World Wide Web

Het World Wide Web (WWW), ook wel het wereldwijde web (www) genoemd, maar meestal kortweg het web, is

• een aantal technische afspraken voor het wereldwijd over het internet aanbieden en verbinden van allerhande documenten en computertoepassingen;
• de verzameling documenten en toepassingen die wereldwijd volgens dit systeem over het internet worden aangeboden.

Geschiedenis

Het WWW is ontwikkeld vanaf 1989 door de Engelse softwareontwikkelaar Tim Berners-Lee en diens projectmanager de Belg Robert Cailliau, die toen werkzaam waren op CERN, het Europese instituut voor kernfysica in Genève. Doel van het WWW was om de informatieuitwisseling te vergemakkelijken tussen de wetenschappers die samenwerken in de veelal internationale projecten van CERN. Het doel was om een wiki-achtige omgeving op te zetten waarin projectdocumentatie en andere informatie wordt aangemaakt en bijgehouden in een gemeenschappelijk gemaakte hypertext die direct over het internet te bekijken en te wijzigen is. Aangenomen mocht worden dat elke deelnemer een computer met internetverbinding had, maar niet mocht worden aangenomen dat elke deelnemer ook hetzelfde soort computer met dezelfde soort grafische mogelijkheden en hetzelfde besturingssysteem had; vandaar dat het WWW van meet af aan platformonafhankelijk is geweest.

WorldWideWeb was de naam voor zowel het project als de software die ervoor geschreven werd. De software werd door Berners-Lee ontwikkeld op de NeXT in Objective C. Daarna werd de code vertaald naar C zodat ook voor andere platforms WWW-software geschreven kon worden. Het NCSA maakte op basis van deze code in 1992 de grafische webbrowser Mosaic, die de doorbraak voor het WWW betekende, en ook een eigen webserver, en voerde tal van innovaties door. Binnen een jaar steeg het aantal webservers van een handjevol naar duizenden en werd het WWW een standaardvoorziening die even belangrijk was als e-mail. Zowel de code van CERN als die van NCSA waren open source, waardoor het ook voor derden (zoals Microsoft) relatief gemakkelijk was om WWW-software te ontwikkelen.

Technologie

De oorspronkelijk technische afspraken waar het WWW uit bestaat zijn de volgende:

• de URL: een uniforme adresseringsmethode voor pagina's, zowel gebruikt voor vaste documenten als voor veranderlijke inhoud, ongeacht waar op het internet ze staan en ongeacht hoe ze worden aangeboden;
• HTML: een documentopmaaktaal die naast opgemaakte tekst, afbeeldingen, video's en andere multimedia, ook hyperlinks (aanklikbare verwijzingen) en formulieren ondersteunt, beide gebaseerd op URLs
• HTTP: een netwerkprotocol voor het ophalen van pagina's

Sinds het ontstaan van het WWW is er aan deze afspraken flink gesleuteld; het W3C-consortium is opgericht om ze netjes te beheren. Ook zijn er allerlei aanvullende technische afspraken voor het WWW gemaakt, waarvan een deel door W3C wordt beheerd (bijvoorbeeld XML, XHTML, XML Schema, XSLT, RDF), maar sommige niet (bijvoorbeeld robots.txt en Javascript).

Het doel van het WWW was om internetgebruik eenvoudiger te maken. De gebruiker kan een wereldwijd, willekeurig groot netwerk van documenten en applicaties benaderen door niets anders te doen dan verwijzingen te volgen en formulieren in te vullen, en zonder voor elke applicatie weer aparte software te hoeven installeren; alles gaat met de webbrowser.

Veelgebruikte termen:

• Een webpagina is een pagina op het WWW; pagina's kunnen een vaste of een veranderlijke inhoud hebben.
• Een website is een samenhangende verzameling pagina's, meestal op dezelfde computer.
• Een webapplicatie is een verzameling pagina's die samen een toepassing vormt.
• Een hyperlink is een verwijzing naar een pagina in een pagina; hiermee wordt de navigatie tussen de webpagina's verzorgd.
• Een zoekmachine is een webapplicatie waarmee naar pagina's kan worden gezocht (bv. Altavista, Google, Windows Live Search).
• Een webserver is ofwel
  • een computer die webpagina's aanbiedt via HTTP.
  • een programma dat webpagina's aanbiedt via HTTP.
• Een webbrowser is het programma waarmee de gebruiker het WWW benadert; deze moet het volgende kunnen:
  • aan de hand van een URL een webpagina ophalen via HTTP of een ander netwerkprotocol zoals FTP, Gopher of NNTP;
  • de opgehaalde pagina weergeven, als die pagina HTML is, platte tekst, of een afbeelding; andere soorten documenten kunnen worden getoond met plugins of aparte applicaties.
  • veel HTML-pagina's gebruiken Javascript, waarmee pagina's dynamisch kunnen worden aangepast; de webbrowser moet dus Javascript kunnen interpreteren en uitvoeren.

URLs

URLs (Uniform Resource Locators) zijn adressen van webpagina's. Ze bevatten meestal

• de naam van het te gebruiken netwerkprotocol
• de naam of het nummer van de te benaderen computer
• een rest die de locatie van de pagina op de computer aangeeft; dit geeft in een applicatie vaak een bepaalde handeling aan.

Bijvoorbeeld: http://www.nl.wikisage.org/w/index.php?title=Wereldwijde_web&action=submit geeft een webpagina aan die benaderd wordt via HTTP, op de computer nl.wikisage.org, met een voor de aldaar in werking zijnde webapplicatie specifieke nadere aanduiding.

Een URL kan ook verwijzen naar een protocol of documenttype dat de webbrowser zelf niet ondersteunt, bv, irc://irc.freenode.net/nl-wikisage; in zo'n geval kan de browser een externe applicatie opstarten.

HTTP

HTTP (het Hypertext Transfer Protocol) is het netwerkprotocol dat speciaal ontwikkeld is voor het WWW. Zoals de naam al zegt is het specifiek bedoeld voor het ophalen van hypertekstdocumenten (meestal geschreven in HTML).

Kenmerkend voor HTTP is dat het in principe kortlopende verbindingen maakt, waarbij steeds een enkele webpagina opgevraagd of ingestuurd wordt. Dit is verschillend van bijvoorbeeld FTP, waarbij een verbinding wordt opgezet waarover vervolgens documenten kunnen worden opgevraagd of verstuurd tot de verbinding expliciet wordt afgesloten.

HTML

HTML (HTML) is begonnen als een eenvoudige opmaaktaal voor tekst, met hyperlinks die URLs bevatten). Al snel werden plaatjes en formulieren ondersteund; allerlei verdere uitbreidingen volgden, in HTML zelf (bv. frames) en met behulp van nieuwe talen (bv. Javascript, CSS, RSS).

Er zijn verschillende versies van HTML; de meest recente heet XHTML.

Inhoud

Het web bevat wereldwijd enkele miljarden pagina's met informatie en ontspanning, webpagina's genaamd, die zijn georganiseerd in websites en worden verspreid door webservers. Een website hoeft niet per definitie op een webserver opgeslagen te zijn. De site moet wel te benaderen zijn door de server. Iedereen die per computer op het web is aangesloten, kan op een simpele manier de sites en pagina's doorzoeken. Een webserver is een dienstverlenende computer. De computer waaraan informatie wordt doorgegeven noemt men een client (Engels voor: cliënt, klant). Om gebruik te kunnen maken van de diensten van zo'n server zijn een webbrowser, een modem of netwerkkaart en een internetverbinding nodig.

Het plaatsen van een website op het web is eenvoudig en vindt bijvoorbeeld plaats met behulp van FTP (File Transfer Protocol). Daarnaast zijn er allerlei nog gebruikersvriendelijker methoden zoals weblogs en forums. Dit heeft tot gevolg dat de inhoud van het web niet altijd betrouwbaar is. Er staat veel onjuiste informatie op.

Via de webpagina's kunnen ook andere bestanden dan HTML-pagina's worden aangeboden. Het web is een grote verzamelplaats van o.a. afbeeldingen, muziek en films van uiteenlopende aard. Met behulp van speciale mediaplayers kunnen deze bestanden op de computer worden beluisterd en bekeken. Met zoekmachines als Google, Windows Live Search en Altavista (nu beter bekend als Yahoo! Search) kan naar deze bestanden op het web worden gezocht.

Veel aanbod van film en muziek wordt door de film- en muziekindustrie als illegaal aangemerkt. Zij steken veel energie in activiteiten om dit aanbod te doen stoppen. Daarnaast is het world wide web een mogelijkheid voor kunstenaars om hun werk aan een breed publiek te presenteren.

Surfen

Het bekijken van websites noemt men surfen.

Wetenswaardigheid

• De naam World Wide Web is uitgevonden door Tim Berners-Lee, en werd voor het eerst gebruikt (aan elkaar geschreven) in een intern CERN-memo, en doorgezet ondanks de protesten van de projectmanager, Robert Cailliau, die zei dat de afkorting "WWW" (in het Engels uitgesproken als double-u double-u double-u) langer is dan de naam zelf.

Noten

Zie ook

• Website, hoofdpagina en webdesign
• Computernetwerk
• Internet Archive
• Web 2.0
• Gopher, een in onbruik geraakte, maar enigszins vergelijkbare manier om op internet documenten beschikbaar te maken.

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met World Wide Web op Wikimedia Commons.