Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Valle d'Aosta
Regio van Italië 
| |||||
| |||||
| Kaart | |||||
| Oppervlakte | 3262 km² | ||||
| Inwoners (Fout in uitdrukking: Onbekend leesteken "[".Fout in uitdrukking: Onbekend leesteken "[".) | Sjabloon:Array Italië gemeentes inwonertallen/IT−23 (37 inw/km²) | ||||
| Hoofdstad | Aosta | ||||
| ISO 3166-2 | IT-23 | ||||
| Hoogste punt | Mont Blanc: 4810 m | ||||
| Aantal gemeenten | 74 | ||||
| Provincies | Aosta / Aoste (AO) | ||||
| |||||
De Aosta Vallei, in het Italiaans Valle d'Aosta (of Val d'Aosta), in het Frans Vallée d'Aoste, in het Valdostaans-Arpitaans Vâl d'Aoûta, is een bergachtige regio en provincie in het uiterste noordwesten van Italië. De oudst bekende naam van de streek, in het Latijn, is Vallis Augustana. Het grenst in het westen aan Frankrijk, in het noorden aan Zwitserland (Valais/Wallis) en in het zuiden en oosten aan de Italiaanse regio Piëmont.
Valle d'Aosta is een autonome regio binnen Italië, en is tegelijk een provincie. Het is de kleinste regio van het land en de enige die niet uit meer provincies bestaat.
Geografie
De regio beslaat 3263 km² en de hoofdstad van de regio is Aosta (in het Frans, Aoste). De regio omvat het dal van de Dora Baltea (fr., Doire Baltée), een zijrivier van de Po, en zijdalen.
Begrenzing
In het noorden wordt Valle d'Aosta van het Zwitserse Wallis (de vallei van de Rhône) gescheiden door de Walliser Alpen. De Grote Sint-Bernhardpas leidt over deze bergketen naar Martigny. Andere passen over de Walliser Alpen zijn alleen te voet begaanbaar. De Walliser Alpen vormen hier een voor het verkeer ondoordringbare barrière tussen het Valle d'Aosta en Wallis.
In het noordwesten wordt Valle d'Aosta begrensd door het massief van de Mont Blanc, waarachter in Frankrijk de vallei van Chamonix ligt. Aosta is met Chamonix verbonden door de Mont Blanctunnel, die de E25 onder de Mont Blanc door leidt.
Ten zuiden en zuidwesten van Valle d'Aosta liggen de Grajische Alpen, waarover naar het westen de Kleine Sint-Bernhardpas naar Bourg-Saint-Maurice in het Savoyse Tarentaisedal voert. De zuidkant van Valle d'Aosta wordt gevormd door het massief van de Gran Paradiso.
In het oosten ten slotte grenst de regio aan de dalen Val Sesia en Val d'Ossola (in Piëmont).
Onderverdeling
Aan alle kanten wordt de vallei omringd door de hoogste toppen van de Alpen, wat voor veel toerisme zorgt. De zijdalen leiden naar skiplaatsen onder de grote bergmassieven.
Aan de zuidkant van de vallei lopen alle zijdalen dood op de Gran Paradiso (hoogste top 4061 m), dit massief ligt grotendeels in het Nationaal park Gran Paradiso. De dalen zijn van west naar oost:
In het noorden bevinden zich de volgende zijdalen:
- het Lysdal en het Val d'Ayas lopen dood op de Monte Rosa (4634 m)
- het Valtournenche loopt naar de skiplaats Breuil-Cervinia onder de Matterhorn (4478 m)
- het Valpelline loopt langs de Grand Combin (4314 m) en Dent Blanche (4356 m)
- het Valle di Gran San Bernardo naar de Grote Sint-Bernhardpas
Bij Entrèves in de gemeente Courmayeur splitst het hoofddal zich in het Val Veny en het Val Ferret
In het oosten van Aosta ligt bij Bard het kleine Val de Champorcher
Bevolking
Valle d'Aosta heeft een (deels Franstalige) bevolking van ongeveer 113.000 inwoners. Het Frans wordt (naast het Italiaans) gebruikt bij overheidsaangelegenheden en -wetgeving. De lokale taal die door een groot deel van de inwoners gesproken wordt is het Valdostaans, een Arpitaans (Francoprovençaals) dialect.
Bestuur
De regio heeft een speciale autonome status en een speciaal bestuurlijk statuut. Ze vormt een van de provincies van Italië en is tegelijkertijd regio en provincie.
Geschiedenis
Reeds in de oudheid bewoonde een megalithische bevolking het gebied, dat werd overgenomen door de Salassi, een Kelto-Ligurische stam. Ze werden in 25 voor Christus verslagen door keizer Augustus en zijn bereden legioenen. Na eeuwen van keizerlijke overheersing en kerstening wist Aosta dankzij de Alpen en haar stadsmuren met succes invasies af te slaan. Het rijk van Karel de Grote legde de Via Francigena aan die Rome met Aken verbond. Na het jaar 888 ontstond het Italiaanse rijk van Arduin van Ivrea en Berengario.
In de 11e eeuw viel het gebied toe aan het Huis Savoye (de hertogen van Savoye, later ook koningen van Sardinië). Sinds 1861 is het een deel van Italië. In 1944 werd het een autonome regio van Italië.
Lijst gemeenten
Externe links
- Regione Autonoma Valle d'Aosta / Région Autonome Vallée d'Aoste
- Officiële site van Valle d'Aosta voor Nederland en België
| Bestuurlijke indeling van Italië: regio's |
|---|
|
Abruzzen · Aostadal · Apulië · Basilicata · Calabrië · Campanië · Emilia-Romagna · Friuli-Venezia Giulia · Lazio · Ligurië · Lombardije · Marche · Molise · Piëmont · Sardinië · Sicilië · Toscane · Trentino-Zuid-Tirol · Umbrië · Veneto |
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Aosta Valley op Wikimedia Commons.