Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Vrouwen voor Vrede
Vrouwen voor Vrede Nederland was een non-for-profit en niet-gouvernementele als vereniging opererende vrouwenvredesorganisatie. De vereniging wilde de inzet van vrouwen uit alle geledingen van de samenleving bundelen voor het bereiken van duurzame vrede. Het voornaamste doel van de vereniging was het internationaal uitbannen van (kern)wapens. Naast de overkoepelende landelijke organisatie, die in het najaar van 2016 is opgehouden te bestaan, waren plaatselijke groepen van Vrouwen voor Vrede op diverse maatschappelijke terreinen actief. De vereniging en de plaatselijke groepen werkten samen met andere nationale en internationale vrouwen- en vredesgroepen, waaronder de Women’s International League for Peace and Freedom (WILPF) en Pax Christi. Ook beschikte Vrouwen voor Vrede over een aantal werkgroepen en studiegroepen. De landelijke werk- en studiegroepen richtten zich op beleidsbeïnvloeding, systematische beïnvloeding van besluitvorming en ondersteuning van- en samenwerking met vredesgroepen in verschillende werelddelen. In beginsel was Vrouwen voor Vrede onafhankelijk en apolitiek.
Vrouwen voor Vrede volgde de internationale politiek op kritische wijze, en adviseerde beleidsmakers van over de hele wereld. Ook was Vrouwen voor Vrede betrokken bij de uitwisseling van informatie over de Verenigde Naties rondom actuele VN-zaken. De vereniging speelde in op VN-thema’s en resoluties op het terrein van Vrouwen voor Vrede middels het organiseren van activiteiten.
Eens per jaar hield de vereniging een Landelijke Ontmoetingsdag. Op deze dag stond ieder jaar een bepaald thema centraal. Er werden gastsprekers uitgenodigd en workshops gegeven. Jaarlijks verscheen zesmaal de Nieuwsbrief, die als communicatiemiddel voor informatieverspreiding en opinievorming fungeerde.
De landelijke vereniging organiseerde sinds 1979 de jaarlijkse Hiroshima- en Nagasaki-herdenking in Nederland. Ook verzorgde de vereniging jaarlijks activiteiten op de Internationale Vrouwendag (8 maart), de Internationale Vrouwendag voor Vrede en Ontwapening (24 mei) en op de Internationale Dag voor de Vrede (21 september). Verder opereerde de vereniging op het gebied van internationaal vredeswerk door vrouwengroepen in conflictlanden als Afghanistan en op de Balkan te ondersteunen.
In het najaar van 2016 was de landelijke vereniging Vrouwen voor Vrede Nederland na 37 jaar genoodzaakt te stoppen. Zoals de vereniging in de jaren 70 begon, zouden plaatselijke, zelfstandige vrouwenvredesgroepen verdergaan, vaak in directe samenwerking met andere plaatselijke groepen. Vrouwen voor Vrede wilde zich in de toekomst voegen bij Platform Vrouwen en Duurzame Vrede (PVDV), een samenwerkingsverband van Nederlandse vrouwen- en vredesorganisaties.
Historie
‘Women for Peace’ in Zwitserland
In 1976 richtte de feminist Aline Boccardo in Zwitserland ‘Women for Peace’ op, wat bij aanvang niet veel meer was dan een postbusadres in Lausanne. Hoewel Boccardo ‘Vrouwen voor Vrede’ als een apolitieke beweging beschouwde, richtte zij zich in de eerste plaats tot grote wereldorganisaties, zoals de Verenigde Naties, de Wereldraad van Kerken en het Europese Parlement. Boccardo bood persoonlijke petities en brieven aan de leiders van deze organisaties aan wanneer deze vergaderden. “... waar het mannen als regeringsleiders en diplomaten tot nu toe nooit gelukt is om een blijvende vrede te handhaven en om de nucleaire bewapening af te schaffen, zullen wij als vrouwen en als moeders op de barricaden moeten voor de vrede. Wij vormen de helft van de wereldbevolking en wij kunnen invloed uitoefenen op de wereldpolitiek en op de regeringen”, betoogde Boccardo.[1]
De geboorte van Vrouwen voor Vrede in Nederland
In mei 1979 liep in Nederland een klein groepje vrouwen mee in een demonstratie in Soesterberg. Ze droegen een spandoek met daarop “Vrouwen voor Vrede”. In juli 1979 spoorde Aline Boccardo een aantal Nederlandse feministen, waaronder Katharina van Drimmelen, Maria ter Steeg, Ina Vader, Helma Elskamp en Wil Bus, aan om van 6 tot en met 8 augustus dat jaar voor het Vredespaleis in Den Haag een demonstratie te organiseren in de vorm van een vredeswacht. Deze demonstratie stond in het teken van het herdenken van de slachtoffers van de bombardementen op Hiroshima (6 augustus 1945) en Nagasaki (9 augustus 1945) die door de Amerikaanse luchtmacht waren uitgevoerd.[2]
Op de eerste dag van de vredeswacht in 1979 werd aan Sir Humphrey Waldock, de toenmalige president van het Internationaal Gerechtshof, namens de vereniging een brief aangeboden. In deze brief stond onder meer: “De wapenwedloop verhindert de realisering van het Handvest van de Verenigde Naties en is onverenigbaar met haar beginselen.” Het was de eerste brief van Vrouwen voor Vrede Nederland aan autoriteiten.[3][4]
Een aantal vrouwen stond gedurende de demonstratie voor het Vredespaleis met een kraam, waar informatie werd verstrekt over de gevaren van kernwapens. De demonstratie was een succes: de vrouwen haalden het landelijke nieuws en stonden op de voorpagina’s van Trouw en de Volkskrant. De toenemende bekendheid resulteerde in een groeiend aantal aanmeldingen om mee te doen. ‘Vrouwen voor Vrede’ in Nederland was geboren.[5]
In januari 1981 verscheen er een artikel in de Margriet met de titel ‘Wat is dat voor een wereld, waarin onze kinderen opgroeien?’. Deze publicatie leverde de destijds nog kleine vereniging honderden nieuwe abonnees op de landelijke 'Nieuwsbrief' van Vrouwen voor Vrede op. Om de twee maanden werden ruim 5000 met de hand geschreven nieuwsbrieven verzonden.[6]
Organisatie
Structuur
Na de geboorte van de landelijke vereniging Vrouwen voor Vrede in 1979 was er in eerste plaats behoefte aan kennis op verschillende terreinen met betrekking tot vrede. Daarom werden er landelijke werk- en studiegroepen opgericht die zich met bepaalde onderwerpen zouden gaan bezighouden. Enkele van deze groepen waren anno 2016 nog actief rondom de thema’s die in 1979 werden vastgesteld, te weten: gezondheidszorg, (kern)bewapening, politiek, geweldloze conflictoplossing, internationale contacten en vredesopvoeding.[7]
Het secretariaat en de Nieuwsbrief
Wanneer het secretariaat van Vrouwen voor Vrede precies is gaan draaien is onbekend. Op de eerste landelijke dag in februari 1981 werd een aantal vrouwen afkomstig uit Amersfoort gevraagd of zij het secretariaat wilden vormen en ondersteunen. Er zou te veel post hebben gelegen om individueel te beantwoorden, waardoor wegens noodzakelijkheid voortaan de Nieuwsbrief zou worden verstuurd. Deze Nieuwsbrief verscheen zes keer per jaar, om de twee maanden. De eerste Nieuwsbrief was gestencild, telde zeven pagina’s, was gedrukt in zwart-wit, en bevatte geen foto’s. Latere Nieuwsbrieven waren daarentegen kleurrijk, telden gemiddeld 30 pagina’s, en waren rijk aan beeldmateriaal. In oktober 2016 werd een speciale herinneringsuitgave verzonden in verband met het stoppen van de landelijke vereniging. In december 2016 zou de laatste Nieuwsbrief onder de naam Vrouwen voor Vrede verzonden worden. Daarna zou PVDV de Nieuwsbrief overnemen.[8]
Vanaf 1979 vonden secretariële werkzaamheden plaats in een zaaltje in ‘t Zand in Amersfoort, maar daar kon men niet blijven. Een medewerkster regelde bij haar woongemeenschap een klein zolderkamertje waar slechts ruimte was voor drie personen. Een ander lid ontwikkelde een kaartsysteem van het abonneebestand opgezet, maar door gebrek aan ruimte paste deze niet op het zoldertje. De kaartenbakken moesten op de overloop worden gestald. Toen de gastvrouw van het huis van het zoldertje verhuisde, moest het secretariaat ook verhuizen. Na een aantal opvolgende verhuizingen kwam het secretariaat terecht op een zolderruimte in de Bergstraat in Amersfoort, waar het secretariaat zich professioneel kon ontwikkelen. Tot en met de opheffing van de vereniging in 2016 bevond het secretariaat zich op de Paddestoelstraat in Arnhem.[9]
Kerngroep
Uit de tweede Nieuwsbrief van maart 1980 kan worden opgedaan welke vrouwen tot de kerngroep van Vrouwen voor Vrede behoorden. Hun namen waren: Ina Vader, Helma Elskamp, Lineke Schakenbos, Agnes Biekman, Wil Bus, Suze van Kleef, Janneke van Beuzekom, Katharina van Drimmelen, Trudi Klijn en Maria ter Steeg.[10]
De eerste Werk- en Studiegroepen
In de tweede Nieuwsbrief van maart 1980 werd vastgelegd welke werkgroepen er gevormd zouden gaan worden. Dit waren de groepen Studiegroep over de Atoomwapenproblematiek, Kontakt met de Overheid en Politiek, Kontakt met Andere Vredesgroepen, Internationale Kontakten, en als laatste de groep Aktie-voorbereiding. In opeenvolgende jaren zouden ook de groepen Vredesopvoeding, Sociale Verdediging, Pers en Media, en Vrouw, Vrede, Gezondheidszorg worden gevormd.[11]
Visie en werkwijze
Oorspronkelijke doelstellingen
De doelstellingen van Vrouwen voor Vrede waren veelomvattend, omdat het begrip “vrede” ook als veelomvattend werd beschouwd. Samengevat kwam de doelstelling vanaf 1979 op het volgende neer: Vrouwen voor Vrede zou streven naar een rechtvaardige wereldinrichting, een wereld zonder angst, wantrouwen, onderdrukking, ongelijkheid, verspilling, armoede en honger. Een wereld waarin de rechten van de mens zouden worden nageleefd, en waar vrede meer zou betekenen dan enkel het tijdelijk of plaatselijk afwezig zijn van oorlog.[12]
Of Vrouwen voor Vrede in beginsel een feministische beweging, een vredesbeweging, óf allebei was, stond altijd open voor discussie. Sommige leden beschouwen Vrouwen voor Vrede primair als een emancipatiebeweging, omdat de beweging tot stand kwam gedurende de Tweede Feministische Golf in de tijd van verschillende emancipatoire acties en verenigingen. Denk bijvoorbeeld aan de actie Marie wordt wijzer! van de feministische groep Dolle Mina. Anderen noemden het een vredesbeweging, omdat de prioriteit lag bij het uitbannen van (kern)wapens en bewerkstelligen van veiligheid en vrede.[13]
Vrouwen voor Vrede werd vanaf het begin beschouwd als een beweging. Dit zorgde ervoor dat niet alle groepen of vrouwen het eens waren met elkaars acties. Desalniettemin werd het respect voor elkaars hoofddoel als een gedeelde kracht van alle Vrouwen voor Vrede gezien.[14]
The Women’s Pentagon Action 1981
In 1981 kwamen op 16 en 17 november ruim 3500 vrouwen bijeen voor het Pentagon in Washington D.C. om te demonstreren tegen het vredes- en veiligheidsbeleid van toen, alsmede tegen de manier van politieke besluitvorming. De bedoeling van de actie was om vrouwen om zelf stelling te laten nemen met betrekking tot het beleid, en op eigen kracht een confrontatie aan te gaan. De demonstranten ervoeren gezamenlijk een reeks van gevoelens op de gebieden van rouw, woede, kracht en verzet.[15]
De vrouwen verwoordden hun angst en woede in een manifest. Dit manifest was een aanklacht tegen het heersende patriarchaat en de wapenwedloop. De demonstratie werd gehouden bij het Pentagon, omdat dit gebouw politieke en militaire macht zou symboliseren. De vrouwen bewogen zich rondom het gebouw en omsingelden het uiteindelijk. Aan het hoofd van de stoet vrouwen werd een grote, handgemaakte vredesduif meegedragen. De ingangen van het Pentagon werd met garen dichtgeweven.[16]
Vrouwen voor Vrede vond deze vredesmanifestatie een zeer inspirerende actie. Het zorgde voor een concretere doelstelling voor de vereniging. Vrouwen voor Vrede organiseerde in 1986 ook een vrouwenvredesmanifestatie met een eigen manifest. Zelf voegden zij het thema 'Visie' toe.[17]
De visie van Vrouwen voor Vrede
Vrouwen voor Vrede streefde naar een geweldloze, respectvolle en veilige mondiale samenleving, waarin de rechten van de mens - zoals verwoord in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens - zouden worden nageleefd en conflicten geweldloos opgelost. Welvaart en welzijn dienden rechtvaardig te zijn verdeeld, met eerbied voor natuur en milieu. De vereniging bemoedigde vrouwen om zich geweldloos in te zetten voor een vredescultuur in verbondenheid met alles wat leeft. Ook fungeerde zij als een aanspreekpunt in de (multiculturele) vredesbeweging en voor vrouwengroepen.
De vereniging stelde dat voor het bereiken van duurzame vrede meer nodig zou zijn dan enkel het terugdringen van (kern)bewapening. Duurzame vrede zou vragen om politieke oplossingen voor economische, ecologische, sociale en humanitaire problemen, alsmede voor ideologische tegenstellingen. “Bewapening, onderontwikkeling en vernietiging van het milieu hebben duidelijk met elkaar te maken en bedreigen ieders veiligheid. In het belang van duurzame vrede moet naar samenhangende oplossingen gezocht worden.”[18] De hier uiteengezette visie van de landelijke vereniging blijft geldig voor de actieve plaatselijke groepen van Vrouwen voor Vrede.
Actieve groepen van Vrouwen voor Vrede
In 1979 begon Vrouwen voor Vrede Nederland als een beweging met plaatselijke groepen. In 2016 waren de volgende (werk)groepen nog actief:
Vrouwen voor Vrede Amsterdam
Vrouwen voor Vrede Amsterdam ontstond in 1980. Het voornaamste doel van de groep is om kernwapens uit te bannen. Uit onvrede over het uitblijven van maatregelen jegens kernwapens sloot de groep zich in de jaren 80 aan bij het Breed Initiatief Verdergaande Acties tegen Kernwapens. Vrouwen voor Vrede Amsterdam draagt bij aan het organiseren van grote demonstraties, maakt tentoonstellingen, houdt lezingen en thema-avonden en voert debatten. De groep beschikt over een eigen, lokale nieuwsbrief. Deze wordt maandelijks digitaal verstuurd. Recente activiteiten van de groep hebben betrekking tot nationaal en internationaal terugdringen van discriminatie en onderdrukking. Vrouwen voor Vrede Amsterdam werkt samen met andere landelijke vredesgroepen. Ook na het stoppen van de landelijke vereniging blijft de groep actief.[19]
Vrouwen voor Vrede Amstelveen
In 1981 was Vrouwen voor Vrede Amstelveen officieel een plaatselijke groep. Van 1981 tot op heden zijn de leden samengekomen op de derde donderdag van de maand. In 2016 kende de groep nog zeven leden, waarvan vier leden actief zijn geweest vanaf het begin. Vanaf 1982 tot de opheffing in 2006 maakte de groep deel uit van de Amstelveense emancipatieraad. Zij werden financieel ondersteund middels de beschikbare “emancipatiepot” van die raad. Hierdoor werd de groep gedwongen om ieder jaar hun programma te tonen.[20]
De groep wierf landelijke bekendheid in 1981 middels de jute-tassenactie. In 1981 was een lid van de groep in Bangladesh bij vluchtelingenvrouwen die jute tassen maakten om in hun onderhoud te voorzien. Vrouwen voor Vrede Amstelveen stuurde hun logo naar Bangladesh, en ontving per kerende post de eerste 1000 jute tassen met hun logo. Uiteindelijk heeft de groep 12.000 jute tassen met hun logo verkocht. De winst van ruim 3000 gulden werd opgestuurd naar het medicijnfonds van de vrouwen in Bangladesh. In 1995 vroeg de Raad van Kerken Amstelveen de groep om een kledingbank op te richten. De kledingbank was bestemd voor asielzoekers en mensen met een Amstelveenpas. In 2015 werd het twintigjarig bestaan van de bank gevierd. De kledingbank was de eerste van zijn soort in Nederland.[21]
Vrouwen voor Vrede Enschede
Vrouwen voor Vrede Enschede startte in 1979. In eerste instantie wisten de vrouwen uit Enschede die lid waren van de landelijke vereniging niet van elkaar dat ze lid waren.
Veel Syrische vluchtelingen zijn de afgelopen jaren in Enschede terechtgekomen. De Enschedese Vrouwen voor Vrede organiseerden daarom samen met Stichting Internationale Vrouwen Enschede (SIVE) in 2015 een welkomstmiddag voor de vluchtelingen. Deze bleek een groot succes. Het evenement werd een half jaar later herhaald. Tot op heden organiseerde de groep gedurende de jaarlijkse Vredesweek in september debatten over onder andere het bereiken en waarborgen van duurzame vrede en de kracht van vrouwen in tijden van oorlog en vrede. Ook na het stoppen van de landelijke vereniging blijft de groep actief. Vrouwen voor Vrede Enschede sluit zich in de toekomst aan bij PVDV.[22]
Vrouwen voor Vrede Nieuwegein
De Nieuwegeinse Vrouwen voor Vrede-groep is sinds 1983 actief. De groep heeft regelmatig deelgenomen aan diverse landelijke protesten. De groep organiseerde diverse keren vredeskringen, stiltewakes en fakkeloptochten, om de aandacht te vragen voor oorlogen de slachtoffers daarvan. Ook hield de groep een Kerstwake tegen vreemdelingenhaat. In het Stadtheater in Nieuwegein organiseerden de vrouwen in samenwerking met Stichting Vluchtelingenwerk en enkele Irakese vrijwilligers in 1992, één jaar na de Golfoorlog, een bijeenkomst over Irak. In 1995 bezochten twee leden de Wereldvrouwenconferentie in Beijing, waar de Millenniumdoelen werden besproken. Vrouwen voor Vrede Nieuwegein hield contact met een vrouwengroep in Rundu, Namibië, waarmee Nieuwegein een stedenverband onderhield. In 1996 organiseerde de groep het straattheater ‘Gewoon Vreemd’, waarmee zij zich aansloten bij de Gewoon-Vreemd-Expres van Stichting Vredeseducatie. In 2008 vierde de groep haar 25-jarig jubileum, met een bijeenkomst genaamd ‘Hier en Daar: verhalen van vrouwen uit conflictgebieden’. Gedurende deze bijeenkomst werd aandacht geschonken aan Resolutie 1325 van de VN-Veiligheidsraad, alsmede aan het derde Millenniumdoel: gelijke rechten voor mannen en vrouwen. De laatste jaren is de groep actief geweest als studiegroep. De groep blijft na het stoppen van de landelijke vereniging een studiegroep.[23]
Vrouwen voor Vrede Ridderkerk
Vrouwen voor Vrede Ridderkerk bestaat sinds 1981 en heeft actief aan alle vredesmanifestaties deelgenomen. Ook plaatselijk zijn er veel acties georganiseerd in samenwerking met andere vredesgroepen. Hieruit voortvloeiend ontstond in 1994 het plan om in Ridderkerk een winkel te beginnen voor “goede doelen", genaamd het Snuffelpand, waar gebruikte goederen ingeleverd en verkocht worden tegen lage prijzen. Met de opbrengst van deze tweedehands goederen worden maandelijks projecten in binnen- en buitenland financieel ondersteund, waarbij de voorkeur uitgaat naar kleinschalige projecten voor vrouwen en kinderen.
Landelijk is de vereniging Vrouwen voor Vrede met ingang van 2017 aangesloten bij het Platform Vrouwen & Duurzame Vrede (VDV). De Ridderkerkse groep is ook lid geworden van VDV, maar blijft ook nog onder de naam Stichting Vrouwen voor Vrede Ridderkerk aangesloten bij de Stichting Wereldwerk.
Wat de vredesactiviteiten betreft organiseert Vrouwen voor Vrede Ridderkerk ieder jaar in de Vredesweek een activiteit rondom het thema Vrede. Daarnaast neemt de groep deel aan de dodenherdenking van 4 mei.
De oorspronkelijke groep Vrouwen voor Vrede heeft inmiddels een hoge leeftijd bereikt, maar er zijn jongeren die nu Het Snuffelpand beheren.
Vrouwen voor Vrede IJmond
Vrouwen voor Vrede IJmond ontstond begin jaren 80. De groep is vooral actief in de gemeenten Heemskerk, Velsen, Beverwijk, Uitgeest en Castricum.
Werkgroep WEL-dadig
In maart 1983 werd de werkgroep WEL-dadig opgericht onder de naam Werkgroep Sociale Verdediging. De naam WEL-dadig werd later aangenomen omdat deze positiever was. In april 1990 organiseerde de werkgroep in samenwerking met de Universiteit van Bradfort en de War Resisters International een congres over geweldloosheid en sociale verdediging. Het congres trok deelnemers van over de hele wereld.[24]
WEL-dadig hielp jaarlijks bij de voorbereiding van de landelijke dagen van de vereniging. Ook verzorgde de groep in iedere Nieuwsbrief van Vrouwen voor Vrede een interview met een inspirerende vrouw. WEL-dadig stuurde felicitaties naar mensen die op het gebied van vrede milieu of rechtvaardigheid iets inspirerends hebben gedaan. Op Internationale Vrouwendag deelde de groep bloemen uit op stations. WEL-dadig pleit er tot op heden voor dat meisjes van zeventien de overheid kunnen laten weten dat ze, hoewel ze niet dienstplichtig zijn, dienst willen weigeren. De groep blijft na het stoppen van de landelijke vereniging actief.[25]
Symboliek
De “P”
Het logo van de vereniging van Vrouwen voor Vrede wordt gekenmerkt door een grote letter P, met in het midden van de P in het klein het symbool van vrouwelijkheid verwerkt. De P staat voor het Engelse woord “peace”, maar ook in andere talen, waaronder het Frans en Italiaans, vertaalt het Nederlandse woord “vrede” zich naar een woord dat begint met een P. De P duidt daarom het internationale karakter van de vrouwenvredesbeweging aan. Vaak staat bij het logo van de vereniging in een aantal talen, te weten Engels, Frans, Italiaans en Duits, “Vrouwen voor Vrede” vermeld: Women for Peace, Femmes pour la Paix, Donne per la Pace, en Frauen für den Frieden.
Het spinnenweb
Voor Vrouwen voor Vrede staat het spinnenweb voor verbondenheid van vrouwen die rouwen en boos zijn over verlies en kwaad in de wereld, maar sterk zijn, en hun stem kunnen laten horen als verzetsdaad, alsmede hun visie kunnen inbrengen in de maatschappij. Het spinnenweb is, samen het het pentagram (zie 5.3) sinds 1979 regelmatig verwerkt in het logo van Vrouwen voor Vrede.
Het spinnenweb kent binnen het feminisme een lange traditie. De Engelse feminist Catharine Reid stelt in haar essay ‘Reweaving the Web of Life’ dat spinnen en weven en het herstellen van kleine, kwetsbare connecties, de schoonheid en de overlevingskracht van vrouwen symboliseren.[26]
Het pentagram
Sinds de Pentagon Action in 1981 gebruikte Vrouwen voor Vrede regelmatig het symbool van het pentagram. Soms was het pentagram verwerkt in het logo van de vereniging. Op 13 mei 1986 organiseerde de vereniging in Den Haag de Pentagram-vrouwenvredesmanifestatie. Het pentagram is een van de oudste symbolen ter wereld. Het symbool van de vijfpuntige ster werd 4000 jaar voor Christus al gebruikt. Zoals Vrouwen voor Vrede het symbool gebruikte, stond het voor vrouwelijkheid en volmaaktheid, maar het kon ook staan voor de vijf elementen of de vijf menselijke rassen.[27]
De kraanvogel
De kraanvogel is een vredessymbool. In Japan wordt geloofd dat kraanvogels 1000 jaar oud kunnen worden. Daarom is de kraanvogel een symbool voor gezondheid, voorspoed, geluk en vrede. Ook buiten Japan geldt de kraanvogel nog steeds als vredessymbool. Vrouwen voor Vrede gebruikt de kraanvogel onder andere als symbool omdat zij zich liet inspireren door het verhaal van het Japanse meisje Sadako Sasaki. Sasaki werd als eenjarig meisje slachtoffer van de radiatie van de op 6 mei 1945 gevallen atoombom op Hiroshima, die anderhalve kilometer bij haar huis vandaan ontplofte. Op haar twaalfde kreeg zij last van de symptomen van leukemie. Sasaki besloot om 1000 papieren kraanvogels te vouwen, omdat zij geloofde dat zij dan beschermd zou zijn voor de gevolgen van haar ziekte. Zij stierf echter toen zij 964 stuks gevouwen had, in 1955. De ontbrekende kraanvogels werden gevouwen door haar klasgenoten, en zijn met haar begraven.[28]
Helen Caldicott
Helen Caldicott was een Australische kinderarts die haar baan opzegde om fulltime vredesactiviste te worden. Zij gaf internationaal voorlichting over de risico’s van de straling van atoomwapens. Ook wees zij op de gevaren van de bovengrondse kernproeven op minder bekende en afgelegen gebieden, zoals de eilanden Bikini en Mururoa, en in de Nevadawoestijn. In 1980 en 1981 bezocht Caldicott Nederland. Zij maakte grote indruk op de vereniging. Caldicott bracht een aantal publicaties uit, waaronder het boek ‘Atoomwaanzin’, dat mede op initiatief van Vrouwen voor Vrede werd vertaald en gepubliceerd. Van haar artikel ‘Softenon voor de eeuwigheid’, werden begin jaren 80 ruim 44.000 exemplaren verstuurd. Onder meer op uitnodiging van Vrouwen voor Vrede en de Nederlandse Vereniging van Medisch Polemologen en The American Democrats Abroad, gaf Caldicott toespraken in Nederlandse steden, waaronder Amsterdam, Utrecht, Beverwijk en Lelystad.[29]
Vrouwen voor Vrede, Vrouwen Tegen Kernwapens en de WILPF begonnen, geïnspireerd door Caldicott, begin jaren negentig de campagne ‘Stop de Kernproeven’. In naam van de campagne werden in het geval van kernproeven groene kaarten verstuurd aan de ambassades van de landen die proeven uitvoerden. De kaartten bevatten het verzoek op te houden met de kernproeven. Ook werden er ambassadetochten gehouden, en werd het boekje ‘Wie zei, ik wist het niet?’ gepubliceerd. Vrouwen voor Vrede organiseerde in 1985 een aantal Nee-dagen, waarop op het Binnenhof in Den Haag werd geprotesteerd tegen beleid van de VN en de Nieuwe Economische Orde op gebieden als ontwikkeling en (kern)bewapening.[30]
In 1983 kreeg Caldicott te maken met kritiek uit feministische hoek, toen zij in een interview in de Margriet stelde: ‘Het zijn de moeders, die onze planeet kunnen redden.’[31]
De Pentagram-vrouwenvredesmanifestatie
Op 13 mei 1986 organiseerde Vrouwen voor Vrede op ‘t Malieveld in Den Haag de Pentagram-vredesmanifestatie. Ruim 2000 vrouwen namen hieraan deel. De plaatselijke groepen van Vrouwen voor Vrede hadden geruime een jaar tijd voorbereidingen getroffen voor deze manifestatie. De inspiratie kwam van de Women's Pentagon Action van 1981 in Washington D.C.. In 1982 bracht de Katholieke Radio Omroep André Truyman’s film over de Pentagon Action ‘Vrouwen vechten voor vrede’ uit. De film inspireerde Vrouwen voor Vrede om een manifest op te stellen en zelf een dergelijke demonstratie te organiseren.[32]
Rouw, Woede, Kracht, Verzet en Visie
Het motto van het manifest werd ‘Rouw, Woede, Kracht, Verzet en Visie’, en de demonstratie zou de vorm krijgen van een soort toneelstuk op diverse plaatsen in Den Haag, met diverse symbolen. De vrouwen beeldden rouw uit met zwarte maskers, kartonnen kruizen en grafstenen. Middels rode maskers werd bij het Ministerie van Defensie woede getoond over de ramp in Tsjernobyl en de gevaren van kernstraling. Groene maskers symboliseerden de kracht van de vrouwen. Achter een groot groen masker liep de stoet naar het Binnenhof. Hier werd het vrouwenvredesmanifest van de vereniging voorgelezen door Helen Theunisz aan de aanwezige vrouwelijke Tweede Kamerleden en fractievoorzitters Ina Brouwer (Communistische Partij Nederland), Ria Bekkers (Politieke Partij Radikalen), Andrée van Es (Pacifistisch Socialistische Partij), Cathy Ubels (Evangelische Volkspartij), Elide Wessel (Politieke Partij Democraten 66) en Wijnie Jabaay (Partij van de Arbeid). Paarse maskers, alsmede de gebalde vuisten en de spandoeken, symboliseerden het verzet van de vrouwen tegen het geloof dat conflicten met wapens konden worden beslecht. De vrouwen maakten met behulp van gekleurde wol en garen een web over het plein van het Binnenhof. Het web beeldde uit dat mensen veel kunnen bereiken als ze (geweldloos) samenwerken. Om het thema ‘visie’ uit te beelden, schreven de vrouwen vredesboodschappen die zij vastmaakten aan witte ballonnen. Ook vulden zij een door de IJmond-groep handgemaakte wereldbol met vredesboodschappen. De demonstranten aten samen, zongen liederen, en zetten brandende waxinelichtjes neer rondom een groot pentagram dat op het veld was gemaakt.[33][34]
STAR
De Stop The Arms Race (of: Samen Tegen de Atoomraketten, Stop Tous les Armaments Rapidement, Stoppt Total Alle Rüstung, Stop Todo Armamento Rapidemente, afgekort 'STAR') was een protestbijeenkomst die op 8 maart 1983 te Brussel plaatsvond. De werkgroep Internationale Contacten (WIC) plaatste in 1982 een oproep in de Nieuwsbrief van Vrouwen voor Vrede. In de oproep werd Vrouwen voor Vrede gevraagd om aan de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) gerichte handtekeningenkaarten, alsmede STAR-buttons te bestellen. De oproep had zoveel animo dat Vrouwen voor Vrede tweemaal materiaal moest nabestellen. Vrouwen voor Vrede trok per afgehuurde treinen naar Brussel. Ook wagons moesten worden bijgehuurd vanwege de grote hoeveelheid deelnemers. 10.000 Nederlandse vrouwen namen deel aan de internationale STAR-demonstratie, die vanuit Nederland mede door Vrouwen voor Vrede werd georganiseerd. Nederland was het land met veruit de meeste deelnemers. In Brussel werden tijdens de demonstratie één miljoen handtekeningen aan de NAVO aangeboden.[35][36]
Vrouwen voor Vrede voor Bosnië-Herzegovina
Vrouwen voor Vrede heeft zich op diverse manieren ingezet voor Bosnië-Herzegovina, zowel daar als in Nederland zelf. Na het uiteenvallen van de voormalige Socialistische Federale Republiek Joegoslavië in 1991 door een reeks gewapende conflicten en de opvolgende burgeroorlog in Bosnië-Herzegovina en delen van Kroatië, kreeg Nederland te maken met grote vluchtelingenstromen vanuit de Balkan. Vrouwen voor Vrede ontfermde zich over de vluchtelingen. Dit deden ze in Nederland zelf onder andere door (post)adressen te zoeken voor de vluchtelingen, en hen cursussen NT2 (Nederlands als Tweede Taal) te geven. Het secretariaat in Amersfoort was het verzamelpunt van standaard noodpakketten voor vluchtelingenkampen in Joegoslavië, die daar waren opgezet vanuit lokale vrouwenprojecten. Ook zetten diverse lokale groepen van Vrouwen voor Vrede zich geregeld in om geld in te zamelen voor projecten in Bosnië.[37][38]
Het eerste contact met de Vrouwen van Srebrenica
Magda van der Ende en Abel Hertzberger, de eigenaren van het centrum De Expeditie voor Geweldloze Verandering in Amersfoort, reisden na de oorlog naar Tuzla. Zij kwamen daar een aantal van de Vrouwen van Srebrenica tegen, die onderweg waren naar het gebouw van het Rode Kruis. De Bosnische moslimvrouwen wilden weten waar hun vermiste mannen en zonen waren. Van der Ende en Hertzberger vroegen aan de vrouwen wat zij - als Nederlanders - voor Srebrenica konden betekenen. De vrouwen antwoordden daarop dat zij brieven moesten schrijven aan de Nederlandse politiek, om te achterhalen wat er met de mannelijke bevolking van Srebrenica was gebeurd. Zo geschiedde. Geïnspireerd door Van der Ende en Hertzberger besloot ook Vrouwen voor Vrede, en met name de IJmond-groep, om ook brieven te schrijven aan de Nederlandse politiek.
De schrijfactie leverde in eerste instantie reactie op van één politicus. Een jaar later, in 1997, kreeg de werkgroep het voor elkaar dat een delegatie van het Ministerie van Buitenlandse Zaken naar Sarajevo zou reizen om contact te leggen met de Vrouwen van Srebrenica.
De werkgroep Nederland-Srebrenica en Vrouwen voor Vrede in Bosnië
De werkgroep Nederland-Srebrenica werd in 1996 door de hierboven genoemde Magda v.d. Ende en Abel Hertzberger opgericht. De groep zette vrijwilligersprojecten op in Srebrenica om bij te dragen aan het herstel van de samenleving. (Zie civiele aanwezigheid) Het primaire doel van de werkgroep was om verzoening tot stand te brengen tussen Nederland en (de vrouwen van) Srebrenica. Een aantal leden van Vrouwen voor Vrede, w.o. de werkgroep IJmond, werd actief binnen de Werkgroep Nederland-Srebrenica.
Vrouwen voor Vrede IJmond zocht ook het gesprek op met de Nederlandse politiek. Oud-minister Pronk stelde over de situatie in Bosnië van begin af aan al dat er sprake was van genocide.[45] Pronk en zijn delegatie namen Ineke-Meintjens Ooteman en Abel Hertzberger van de werkgroep mee naar Bosnië in 1998. Het doel van de reis was om te onderzoeken wat er voor de vrouwen van Srebrenica werd gedaan, en hoe de werkgroep daarin verder zou kunnen komen.
Vrouwen van Srebrenica kwamen in de beginjaren van de werkgroep enkele keren naar Nederland. Er zijn toen ontmoetingen geweest met politici en ex Dutchbat soldaten. Het uitkomen van het boek “Srebrenica, het verhaal van de overlevenden” is mede door de inzet van de werkgroep mogelijk geworden. Het project 'Civiele Buitenlandse Aanwezigheid' werd gestart en vrijwilligers werden geworven die er twee maanden bleven. Het primaire doel van de werkgroep was om verzoening tot stand te brengen tussen de verschillende bevolkingsgroepen. De vrijwilligers waren als een soort bemiddelaars aanwezig, bij de terugkeer na de oorlog van veel Bosniakken naar hun huizen in Srebrenica . Een aantal Vrouwen voor Vrede van de verschillende plaatselijke groepen zijn vrijwilliger geweest. De vrijwilligers verzorgden o.a. een gereedschapsuitleen en naai- en Engelse lessen. Vrouwen voor Vrede IJmond heeft al die jaren veel contact gehad met Srebrenica.
F.C. Guber
In 2003 legde Vrouwen voor Vrede IJmond contact met de Bosnische voetbalclub F.C. Guber uit Srebrenica. Hun elftallen waren gemengde ploegen met Serviërs en Bosniakken. De vrouwen maakten het mogelijk dat een jeugdelftal van F.C. Guber in 2006 naar Nederland kwam om te voetballen tegen een jeugdteam van ADO Den Haag. De jongeren verbleven gedurende hun bezoek bij Nederlandse gastgezinnen.[39]
Golfoorlogen
Vrouwen voor Vrede heeft zich altijd uitgesproken en op diverse wijzen gedemonstreerd tegen de Iran-Irakoorlog (1980-1988), de Golfoorlog (1990-1991) en de Irakoorlog (2003). (Zie bijvoorbeeld 4.4 Vrouwen voor Vrede Nieuwegein) In 2002 werd op de landelijke ontmoetingsdag een brief opgesteld gericht aan minister-president Balkenende, waarin de bezorgdheid van de vrouwen over een eventuele oorlog met Irak werd uitgedrukt. Op 15 februari 2003 stond Vrouwen voor Vrede in het kader van de Golfoorlogen met vele anderen op de Dam in Amsterdam bij een massale demonstratie tegen de dreigende Amerikaanse invasie van Irak.[40]
Nahid: Stichting Vrouwenhuis Kabul
Nahid
In 2004 bracht Vrouwen voor Vrede bestuurslid Janny Beekman een bezoek aan Afghanistan om daar te praten met vrouwen en mannen over opvang voor bepaalde groepen vrouwen. Met name toen enkele hoogopgeleide Afghaanse vrouwen om opvangmogelijkheden vroegen, zou Beekman tot de conclusie zijn gekomen dat dergelijke opvang noodzakelijk was. Daarop werd op 17 december 2004 in Kabul de stichting Nahid opgericht. Om Nahid passend te maken binnen de Afghaanse cultuur, hebben twee Afghaanse vrouwen die vanuit Nederland opereren bijgedragen aan de vormgeving en de organisatie van het vrouwenhuis. Het huis ontleende haar naam aan de in Afghanistan alom bekende vrouwelijke Afghaanse verzetsstrijder, die zich verzette tegen de Russen gedurende de Afghaanse Oorlog (1979-1989). Het accent van Nahid ligt op de zelfredzaamheid van vrouwen. Zo zamelt de de stichting geld in om een bakkerij, een naaiatelier, en een cateringbedrijf op te zetten en te exploiteren. In 2005 bleek dat ook de Afghaanse minister van Vrouwenzaken, tevens zelf een vrouw, achter het idee van de opvang zou staan.[41]
Zwemmen voor Nahid
Op 19 juli 2009 nam de 65-jarige Ria Herregraven van Vrouwen voor Vrede als één van 713 zwemmers deel aan de Bosporus zwemrace in Istanbul. De Bosporusrace is de jaarlijkse zwem-, roei- en zeilwedstrijd, georganiseerd door het Nationaal Olympisch Comité van Turkije. De zwemmers moeten een afstand van 6,5 kilometer afleggen binnen maximaal twee uur. In 2009 waren vier deelnemers boven de 65 jaar. Herregraven wierf zelf sponsoren die geld zouden doneren aan Stichting Nahid. Zij zorgde ervoor dat er in totaal 3000 euro werd gestort op de rekening van het Vrouwenhuis. Dit bedrag zou worden verdubbeld. "Natuurlijk was het zwemmen voor mij een uitdaging, maar de koppeling met een goed doel gaf de doorslag. Ik spring in de Bosporus voor de vrouwen in Kaboel, die geen eigen leven kunnen leiden. Lees het boek van Khaled Hosseini 'Duizend schitterende zonnen' en je weet hoe hun positie is. Het huiselijk geweld is dramatisch. Als ik met mijn zwemmen in het vieze water van de Bosporus één vrouw een beter leven kan geven is het dat waard geweest", aldus Herregraven.[42]
Onderscheidingen, lintjes en medailles
De vereniging van Vrouwen voor Vrede is een aantal keer officieel geëerd. Op 20 september 1988 werd door de Secretaris-Generaal van de VN aan Vrouwen voor Vrede Nederland de onderscheiding “Peace Messenger” toegekend. Op 16 april 1989 werd de vereniging geëerd met de M/V-magazine-prijs door het radioprogramma M/V-magazine van de KRO, in verband met tien jaar ononderbroken inzet voor vrede. Op 29 augustus 1991 ontving de vereniging deze prijs eveneens, ditmaal voor het ten tijde van de Golfoorlogen consequent vragen van aandacht voor de relatie tussen menselijkheid en macht. Aan drie vrouwen werd door de jaren heen de Gandhi Vredesduif overhandigd. Drie andere vrouwen ontvingen een lintje. Eén vrouw kreeg in 2006 de Amerikaanse Women of Peace Award uitgereikt, vanwege haar inzet voor het vrouwenhuis Nahid, dat is gevestigd in de Afghaanse hoofdstad Kabul.[43]
Vredesvrouw van het jaar
Sinds 1997 werd namens Vrouwen voor Vrede jaarlijks één vrouw die belangrijk was geweest voor de organisatie benoemd tot “Vredesvrouw van het jaar”. In totaal zijn er achttien vrouwen tot vredesvrouw benoemd.
Vrouwen voor Vrede en Platform Vrouwen en Duurzame Vrede
In 1995 vond in Beijing de vierde Wereldconferentie over vrouwenrechten plaats. Diverse vredes- en ontwikkelingsorganisaties, waaronder Vrouwen voor Vrede, woonde deze conferentie bij. In 2005 kwamen een aantal van deze organisaties bijeen om de stand van zaken met betrekking tot het realiseren van vrouwenrechten en gendergelijkheid. Tijdens deze bijeenkomst ontstond het Platform Vrouwen en Duurzame Vrede, dat heden ten dage bestaat uit twaalf lidorganisaties. Vrouwen voor Vrede was daarbij vanaf het begin een actieve lidorganisatie. Een aantal vooraanstaande vrouwen van Vrouwen voor Vrede waren medeoprichters van het Platform. Ook vormde een van deze vrouwen het secretariaat van het Platform. Het primaire doel van PVDV is om in Nederland invulling te geven aan Resolutie 1325 van de Veiligheidsraad van de VN. Momenteel werkt het Platform aan het derde Nationaal Actieplan 1325. Vrouwen voor Vrede en PVDV zijn van mening dat het noodzakelijk blijft dat de positie van vrouwen in tijden van oorlog en gewapende conflicten wordt ondersteund en versterkt. Op dit punt zou Resolutie 1325 nog weinig effect hebben gehad.[44][45]
In 2016 besloot het Platform, dat een paraplu- en verbindingsorganisatie wil zijn voor mensen die zich willen inzetten vredeswerk en de positie van vrouwen, om een vereniging te worden met een eigen rechtspersoonlijkheid. Vanaf oktober 2016 is PVDV officieel een vereniging. (Ex-)leden van Vrouwen voor Vrede kunnen lid worden van het Platform. Het Platform neemt de Nieuwsbrief van Vrouwen voor Vrede na de definitieve opheffing in oktober over.[46]
Externe links
Bronnen, noten en/of referenties
|
