Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Lijst van Duitse woorden en uitdrukkingen in de Nederlandse taal
Dit is een lijst van Duitse woorden en uitdrukkingen die gebruikt worden in de Nederlandse taal.
Woorden
Veel gebruikt
Duits | Nederlands | Opmerking |
---|---|---|
abseilen | abseilen | Een afdalingstechniek om van rotswanden of gebouwen af te dalen. |
ach so | op die manier, vandaar | |
Aha-erlebnis | ervaring waarbij de confrontatie met iets een lichte schok van herkenning geeft | |
Alleingang | ||
angehaucht | ||
Angstgegner | Tegenstander die van te voren al angst inboezemt, b.v. door eerdere confrontaties | |
Anschluss | Aansluiting | In het bijzonder de aansluiting (of annexatie) van Oostenrijk bij Duitsland. Het betekent echter ook contact met iemand van de andere sekse, "sjans". |
Anschlusstreffer | Het doelpunt vóór de gelijkmaker in het voetbal | (B.v. bij een 2-0 achterstand is de 2-1 de Anschlusstreffer) ook als germanisme: aansluittreffer |
an sich | op zich | Van Immanuel Kant, het 'Ding an sich' |
Ansicht | prentbriefkaart | de:Ansichtskarte |
Apfelstrudel | soort appelgebak | de:Apfelstrudel |
Arbeitseinsatz | de:Arbeitseinsatz | |
auf Wiedersehen | Tot Ziens, vooral gebruikt tijdens voetbalwedstrijden, de verliezende partij wordt met groepsgezang uitgejouwd | grappig bedoeld ook: "auf wiederschnitzel" , als afscheidsgroet |
Autobahn | snelweg | ook in het Engels bekend: en:Autobahn |
Ausdauer | Uithoudingsvermogen, stamina. | de:Ausdauer |
Auseinandersetzung | vaak gebruikt voor 'meningsverschil' | |
aus einem guss | ||
Ausputzer | laatste man die als doel had de bal zo hard mogelijk weg te schieten uit de verdediging. | voetbalterm, de:Ausputzer |
Ausweis | Identificatie | |
Bauhaus | de:Bauhaus en:Bauhaus | |
Berner sennenhond | soort hond | |
Berufsverbot | de:Berufsverbot | |
Biedermeier | de:Biedermeier en:Biedermeier | |
Biergarten | de:Biergarten en:Biergarten | |
Bildung | ontwikkeling | de:Bildung |
Bildungsroman | Ontwikkelingsroman | Een roman die met name op de (geestelijke) ontwikkelingsjaren van iemand ingaat, bijvoorbeeld De:Der Zauberberg van Thomas Mann. |
Blitzkrieg | een snelle verrassingsoorlog | de:Blitzkrieg en:Blitzkrieg |
Blut- und Boden (-theorie) | Bloed- en bodemtheorie | Een theorie uit het nationaal-socialisme die een enge verbinding tussen het bloed (ras/volk) en de bodem (het land, de grond) waar zij wonen benadrukt |
Bockbier | bokbier | de:Bockbier |
Bockwurst | de:Bockwurst | |
Bratwurst | Braadworst | de:Bratwurst |
Bühne | Podium, toneel | |
Bühnensucht | Het verlangen om op te treden | In het Duits niet gangbaar |
dabei sein | Erbij zijn | |
das ewig weibliche | uit Goethes Faust: Das Ewig-Weibliche zieht uns hinan | |
das gewisse Etwas | ||
des Pudels Kern | de essentie | Uit Goethes Faust, deel I, 'Studierzimmer', waar de Pudel Mephistopheles blijkt te zijn 'Das also war des Pudels Kern!'. |
Dichtung und Wahrheit | titel van de autobiografie van Goethe | |
Dirndl | jurkje | en:Dirndl de:Dirndl |
Dobermann | de:Dobermann | |
donnerwetter | uitspraak die verontwaardiging of vebazing uitdrukt | |
Doppelgänger | de:Doppelgänger en:Doppelgänger | |
Drang nach Osten | Drang naar het oosten | Geassocieerd met de drang om levensruimte in het oosten te zoeken, met name door extreemrechtse groeperingen die in Polen voormalige delen van Duitsland en Pruissen zien en daar aanspraak op willen maken |
Durchgangslager | bijvoorbeeld westerbork | de:Durchgangslager |
ein Prosit | Een toast | |
Einzelgänger | persoon die zijn eigen weg gaat | Vaak geassocieerd met een buitenbeentje |
Eisbein | Varkenspoot | |
Endlösung | de:Endlösung en:Endlösung | |
Englandspiel | Duitse operatie betreffende in Engeland opgeleide en in Nederland gedropte Nederlandse marconisten. | de:Englandspiel |
entartete Kunst | Ontaarde kunst | de:Entartete Kunst |
Ersatz | vervanging of namaak | |
fähig | vooral als achtervoegsel in woorden als: media-, internet-, vpro- usw. | |
Fernweh | Het verlangen om weg van huis te zijn, (het tegenovergestelde van Heimweh) | |
Fingerspitzengefühl | goed ontwikkeld gevoel om in een delicate situatie op te treden | |
flak | afk. voor Flug (Flieger) Abwehr Kanone | de:Flak |
Frankfurter | knakworst | de:Frankfurter |
Fremdkörper | Vreemd lichaam | Een kogel die in het lichaam zit is een 'Fremdkörper', een deeltje dat er niet thuis hoort. Veelal gebruikt om een een persoon aan te duiden die niet binnen een organistie hoort cq. past. |
fröbelen, gefröbel | knutselen, geknutsel | naar Fröbel de:Fröbel |
Frühschoppen | ||
Führer | leider | In Nederland en België is de connotatie met Hitler heel sterk, in Duitsland veel minder, hier wordt het woord nog steeds gebruikt voor b.v. reisgidsen. |
Fundgrube | ||
gefundenes Fressen | Een hapklaar brokje, een cadeautje, een meevaller, een medestander | |
Geheimratsecken | Inhammen (als teken van beginnende kaalheid) | de:Geheimratsecken |
Geheimtip | supertip | |
Geigerteller | de:Geigerzählrohr | |
Gesamtkunst / Gesamtkunstwerk | Gezamenlijke kunst | Kunstvorm waarbij verschillende, of alle kunstvormen samenkomen |
Gestalt en Gestalttherapie | ||
gesundes Volksempfinden | Gezonde volksopvattingen | Uitdrukking uit de Nazitijd, waarbij de mening van het volk een eufemisme was voor de mening van de Führer |
gesundheit! | gezondheid! | toewensing na een niesbui |
Gestapo | Geheime Staatspolizei | |
Glockenspiel | de:Glockenspiel en:Glockenspiel | |
Glühwein | met onder andere kaneel gekruide mix van Wijn en sterke drank die warm gedronken wordt, de:Glühwein | |
(deutsche) Gründlichkeit | Duitse grondigheid | Dit speelt in op de stereotype Duitser, die immer punctueel is en grondig tewerk gaat |
Hammerklavier | pianoforte | de:Hammerklavier |
Hausmacher | soort leverworst | |
Heilgymnastiek | de:Heilgymnastik | |
Heil Hitler | "Geluk (aan) Hitler" | |
Heilpraktiker | de:Heilpraktiker | |
Heimat | geboorteland | de:Heimat |
Herrenvolk | herenvolk | de:Herrenvolk en:Herrenvolk |
Hetze | Klopjacht, lastercampagne | |
hineininterpretieren | Verder interpreteren, tussen de regels doorlezen. | achteraf interpreteren |
Hitlerjugend | Hitlerjeugd | de:Hitlerjugend |
Hollandgänger | de:Hollandgänger | |
Hüttenkäse | de:Hüttenkäse | |
im Frage/ in Frage | dat is niet aan discussie onderhevig, dat kun je vergeten | zelfs in zinnen als: "dat is niet im Frage". De juiste Duitse term is "in Frage", in het Nederlands wordt echter meestal het foutieve "im Frage" gebruikt. |
ins Blaue hinein | Onvoorbereid, voor de vuist weg | |
jawohl | jawel, ja zeker | met jawohl is iets grappigs aan de hand: het wordt uitgesproken op militaire manier, vaak in combinaties als "jawohl mein führer", "jawohl herr obersturmbannführer"; altijd sarcastisch bedoeld. |
Jugendstil | de:Jugendstil | |
Kaiserbrötchen | hard broodje | |
kaltstellen/ kaltgestellt | koud maken, in de betekenis van "monddood maken" | |
Kammerspiel | de:Kammerspiel | |
Kapellmeister | bepaald type dirigent en:Kapellmeister | |
Kasseler(rib) | varkensvlees-product | de:Kasseler |
Kartoffelsalat | aardappelsalade | de:Kartoffelsalat |
Kellner | Bediende in een restaurant | |
Kirsch | kersenlikeur | ook in Schwarzwalder Kirsch, een soort gebak |
Kitsch | Nepkunst | |
Körperkultur | lichaamscultuur | |
Kohlrabi | koolrabi | de:Kohlrabi en:kohlrabi |
Krach | Instorting van de beurs | |
Krautrock | Duitse popmuziek, niet te verwarren met de schlager de:Krautrock | |
Krimi | Politieserie | |
Kristallnacht | Kristalnacht | Nacht uit het Naziverleden, waarbij vele Joodse winkels en bezittingen geplunderd werden (Het gebroken glas heeft de naam Kristal opgeleverd). |
Ländler | volkswijsje, vaak gebruikte term in klassieke muziek, bv de muziek van Mahler en Schubert | de:Ländler |
langlaufen | langlaufen | Een soort lopen met lange ski's, veelal over redelijk vlak en besneeuwd terrein. |
Lappschwanz | Slapjanus | Schlappschwanz |
Lebensbejahung | ||
Lebensborn | levensgeboorte | de:Lebensborn |
Lebensraum | Levensruimte | Een uitdrukking met sterke associaties aan Naziduitsland, (zie ook drang nach Osten), waarbij ten oosten van Duitsland, in Polen Rusland ruimte zocht voor het Duitse volk om zicht te vestigen. de:Lebensraum |
Lederhose | Broek uit leer, die veelal tot rond de knie reikt, en opgehouden wordt met H-vormige bretels | Het is een typische dracht voor mannen uit Beieren en andere regio's bij de Alpen. |
Leitkultur | De maatgevende cultuur | de:Leitkultur |
Leitmotiv | belangrijke gedachte die steeds terugkeert | ook als terugkerend motief in een muziekwerk, bijvoorbeeld de symphonie fantastique van Berlioz en veel werk van Wagner |
lied | de:Lied en:Lied | |
Luftwaffe | de:Luftwaffe en:Luftwaffe | |
Mannschaft | het Duitse nationale voetbalelftal | in spreek- en schrijftaal altijd die Mannschaft |
mein Gott | ook: ach mein Gott | verontwaardigde uitroep, "wat een onzin", of "wat erg" |
Muesli | de:Müsli en:Müsli | |
Nazi | ||
Neanderthaler | de:Neanderthaler | |
Neue Deutsche Welle | verzamelnaam voor hippe Duitse bands in de eind 70er en begin 80er jaren van de 20e eeuw | de:neue deutsche Welle |
Nudel | Noedel | Gekookte meelballetjes in soep, of een soort pasta-achtige sliertjes. Uit het oostenrijks en bayerisch, daar zijn het de:Knödel |
Ober | afkorting van Oberkellner | |
Oberkellner | (Hoofd) bediende in een horecagelegenheid | de:Oberkellner |
Obersturmbannführer | vaak sarcastisch bedoeld in zinnetjes als: "jawohl herr obersturmbannführer". | |
ach du Liebe | Goede God. (Lett. Och, jij geliefde) | Interjectie. |
Ostpolitik | de:Ostpolitik | |
Ordner | Map of omslag om papieren in op te slaan | |
Pappenheimer | Pappenheimer | Veelal alleen gebruikt in het meervoud en de uitdrukking 'zijn pappenheimers kennen', d.w.z. weten met wie men te maken heeft. Pappenheimers waren oorspronkelijk soldaten uit het regiment van graaf Gottfried Heinrich zu Pappenheim. Uit Schillers drama "Wallensteins Tod" (1800). |
Pilsener / Pils | Lagerbier, veelal van niet al te hoog percentage | Oorspronkelijk uit Pilsen |
Poltergeist | klopgeest | de:Poltergeist |
Potztausend | Grutjes! | Verouderd in Duitsland. |
Prinzipienreiter | ||
Pumpernickel | soort roggebrood | de:Pumpernickel en:Pumpernickel |
Putsch | Coup, staatsgreep | Veelal gewelddadig |
Quatsch | Onzin | |
Raufaser | Behang met reliëf | |
ramsch | uitverkoop, dump, vaak geschreven als ramsj | de:Ramsch |
Razzia | Razzia schijnt een van oorsprong arabisch woord te zijn, ghazwa, plunder- /rooftocht de:Razzia | |
Realpolitik | Politiek gebaseerd op praktische redeneren, en niet per se op morele overwegingen | de:Realpolitik |
Rottweiler | de:Rottweiler | |
rücksichtslos | Meedogenloos | veelal uitgesproken als rücksichtlos |
roetsjen | glijden | in het Duits: rutschen |
salonfähig | Acceptabel als gespreksonderwerp | oorspronkelijk: "aanvaardbaar in het salon, in de deftige kringen" |
Sauerkraut | Zuurkool | |
Schadenfreude | Leedvermaak | Het Engelse woord voor leedvermaak is het uit het Duits overgenomen 'Schadenfreude'. |
Scheisse | poep, schijt of een scheldwoord als: shit, tering | |
Schlagabtausch | Uitwisseling van slagen (opdoffers) | |
Schlager | hit, volksmuziek door artiesten als Heino | de:Schlager |
schluss | afgelopen, kappen nou | ook: schluss damit |
schmieren | smeren, overdreven acteren | |
Schmink / Schminke | Make-up voor het gehele gezicht, gebruikt wanneer men b.v. als Zwarte Piet, of bij kinderen als piraat of een dier beschilderd wordt. Van oorsprong een merknaam voor toneel-make-up: Schminke. | Ook als werkwoord (schminken) en werkplek, in uitspraken als: "sorry dat ik laat ben, ik zat nog bij de schmink" de:Schminke |
Schnabbel | Nevenwerk, bijverdienste | Het woord komt uit het Rotwelsch, de Duitse dieventaal. Het werkwoord "schnabeln" betekent "(met een snavel) wegpikken, vangen". In het gewone Duits wordt "Schnabbel" niet gebruikt. |
Schnaps | Jenever, een borrel, soms gespeld als schnapps | de:Schnaps |
Schnauzer | Snor | Informeel, Schnurrbart is het gangbaardere woord. Verder is het een hond |
Schnitzel | Dun lapje vlees, al dan niet gepaneerd | ook: Wiener Schnitzel, Zigeunerschnitzel, Jägerschnitzel |
Schuhplattler | beiers dansje | de:Schuhplattler en:schuhplattler |
schunkeln | arm in arm aan tafel swingen op muziek | de:schunkeln |
Schutzstaffel | SS | de:Schutzstaffel fr:Schutzstaffel |
Schwalbe | Nepval bij de voetbal om een vrijetrap/penalty uit te lokken. Engels = dive | Schwalbe betekent zwaluw. de:Schwalbe |
Schweinehackse | varkensvlees-product, ook: scheldwoord, | de:Schweinenacken |
Schwung | vaart, zwier | Een soort van flair in het dansen of in muziek. |
Sehnsucht | Verlangen | Vaak enigszins nostalgisch of melancholisch |
Sieg Heil | De overwinning heil, heil aan de overwinning | Overwinningsgroet van de Nazi's |
Singspiel | korte luchtige opera | de:Singspiel |
sowieso | hoe dan ook | De Nederlandse spelling is eender, en niet zowiezo. |
Spätzle | deegwaar | af:Spätzle de:Spätzle |
Spielerei | Hobbybezigheid, iets niet ernstig te nemen | |
Spielfreudigkeit | plezier aan het spelen, met name van muziek | |
Spiessbürger | Kleinburgerlijk persoon, vaak geschreven als spitzburger | de:Spiessbürger |
Spitzen | Dansschoenen die een harde zool en een afgestompte en verstevigde neus hebben zodat men op de tenen kan staan | de:Spitzen |
Sprechgesang | Rap, spreekzang | veel voorkomend in bijvoorbeeld opera's van Kurt Weill en Bertold Brecht |
Staatspolizei | Staatspolitie | Zie ook Gestapo |
Stasi/ Staatssicherheitsdienst | Staatsveiligheidsdienst | Dienst in Oost-Duitsland die de burgers controleerde. |
Stehgeiger | ||
Steigerung | sportterm: in een (duur)training gedurende korte tijd steeds harder lopen/ zwemmen/ schaatsen | |
Strapazen | Grillen, kuren | |
Streber | Iemand die haantje de voorste wil zijn, overdreven ambitieus persoon | |
Sturm und Drang | de:Sturm und Drang | |
toll | te gek | ook vaak in combinaties als "supertoll", of "super, supertoll" |
Totaler Krieg | de:Totaler Krieg | |
Traditionsverein | ||
U-Boot | Duikboot, onderzeeboot, onderzeeër | Duitse afkorting van 'Unterseeboot' |
über | alleen in constructies, zoals: überhip, übercool, übergeil, überstoned, überhippy, etcetera. | |
übergeil | Heel erg plezierig, aangenaam ('tof', 'cool', 'vet') | |
überhaupt | alles in aanmerking genomen, helemaal, eigenlijk | |
Über-ich | ||
Übermensch | een superieure mens | In Nazi-context betreft het een supermens van Germaanse afkomst die boven de andere rassen staat, in de oorspronkelijke filosofie van Nietzsche is het iemand die boven goed en kwaad staat, iemand die na deze mens komt, zonder connotaties van fysieke superioriteit |
Untermensch | een inferieure mens | de:Untermensch en:Untermensch |
Umlaut | Verandering van een klinker door de volgende lettergreep (stad -> steden), in het Duits ook het teken om dit aan te geven (Stadt, Städte) | |
unheimlich/ unheimisch | griezelig, onheilspellend | Unheimisch is in het Duits zeer archaïsch en thans onbekend. |
unverfroren | zonder blikken of blozen | |
V-1 | ||
V-2 | ||
Verelendung Verelendungstheorie | economische theorie van Karl Marx | |
Volkswagen | goedkope Duitse auto, na de 2e wereldoorlog zeer populair, vooral in Nederland, bijnaam kever | de:Volkswagen en:Volkswagen Volkswagenbusje is ook een veelgebruikte term |
Vopo | afkorting voor Volkspolizei | Politie in de Duitse Democratische Republiek (DDR). In het Nederlands wordt meestal een individuele agent bedoeld ("Er kwamen meteen drie vopoos op mij af"), in het Duits eerder deze politiemacht in het algemeen ("De Vopo was snel ter plaatse."). |
wachsen | sportterm: het met was bewerken van de onderkant van ski's. Ook: groeien, maar in die zin wordt het woord in het Nederlands nooit gebruikt. | Ook nog in het Nederlands, 'wasdom', of 'wassende maan'. (Veelal sterk vervoegd, was - wies - gewassen) |
Waffen-SS | de:Waffen-SS | |
Wanderlust | Drang om eropuit te trekken | Associaties met de tijd van de Romantiek. Vooral veel gebruikt in het Engels en:Wanderlust |
Wanderjahre | Na het voltooien van hun opleiding gingen ambachtslieden in de 18de en 19de eeuw vaak op reis om andere streken en andere manieren van werken te leren kennen. Zie ook de:Wanderjahre. | |
Wehrmacht | ||
Weihnachtsstoll | Kerststol | Duits: de:Weihnachtsstollen |
Weltanschauung | Wereldbeeld | de:Weltanschauung |
Weltschmerz | smart om het leven als zodanig, spleen | Spleen wordt met 'ie' uitgesproken. |
Wende | Omwenteling, met name de val van de muur in 1989 | de:Wende |
Werdegang | Carrière, ontwikkeling, trage ondergang | Het woord is in het Duits neutraal "ontwikkeling", in het Nederlands eerder negatief "ondergang" |
Wiedergutmachung | Het-weer-goed-maken | Om verzoeningspogingen na de Tweede Wereldoorlog aan te duiden |
Wiedervereinigung | Hereniging | Met name de Duitse eenwording van Oost- en West-Duitsland. |
Wirtschaftswunder | erg snelle economische ontwikkeling | Zoals vroeger in West-Duitsland na de Tweede Wereldoorlog, toen ze over een economisch wonder spraken |
Witz | grap / mop | |
Wunderkind | wonderkind | de:Wunderkind en:Wunderkind |
Zeitgeist | Tijdsgeest, de overheersende opvatting en ideeën van een periode | de:Zeitgeist |
Zeppelin | Merknaam van een luchtschip | de:Zeppelin |
Zimmer frei | Kamer(s) vrij | Bijvoorbeeld bij een pension. |
zum Kotzen | om te kotsen |
Zelden gebruikt en/ of groepstaal, zoals wetenschapstaal
Duits | Nederlands | Opmerking |
---|---|---|
abfahren | vertrekken | |
Ablaut | taalkundige term | |
Aufschnitt | Sneetje kaas of worst. | |
ausradieren | Uitroeien | Sterke connotaties aan de holocaust. |
ausrotten | Uitroeien | Dezelfde connotaties als ausradieren. |
blauäugig | naïef, argeloos, blond | gerelateerd aan iem. op zijn mooie blauwe ogen vertrouwen |
blöde kuh | dom wijf, domme koe | |
Chefsache | ||
dicke Luft | Lett. 'Dikke lucht', fig. Problemen op komst. | |
fabelhaft | Buitengewoon goed | |
Fahnenflucht | Desertie, Vaandelvlucht | de:Fahnenflucht |
fragwürdig | Dubieus | |
Führerschein | Rijbewijs | |
gemütlich | gezellig | de:gemütlich, de:Gemütlichkeitü |
Intimfeind | met zo'n vriend heb je geen vijand nodig | |
Hals- und Beinbruch | Hals- en beenbreuk | de:Hals- und Beinbruch Een uitdrukking uit de theaterwereld, als gelukwens bedoeld. (Wellicht omdat men na een succesvolle voorstelling zoveel buigen en knikken moet dat men een hals- en beenbreuk oploopt). De Engelsen kennen eenzelfde gelukwens die “break a leg” luidt. Ook in de mijnwerkerswereld. Zou een verbastering zijn van het Jiddisch-/Hebreeuwse "mazal w'baroech" (geluk en zegen) |
kaputt | ook: alles ist kaputt | |
Kulturkammer | Cultuurkamer | Instituut uit de Tweede Wereldoorlog waarbij kunstenaars zich moesten registreren om te mogen publiceren. |
Messegelände | Expositieterrein, kermisterrein | |
Moebiusband | de:Möbiusband | |
Nachwuchs | Nakroost, nageslacht. Nieuwe lichting (sporters, muzikanten usw. | |
Ringeless | scharfes s, ook sz | in het Duits ongebruikelijke term |
Schicksal | Noodlot | de:Schicksal |
Schluss | dicht, gesloten, afgelopen | |
schwärmen | Verspreiden, zwermen. | in het Duits ook: schwärmen für, ergens idolaat van zijn |
Schweinehund | Zwijn, scheldwoord. | |
Spiegelei mit Schinken | Spiegelei met ham, hesp | in het Duits ongebruikelijk, men spreekt van een de:Strammer Max |
Schwerpunkt | militaire term | |
Stuka | beroemd Duits gevechtsvliegtuig | |
unbedingt | Per se, absoluut, beslist | |
tschüss | Tot ziens, dag (informeel) | |
usw, usw | Und so weiter, Enzovoort | |
Verneinung | Ontkenning | term uit de filosofie en psychologie |
Vorentscheidung | sportterm: voordat de wedstrijd afgelopen is, is ze al beslist | |
wie geht's | Hoe gaat het? | |
zu haben | Beschikbaar, gewenst |
Uitdrukkingen
Veel gebruikt
Duits | Nederlands | Opmerking |
---|---|---|
Himmelhoch jauchzend, zu Tode betrübt | Hemelhoog juichend, dodelijk bedroefd | Uit het gedicht "Klärchens Lied" van Goethe. Veelal ook met de volgende regel geciteerd: "Glücklich allein ist die Seele die liebt" (Gelukkig alleen is de ziel die liefheeft). Een van de eerste omschrijvingen van de manische depressie |
Befehl ist Befehl | Bevel is bevel | Vaak schertsend gebruikt als commentaar op iemand aan te duiden die klakkeloos en al te rigide instructies van zijn of haar meerdere uitvoert, zonder zich af te vragen of het wel gepast is. Oorspronkelijk als excuus om verantwoordelijkheid voor misdaden begaan tijdens de Tweede Wereldoorlog af te schuiven. |
Wir haben es nicht gewusst | We wisten het niet. | In de jaren na de tweede wereldoorlog veel gebruikte uitleg wanneer Duitse burgers naar de holocaust gevraagd werd. |
Ausweis, bitte | Identificatie alstublieft | |
Arbeit macht frei | Arbeid geeft vrijheid | Spreuk boven de poort van verscheidene concentratiekampen, waaronder Auschwitz en Dachau. De oorspronkelijke betekenis schijnt niet zozeer die van een wrange en ongepaste grap te zijn, maar een soort mystieke waarbij zelfopoffering voor werk een soort spirituele vrijheid schenkt. |
Im Grossen und Ganzen | Over het algeheel genomen | |
Und so weiter und so fort | en zo verder en zo voort, afgelopen | |
Kommt gar nicht in Frage | Daar is geen discussie over mogelijk, of dat doet zich niet voor | |
Unbeschreiblich weiblich | Onbeschrijflijk vrouwelijk | veelal in schrijftaal, tekst van Nina Hagen |
Feind hört mit | De vijand luistert mee | De titel van een Duitse propagandacampagne aan het begin van de Tweede Wereldoorlog |
Immer geradeaus | Alsmaar rechtdoor | Herinnerend aan de kleine verzetsdaad om Duitse soldaten die de weg vroegen de verkeerde kant op te sturen, bij voorkeur richting Duitsland. |
grüss Gott | ||
und soweiter und sofort | ||
was will das Weib? | Wat willen vrouwen? | Letterlijk: 'wat wil de vrouw?' Tekst van Sigmund Freud in een gesprek met Marie Bonaparte in 1925. |
da (jetzt) kommen die kamelen | als iemand een grap vertelt, en de clou blijft uit zegt een van de toehoorders bijvoorbeeld "ja, und nun kommen die kamelen"... | ook: - mit den langen Beinen, - mit den langen Schwanzen |
das war einmal | ||
was sich liebt das neckt sich | Wie van elkaar houdt, die plaagt elkaar. | Duits spreekwoord. Veelal verkeerd begrepen vanwege de verwarring tussen het Duitse "necken" (plagen) en het Nederlandse "nekken" (de nek omdraaien, doden). |
in der Beschränkung zeigt sich der Meister | in de beperking toont zich de meester | Uit een gelegenheidssonnet van Goethe (26 juni 1802) |
Humor ist wenn man trotzdem lacht | Humor is het, wanneer men toch maar lacht. | Algemeen toegeschreven aan Otto Julius Bierbaum (1865-1910). (Bronvermelding?) |
Ordnung muss sein | er moet orde zijn | |
immer mit der ruhe | ||
erst kommt das Fressen und dann die Moral | uit de Dreigroschenoper van Bertold Brecht | |
Heim ins Reich | de:Heim ins Reich | |
Wein, Weib und Gesang | de:Wein, Weib und Gesang | als het gezellig wordt, doen we aan w, w und g |
Hals- und Beinbruch | Hals- en beenbreuk | de:Hals- und Beinbruch Een uitdrukking uit de theaterwereld, als gelukwens bedoeld. (Wellicht omdat men na een succesvolle voorstelling zoveel buigen en knikken moet dat men een hals- en beenbreuk oploopt). De Engelsen kennen eenzelfde gelukwens die “break a leg” luidt. Ook in de mijnwerkerswereld. Zou een verbastering zijn van het Jiddisch-/Hebreeuwse "mazal w'baroech" (geluk en zegen) |
Zelden gebruikt
Duits | Nederlands | Opmerking |
---|---|---|
das Glück der Tüchtigen | geluk dat harde werkers hebben, vgl. die Mannschaft die erom bekend staat in de laatste minuut nog het winnende doelpunt te kunnen meepikken | |
Raus mit dir | Eruit jij. Flikker op. Rot op. | Pikant |
Verdammt noch mal | Verdomme nog aan toe | Vulgair |
die Qual der Wahl | de kwelling van de keuze |
Zie ook
- Germanisme
- Verklarende woordenlijst uit de Tweede Wereldoorlog: Duits
- Lijst van germanismen in het Nederlands
- en:List of German expressions in English
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
Deze lijst of een eerdere versie daarvan is met toestemming overgenomen van deze pagina