Willem Breuker

Willem Breuker
Afbeelding gewenst
Algemene informatie
Volledige naam	Willem Breuker
Geboren	4 november 1944
Overleden	23 juli 2010
Land	Nederland
Werk
Genre(s)	Klassiek, jazz en HaFaBramuziek
Beroep	Componist, muziekpedagoog en saxofonist
Instrument(en)	saxofoon
Willem Breuker Kollektief en BVHAAST Officiële website

Willem Breuker (Amsterdam, 4 november 1944 - aldaar, 23 juli 2010) was een Nederlands componist en saxofonist, die beschouwd wordt als de peetvader van de Nederlandse geïmproviseerde muziek. Zijn werk houdt het midden tussen klassieke muziek en jazz. Hij wordt vaak geassocieerd met het culturele verzet van de jaren '60, maar heeft tevens weinig affiniteit met de Haagse School rondom Louis Andriessen.

Leven

Breuker werd geboren in Amsterdam. Als kind leerde hij klarinet spelen; later ging hij ook verschillende saxofoons bespelen. Hier ontwikkelde Breuker al een sterke afkeer van muziektheorie en oefenen, en een voorliefde voor spontaniteit. Zo kwam hij begin jaren '60 in de jazzwereld terecht. Hij beoefende de streng-experimentele free jazz met zijn vijfmanscombo Free Jazz Inc., waar hij echter kort na de oprichting in 1965 weer uitstapte, omdat hij, hoewel zelf ook links, de medecomboleden wel erg politiek geëngageerd vond; zozeer dat dit hun idee van de muziek zou overschaduwen.

In 1966 kwam hij in de finale van het Loosdrechts Jazz Concours met een experimenteel stuk: Litanie voor de 14e juni 1966, refererend aan de politie-acties tegen de Provo-beweging. De finale werd op televisie uitgezonden en vestigde Breukers naam. Hij trad enkele keren op in de big band van Boy Edgar, die echter zijn composities niet accepteerde. Hij speelde tevens in het meer vooruitstrevende orkest van Günter Hampel. In 1967 richtte Breuker met geestverwanten Misha Mengelberg en Han Bennink de Instant Composers Pool op. Uit een korte samenwerking met Louis Andriessen werd het Orkest de Volharding geboren, waar Breuker in 1974 werd uitgezet: hij was het niet eens met het idioom.

In dat jaar richtte hij zijn eigen groep op: het Willem Breuker Kollektief. Hierin kreeg elke musicus een gelijke plaats als solist, en was er steeds ruimte voor eigen zeggenschap over wat er gespeeld werd. Breukers ideaal was het gezelschap zoveel mogelijk onafhankelijk te maken van subsidie, waarin hij niet slaagde. Vanaf eind 1976 organiseerde Breuker de Klap op de Vuurpijl, een muziekavond die steeds in de dagen rond Oud en Nieuw georganiseerd werd om het culturele vacuüm in die periode op te vullen. Deze traditie heeft het orkest sindsdien met succes volgehouden.

De stijl van Breuker en zijn groep is eclectisch: er worden elementen van klassieke muziek, jazz, popmuziek, wereldmuziek, enz. in vermengd tot een geheel waarin iedere speler zijn stem heeft. Onvoorspelbaarheid staat hoog in het vaandel en Breuker laat graag bewust "foute" noten in zijn stukken voorkomen, waarop de solisten dan weer kunnen voortborduren. De componist omschreef zijn muziek graag als 'mensen-muziek': de spelers zijn er niet om een opgelegd werk uit te voeren, maar creëren het in hoge mate zelf.

Breuker was de levenspartner van de Nederlandse actrice Olga Zuiderhoek. Hij overleed op 65-jarige leeftijd na een kort ziekbed.

Composities

Werken voor orkest

• 1971 Denk toch aan moeder: voor orkest
• Beauty: voor strijkorkest
• 1987 Aanpakken en wegwezen: voor het Nederlands Studenten Orkest
• 1991 Onleesbaar III: voor het Ricciotti Ensemble

Werken voor harmonieorkest

• 1971 Inserzione
• 1979 Gelijk oversteken
• 1992 De Thuiskomst
  1. Na 8 jaar detentie
  2. Voor een dichte deur (sleutels vergeten)
  3. Wat een bende (een kleine woordenwisseling, ik ga maar weer)

Kamermuziek

• Bobbert: voor twee altsaxen
• Fascinating Appie: voor twee violen, fluit, gitaar en piano, basinstrument en slagwerk ad lib
• François le Marin: voor klarinet, trompet, fluit, altsax, trombone, piano en slagwerk
• Slaapliedje: voor koperkwintet (twee trompetten, hoorn, trombone en tuba)
• Strijkkwartet en het zwarte goud: voor strijkkwartet
• Taibe duet: voor twee altsaxen

Vocale muziek met orkest of instrumenten

• De boodschap: voor klarinet, tenorsax, zang, sopraansax, altsax, trombone, zang en contrabas
• Psalm 122: voor koor, orkest, chazan en draaiorgel (1996-1998)

Muziektheater

• 1975 Anthologie: muzikaal theater-spektakel in drie stadia, een proloog en een epiloog; voor 12 solisten, mannenkoor, 2 violen, altviool, cello, contrabas, trompet, hoorn, saxofoon, piano en slagwerker - tekst: Lodewijk de Boer
• 1977 De knop: muziek bij een toneelstuk van Harry Mulisch voor het Holland Festival 1977; voor 3 acteurs, fluit (tevens piccolo), hobo (tevens contrabas), hobo (tevens althobo en viool), es-klarinet (tevens klarinet, altsaxofoon, tenorsaxofoon en tárogáto), lyricon (tevens slagwerk), fagot (tevens viool), fagot (tevens accordeon), 2 hoorns (tevens slagwerk), trompet (tevens slagwerk), trompet (tevens altviool), trombone (tevens cello), tuba en slagwerker
• Jona, de Nee-zegger: opera in twee actes voor solisten, koor en orkest

Werken voor piano

• Muziek voor Reinbert
• Valse de la bourgeoisie

Filmmuziek

• 1979 Twee vrouwen - Twice a woman film van George Sluizer

Overige werken

• 1967 Lunchconcert: voor drie Amsterdamse draaiorgels
• 1968 Music for Han Bennink: voor draaiorgel
• 1969 Preparation to voting: voor draaiorgel
• 1970 Een dagje ouder: voor klein draaiorgel
• 1999 Soekarno blues: voor het gamelanensemble "Gending"

Externe links

• Korte Biografie en twee werkbeschrijvingen
• Portrait in de Jazz-Zeitung (Duits)
• FMP releases
• Willem Breuker Kollektief en BVHAAST

Publicaties

• Françoise en Jean Buzelin: Willem Breuker; maker van mensenmuziek. Centrum Nederlandse Muziek/Walburg Pers. 1994.

Referenties

Jazz