Verantwoordelijkheid

Verantwoordelijkheid oftewel verantwoordelijk zijn is dat iemand verantwoording af legt (er voor staat) voor wat ie doet of zegt, of gáát doen of zeggen, en daar de eventuele gevolgen van voor zíjn rekening neemt. Dit houdt dus in dat er geen onverantwoordelijke dingen mogen gebeuren.

Verantwoordelijkheid wordt ook gebruikt in de zin van verantwoording of verantwoorden, waarmee gedoeld wordt op het rekenschap geven van iets dat gedaan/gebeurd is, oftewel het rechtvaardigen ervan. Bijvoorbeeld :

• "Iemand ter verantwoording roepen" : Eisen dat hij zich verantwoordt.
• "Rekening en verantwoording doen van zijn beheer" : Toelichten en rekenschap geven van.
• "Iets voor zijn verantwoording nemen".
• "Op eigen verantwoording" : Risico.
• "Geld(en) verantwoorden".
• "Dat kan ik voor iedereen verantwoorden".
• "Ik ben verantwoord" : Ik kan mij verantwoorden.
• "Een artistiek verantwoorde expositie" : Aan de eisen van kunstzinnigheid beantwoordend.
• "Veel te verantwoorden hebben" : Veel op zijn kerfstok hebben. / Grote verplichting op zich hebben.
• "De dijken hadden het zwaar / hard te verantwoorden" : Werden aan een krachtproef blootgesteld, verkeerden in groot gevaar.

Bij religie wordt verantwoording in verband gebracht met de zogenoemde Dag des Oordeels (laatste dag).

Verantwoordelijkheid wordt een mens al aangeleerd als kind, middels de opvoeding en het onderwijs. Bijvoorbeeld wordt een kind aangeleerd dat de aangeschafte hond dagelijks persee eten moet hebben en moet worden uitgelaten. Sommige kinderen neigen naar crimineel gedrag, wat o.a. staat beschreven in de criminologie. Hiervoor is bepaalde wetgeving ingevoerd, afgestemd op elk verschillend gebied, zoals het Wetboek van Strafrecht. Veelal ontbrak het bij de opvoeding van het kind aan bepaalde normen en waarden die aangeleerd hadden moeten worden. Er rust bij ouders dan ook een grote verantwoordelijkheid.

Aan verantwoordelijkheden die een negatieve (slechte) afloop hebben, kunnen mensen een schuldgevoel over houden. Mensen met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis kunnen moeilijk omgaan met verantwoordelijkheid, en verleggen deze dan meestal ook naar anderen. Uiteraard hoort elke verantwoordelijkheid bij de betreffende persoon zelf, zoals ook is bij de vrijheid van meningsuiting, waarbij iemand ook voor de consequenties moet staan van zijn uitlatingen

Zie ook

• vaderschap (verantwoordelijk voor zoon en/of dochter)
• moederschap (idem)
• wijsheid (als je wijs bent heb je ook bepaalde wetenschap om dingen te voorkomen)
• huisdier (verantwoordelijk voor een diervriendelijk bestaan)
• sociale wetenschap (omgangs-normen)