Misha Mengelberg

Misha Mengelberg (Kiev, 5 juni 1935) is een Nederlands pianist, componist en Fluxuskunstenaar.

Misha Mengelberg geldt als een van de belangrijkste hedendaagse componisten in Nederland; hij combineert ideeën van Fluxus en free jazz met elementen uit de geïmproviseerde muziek en de klassieke muziek.

Mengelberg is de zoon van de dirigent en componist Karel Mengelberg die een neef was van de dirigent Willem Mengelberg (1871-1951). Hij begon een kortstondige architectuurstudie en studeerde daarna tussen 1958 en 1964 compositie en muziektheorie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Terwijl hij daar studeerde won hij de Gaudeamus prijs (1961), de eerste prijs op het Jazzfestival in Loosdrecht en kwam hij in contact met Fluxus. Een ontmoeting met John Cage tijdens de Darmstädter Ferienkurse für Neue Musik was van grote invloed op zijn werk. Andere invloeden zijn Thelonious Monk en Duke Ellington. Zijn eerste plaatopname is voor de laatste plaat van Eric Dolphy (Last Date, 1964), waarop ook Han Bennink meespeelt. In 1966 speelde hij op het Newport Jazz Festival met zijn Misja Mengelberg Quartet, bestaande uit Piet Noordijk (altsax), Rob Langereis (bas) en Han Bennink (drums). In 1968 is hij mede-oprichter van de Studio voor Electro Instrumentale Muziek (STEIM) en van 1972 tot 1982 was hij voorzitter van de Beroepsvereniging van Improviserende Musici (BIM). In 1989 kreeg hij de naar Charlie Parker genoemde Bird-prijs uitgereikt tijdens het North Sea Jazz Festival. In 2001 ontving hij de Matthijs Vermeulenprijs voor zijn Opera 2000.

Als improviserend (componerend) pianist heeft Misha Mengelberg gespeeld met vele nationale (Willem Breuker, Han Bennink, Ruud Jacobs en Piet Noordijk), maar bovenal ook met internationale grootheden, waaronder Eric Dolphy, Anthony Braxton, Sunny Murray, Peter Brötzmann, Steve Lacy, Roswell Rudd, Derek Bailey, Evan Parker, en Joey Baron.

ICP

In 1967 voegt Mengelberg zich bij het door Han Bennink en Willem Breuker geïnitieerde Instant Composers Pool Orkest (ICP Orchestra) dat muziekstijlen uit de Europese muziek verbindt met elementen uit de free jazz. Mengelberg herontdekte het werk van de bijna vergeten componist/jazzpianist Herbie Nichols en bewerkte een aantal van diens stukken voor het Instant Composers Pool. Hierbij nam hij vaak het repertoire van de jazzmusici Thelonious Monk en Herbie Nichols als uitgangspunt.

Repertoire

Hij heeft vele LP's en CD's op zijn naam staan, meestal onder het eigen label van het Instant Composers Pool Orkest, dat hij in de jaren '60 met Bennink en Breuker had opgericht. Mengelberg heeft ook composities voor anderen geschreven, waarin hij meestal enige ruimte voor vrije improvisatie over laat. Hij heeft meegewerkt aan uitvoeringen van muziektheater, samen met onder meer Wim T. Schippers, waarbinnen humor en absurdisme een grote rol speelden. De DVD release uit 2006, Afijn (ICP/Data) is een goede kennismaking met Mengelbergs' leven en werk; het bevat 80 minuten documentair- en concertmateriaal.

Literatuur

• Kevin Whitehead: New Dutch swing. An in-depth examination of Amsterdam's vital and distinctive jazz scene. New York, 1998, ISBN 0-8230-8334-9
• Bas Andriessen: Tetterettet. Interviews met Nederlandse improviserende musici. Uitgeverij Tandem Felix, Ubbergen, 1996, ISBN 90 73345 81 2
• Jacqueline Oskamp: Radicaal gewoon. Mets & Schilt Uitgevers, Amsterdam, 2003, ISBN 90 5330 372 3

Externe links

• Website van het Instant Composers Pool Orkest
• Misha Mengelberg te gast in Vrije Geluiden (VPRO Televisie, 22 februari 2004)
• Discografie bij de Universiteit van Sheffield
• Mengelberg bij Free Music Production
• 1996 Mengelberg interview door Dan Warburton
• Interview met Mengelberg over Monk en Nichols op ArtistInterviews.eu

Bronnen, noten en/of referenties

Referenties

Jazz