieuwe groeiperiode aan.

Geografie

Topografie

Wiesbaden ligt in de deelstaat Hessen in het zuidwesten van Duitsland. De stad bevindt zich in het uiterste noorden van de Boven-Rijnslenk en ten zuidwesten van de Taunus, een middelgebergte met toppen tot 880 meter. De stad is gelegen aan de oevers van de rivier de Rijn.

De stad heeft een totale oppervlakte van 203,9 km². Grote steden in de nabije omgeving van Wiesbaden zijn Frankfurt, Darmstadt en Mainz. De metropoolregio Frankfurt/Rijn-Main is met meer dan 5 miljoen inwoners een van de grootste metropoolregio's van Duitsland.

Wiesbaden ligt op een hoogte van 115 meter boven Normalnull. Het hoogste natuurlijke punt van de stad ligt op 608 meter boven Normalnull bij de Hohe Wurzel in de Taunus. Het laagste punt bevindt zich op 83 meter boven Normalnull en is te vinden in het centrum aan de "Schloßplatz" nabij het stadhuis.

Stadsindeling

Zie het artikel Stadsdelen van Wiesbaden voor een overzicht van alle Ortsbezirke.

Wiesbaden is verdeeld in 26 Ortsbezirke. Het kleinste Ortsbezirk is de Westend met een oppervlakte van slechts 0,67 km², het grootste is "Nordost" met een oppervlakte van ongeveer 20 km². Aan de oevers van de Rijn liggen Kostheim, Kastel, Amöneburg, Biebrich en Schierstein.

Klimaat

Het klimaat van Wiesbaden is gematigd. De zomers en winters in de Boven-Rijnslenk behoren tot de warmste respectievelijk mildste van Duitsland. De jaargemiddelde temperatuur bedraagt 9,8°C. Dat is hoger dan andere grote Duitse steden als Hamburg (9,0 °C) Berlijn (8,9 °C) en München (7,6 °C). De warmste maand is juli (gemiddeld 18,6 °C), de koudste maand is januari (gemiddeld 1 °C). Jaarlijks valt gemiddeld 638 mm neerslag. In juni valt de meeste neerslag (68 mm), in februari en april het minst (41 mm).

Economie en werk

In 2008 had Wiesbaden een bbp per hoofd van de bevolking van ongeveer 77.500 Euro, en was daarmee na Frankfurt de welvarendste stad in Hessen en een van de welvarendste in Duitsland.[5] In vergelijking met de koopkracht van Duitsland bereikte Wiesbaden in 2012 een index van 114 (Duitsland: 100), wat overeenkomt met een koopkracht per inwoner van € 23.500 en is daarmee de tiende welvarendste stad van Duitsland en tweede in Hessen.[6] De hoogste koopkracht van de stadsdelen heeft Sonnenberg met 32.317 € per inwoner.[7]

Ondernemingen

In de stad zijn een aantal internationale bedrijven gevestigd bijvoorbeeld Abbott, CSC, Ferrari, Federal-Mogul, SCA en Melbourne IT Duitse bedrijven met hun hoofdkantoor zijn fabrikant van koolstofvezels SGL Carbon, cementbedrijf Dyckerhoff, fabrikant van vorkliften Kion GROUP en de verzekeringen DBV-Winterthur en R+V Versicherung. Het Industriepark Kalle-Albert is een 1 km² groot industrieterrein van het voormalige chemische bedrijf Hoechst AG. Het bevindt zich in de zuidelijk gelegen stadsdelen Biebrich en Amöneburg. Het industrieterrein is gelegen aan de oevers van de Rijn. Het Industriepark ligt ongeveer 5 kilometer zuidelijk van het centrum van Wiesbaden. Ten noordoosten van het terrein ligt S-Bahn-Station Wiesbaden Ost. Het station ligt aan de spoorlijn Frankfurt - Wiesbaden. Er zijn ook nog een paar industriegebieden, die met de auto goed te bereiken zijn.

Winkelen

De drukste winkelstraten van Wiesbaden zijn de Kirchgasse en de Langgasse. De Kirchgasse is een van de meest bezochte winkelstraten in Duitsland[8] . Naast vele kleine winkeltjes hebben de meeste grote (kleding-)winkelketens zoals H&M, Mango, Zara, C&A, Kaufhof, Karstadt en Peek & Cloppenburg er een vestiging. De luxe-winkelstraat is de Wilhelmstraße nabij het Kurhaus. Verder heeft Wiesbaden twee grote winkelcentra, de Liliencarre nabij de centraal station en het Luisenforum aan de Kirchgasse. De kleinere winkels liggen voornamelijk in het oude centrum en in de zijstraat van de Kirchgasse en Langgasse.

Media

In Wiesbaden zijn studio’s van de publieke omroepen HR en ZDF gevestigd. Uit Wiesbaden komen daarnaast de programma’s van TV-Wiesbaden (een regionale zender). Kranten zijn in Wiesbaden de "Wiesbadener Kurier" en het "Wiesbadener Tageblatt".

Bevolkingssamenstelling

Onder de 278.919 inwoners die Wiesbaden op 31 december 2011 had, waren 47.843 buitenlanders, een percentage van 16,8. Enderde hiervan was afkomstig uit andere Europese landen. De tien omvangrijkste buitenlandse bevolkingsgroepen waren op 31 december 2012 de Turken (10.073), Italianen (3.868), Polen (4.103), Grieken (2.657), Serviërs (2.030), Marokkanen (1.667), Roemenen (1.456), Amerikaanse (1.294), Bulgaren (1.247) en Portugezen (1.229). Op diezelfde datum waren er circa 149 Belgen en ongeveer 431 Nederlanders woonachtig in Wiesbaden [9].

Religie

In 2009 waren 65 495 inwoners (24%) lid van de Rooms-Katholieke Kerk, 78 007 (28%) van de Protestantse Kerk en 48% behoorde tot andere religies of helemaal geen religie. Het aandeel van de katholieken en protestanten ging in de laatste jaren terug, van 84 procent in 1970 tot op heden met ongeveer 52 procent.

Kunst en cultuur

Theater

  • De "Rhein-Main-Hallen" op de Wilhelmstraße werden geopend in 1957. Zij vormen vaak het kader voor beurzen, concerten, congressen en andere evenementen. In totaal zijn er ongeveer 110 evenementen met 400.000 bezoekers per jaar.
  • Het Kurhaus, waar het casino is gehuisvest met twee balzalen.

Andere bekende locaties zijn het "Pariser Hoftheater", de "Tattersall", het "Thalhaus" en het "Schlachthof".

Musea

Het grootste museum in de stad is het Museum Wiesbaden. Het heeft een kunstcollectie, een natuurhistorische collectie en een verzameling van oudheden Nassau. Deze laatste zal de basis vormen voor een geplande "Stadtmuseum" in de komende jaren zijn. Een van de belangrijkste tentoonstellingen van het museum is een grote hoeveelheid schilderijen van Alexej von Jawlensky, en een van de oudste collecties van insecten van Maria Sibylla Merian.

Parken en natuurgebieden

Wiesbaden is voor een stad zeer rijk aan natuur. Binnen de gemeentegrens ligt een omvangrijk, ruigbegroeid bosgebied. Verspreid door de stad liggen enkele grotere en kleinere parken, zoals het Kurpark, de Warmer Damm, de Reisinger Anlagen en de Düreranlage. Onderdeel van de bosgebied is het "Wiesbadener Stadtwald" in het noorden van de stad. De meeste andere landgoederen liggen, soms aaneengesloten, aan de rand van de stad, waar ze een omvangrijke groene gordel vormen die aan de noordkant van de stad overgaat in de Taunus. Noordelijk van de centrum ligt de Fasanerie, een dierenpark en het onderkomen van meer dan 250 dieren van zo'n 50 verschillende soorten.

Toerisme

Het toerisme, in combinatie met de functie als een spa, conferentie-en de hoofdstad, vormt een belangrijke economische factor. Het aantal overnachtingen in 2012 bedroeg 1,093 miljoen.[10] Er zijn 78 hotels en pensions met ongeveer 6.978 bedden in Wiesbaden.

Sport

In de 3. Liga (is de op twee na hoogste afdeling van het Duitse profvoetbal) heeft Wiesbaden een club spelen: SV Wehen Wiesbaden. Het team speelt in de Brita-Arena met 12.566 plaatsen. De SV Wiesbaden speelt in de Verbandsliga (is de op een na hoogste afdeling van profvoetbal in Hessen) een heeft haar thuishaven in het "Helmut-Schön-Sportpark" met 11.000 plaatsen. Het vrouwen volleybal team van 1. VC Wiesbaden speelt in de hoogste volleybalafdeling.

Autoverkeer

De Autobahnen rond om Wiesbaden behoort tot de drukste wegen van Hessen. De stad is direct aangesloten op in totaal 4 Bundesautobahnen. In het zuiden van de stad loopt de A66, die vanaf het Rheingau tot Frankfurt voert. Ten oosten van de stad ligt de A3, die in zuidoostelijke richting Midden- en Zuid-Duitsland doorkruist. De A643 uit Mainz eindigt in het centrum van de stad en nog de A671, die over een afstand van 12 kilometer het centrum met de A60 verbindt. Op kleinere schaal zijn er nog twee andere ringwegen: de dubbele Ringstraße ook 1. Ring omsluit de westelijke centrum en de 2. Ring omringt de aan de centrum grenzende westelijke wijken.

Op het Wiesbadener Kreuz, komen de A3 en A66 samen. Dagelijks passeren ongeveer 210.000 motorvoertuigen dit verkeersknooppunt, wat het tot een van drukste van Hessen en Duitsland maakt.

Spoorwegen

Het hoofdstation fungeert niet alleen als knooppunt voor openbaar vervoer in de stad en de regio, maar heeft ook snelle verbindingen met grote steden in het binnenland, waaronder Berlijn, Hamburg, Keulen, München, Stuttgart en Hannover. Door een hogesnelheidslijn tussen Frankfurt en Keulen bedraagt de reistijd tussen Keulen en Wiesbaden nog maar ongeveer een uur. Andere stations in Wiesbaden zijn: Biebrich en Schierstein an de spoorlijn Keulen - Wiesbaden. De stations Aurigen-Medenbach, Igstadt en Erbenheim zijn aan de spoorlijn Wiesbaden - Niedernhausen. Wiesbaden Ost en Mainz Kastel zijn aan de spoorlijn Frankfurt - Wiesbaden.

Stads- en streekvervoer

Wiesbaden en omgeving kunnen leunen op een uitgebreid netwerk van stads- en streekvervoer. De S-Bahn en de busnet omgaan met het verkeer.

De S-Bahn Rhein-Main verbindt Wiesbaden met de omliggende plaatsen en steden in de Rhein-Main-regio. Drie van de in totaal negen S-Bahnlijnen leiden tot Wiesbaden. De lijnen gaan naar steden als Frankfurt, Mainz, Offenbach en Hanau. Het netwerk heeft een totale lengte van ruim 300 kilometer en telt meer dan 100 stations.

De stad kent een zeer uitgebreid buslijnennet van het het gemeentelijk busbedrijf ESWE. De meeste bussen rijden maandag tot en met zaterdag om de 10 minuten. Het netwerk bestaat uit 40 buslijnen waaronder 9 nachtlijnen zijn. De belangrijkste bushaltes zijn "Hauptbahnhof", "Dernsches Gelände/Wilhelmstraße", "Luisenplatz/Kirchgasse" en "Platz der Deutschen Einheit/Schwalbacher Straße - LuisenForum". Met uitzondering van vier lijnen houden alle lijnen minstens an een van deze haltes. De ESWE heeft 233 bussen waaronder 98 gelede bussen zijn.

Luchtvaart

Het dichtstbijzijnde vliegveld is in Frankfurt, op ongeveer 30 km afstand. Tegenwoordig is luchthaven Frankfurt am Main een grote en moderne luchthaven. In aantallen passagiers is de luchthaven de op twee na grootste in Europa, na de luchthavens Londen Heathrow en Parijs-Charles de Gaulle. Op het gebied van vrachtvervoer staat ze zelfs op de tweede plaats in Europa. In 2011 werden meer dan 56 miljoen passagiers en 2,17 miljoen ton vracht afgehandeld. Gedurende de dag rijden treinen van de S-Bahn elke 15 minuten naar Frankfurt luchthaven station. De reistijd vanaf Wiesbaden Hauptbahnhof is ongeveer 40 minuten.

In het stadsdeel Erbenheim is een militaire vliegbasis van de Amerikaanse landmacht. Op de vliegbasis bevindt zich het Europese hoofdkwartier van de United States Army Europe.

Politiek

De verkiezingen voor de stadsraad werden het laatst gehouden op 27 maart 2011 voor een termijn van vijf jaar. De participatie van de kiezer is toegenomen van 39,6% in 2006 tot 41.2%. Van de 201.731 kiesgerechtigden, gingen 83.113 naar de stembus. De volgende gemeentelijke verkiezingen van Hessen zullen in Maart 2016 worden gehouden.

Stadsraad - Actuele zetelverdeling

Partijen Aandelen in % Zetels
CDU Christelijk Democratische Unie van Duitsland 32.7 27
SPD Sociaaldemocratische Partij van Duitsland 28.9 23
De Groenen De Groenen 19.1 16
FDP Vrije Democratische Partij 5.0 4
andere partijen REP - Linke - FW - Piraten 14.3 11
totaal 100 81

Burgemeesters

Op 10 maart 2013 werd Sven Gerich als nieuwe burgemeester (Duits : Oberbürgermeister) verkozen als opvolger van Helmut Müller (CDU). Hun voorgangers staan in deze lijst:

Wapen

Het wapen van de stad Wiesbaden is blauw met drie gouden lelies, in de heraldiek Fleur-de-lis, die in de 16e eeuw voor het eerst in het stadszegel opdoken en vermoedelijk van Franse oorsprong zijn. De huidige vorm van het wapen werd officieel opgericht in 1906.

Opleiding en onderzoek

De meest nabij gelegen universiteiten zijn die van Mainz en Frankfurt. In Wiesbaden is de Hochschule RheinMain met ongeveer 10.000 studenten. In de stad zijn verder alle belangrijke onderwijstypen die in Duitsland bestaan aanwezig.

Stedenbanden

De stad Wiesbaden heeft jumelages met twaalf steden:

Ook het Ortsbezirk Biebrich, een voormalige zelfstandige gemeente, heeft een stedenband: sinds 2009 is er een jumelage met de zwitsers stad Glarus.

Geboren in Wiesbaden

Bezienswaardigheden

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  1. º (de) Hessisches Statistisches Landesamt: Bevölkerung in Hessen am 31.12.2020 nach Gemeinden (Landkreise en kreisfreie Städte evenals gemeenten, inwonertallen op basis van de census 2011)
  2. º Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam inw_statistiek
  3. º By October 1, 2013 the complete US military community has 19.800 inhabitants: soldiers 3.100, US-civil employees 3.900, civil employees with german passport 1.200, otherwise family members and retirees. Col. David Carstens, cdr. Wiesbaden garrison, in a german local press release:http://www.wiesbadener-kurier.de/nachrichten/politik/hessen/13496600.htm
  4. º Website Gemeente Wiesbaden.
  5. º Stadtanalyse Wiesbaden
  6. º GfK: Kaufkraft 2013: Deutsche haben 554 Euro mehr
  7. º wiesbaden.de: Stadtteilprofil 2013 – Sonnenberg(Dode link) (PDF; 136 kB)
  8. º (de) Jones Lang LaSalle: Kölner Schildergasse ist die meistbesuchte Einkaufsmeile Deutschlands …
  9. º (de) Nationslitaetenstruktur Wiesbadens 2012(Dode link), Wiesbaden.de
  10. º (de) Wiesbadener Tourismusbericht 2012
rel=nofollow
rel=nofollow

Wikimedia Commons  Vrije mediabestanden over Wiesbaden op Wikimedia Commons

Wikivoyage heeft een reisgids over dit onderwerp: Wiesbaden.
Landkreisen en kreisfreie steden in HessenVlag van Hessen

Bergstraße · Darmstadt · Darmstadt-Dieburg · Frankfurt am Main · Fulda · Gießen · Groß-Gerau · Hersfeld-Rotenburg · Hochtaunuskreis · Kassel (stad) · Landkreis Kassel · Lahn-Dill-Kreis · Limburg-Weilburg · Main-Kinzig-Kreis · Main-Taunus-Kreis · Marburg-Biedenkopf · Odenwaldkreis · Offenbach am Main · Landkreis Offenbach · Rheingau-Taunus-Kreis · Schwalm-Eder-Kreis · Vogelsbergkreis · Waldeck-Frankenberg · Werra-Meißner-Kreis · Wetteraukreis · Wiesbaden

rel=nofollow
50°4′55″N, 8°14′29″E
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Wiesbaden&oldid=245808"