Straf (sport)

In meerdere sporten is een straf te verkrijgen, na het overtreden van de regels of het buitensporig (onsportief) gedragen. Elk betreffende sport heeft hiervoor z'n eigen gebruiken opgesteld :

Korfbal

Als de verdediging van de ene partij de aanval van de andere partij op onreglementaire wijze hindert bij het schieten of een zeer ernstige overtreding begaat, wordt een strafworp toegekend. Één speler van de aanvallende partij mag vanaf 2,5 meter voor de korf ongehinderd een doelpoging doen. Alle andere spelers moeten daarbij op minimaal 2,5 meter afstand van de paal en de schutter blijven.

Basketbal

Dribbelen, het al lopend de bal op de grond doen stuiten, hoorde niet tot het originele basketbal en werd pas in 1901 geïntroduceerd. Destijds mocht een speler de bal slechts een keer stuiten en mocht bovendien niet schieten nadat hij dit gedaan had. In 1909 mocht een speler de bal, in stilstand, meer dan eens stuiten en bovendien een doelpoging mag ondernemen nadat hij dit gedaan had. Lopen met de bal werd sinds 1900 niet meer als een fout, maar als een overtreding aangemerkt, wat inhoudt dat als straf het balbezit naar de tegenstander ging. De bal met de vuist slaan werd ook een overtreding. Vanaf 1930 werd het spel stopgelegd en hervat met een sprongbal, wanneer een verdedigde speler in balbezit, de bal meer dan vijf seconden aan het spel onttrok. Sindsdien geldt dit als een overtreding. Goaltending werd een overtreding in 1946 en aanvallend goaltending in 1958. Goaltending is het beroeren van de bal nadat deze na een schotpoging een dalende lijn heeft ingezet. De vrije worp werd al snel na de uitvinding van basketbal geïntroduceerd. In 1895 werd de vrijeworplijn op 4,6 meter afstand van de basket vastgesteld, deze had zich tot dat moment op 6,1 meter van de basket bevonden. Vanaf 1924 moesten speler tegen wie een fout werd begaan zelf hun vrije worpen nemen. In 1998 introduceerde de NBA een boog met een diameter van 1,22 meter rond de basket, waarbinnen aanvallende fouten niet werden toegekend. Dit om te voorkomen dat verdedigende spelers onder de basket afwachten totdat een aanvallende fout tegen hen wordt begaan.

Voetbal

De maatregel houdt bij voetbal in dat een speler de bal vanaf de strafschopstip mag schieten, zonder dat er een verdediger tussen hem/haar en het doel staat. Een strafschop wordt ook penalty genoemd. Dit is de Engelse term (officieel: penalty kick). Indien de bal in het spel is, wordt een strafschop toegekend tegen de partij die binnen het eigen strafschopgebied een overtreding begaat waarvoor buiten dat gebied een directe vrije schop zou zijn toegekend.

Uitvoering strafschop

De bal wordt op de stip gelegd (11 meter van het doel; om precies te zijn: 12 yards) en alleen de strafschopnemer mag in de buurt staan. Alle andere spelers moeten zich buiten het strafschopgebied bevinden, op een afstand van minimaal 9,15 meter (10 yards). Deze afstand wordt aangegeven met een cirkelboog voor het strafschopgebied. De doelman moet op de doellijn staan en tussen de doelpalen, met zijn gezicht naar de strafschopnemer, en mag de lijn pas verlaten als de bal aangeraakt is. Als de doelman de bal terugkaatst mogen alle spelers proberen in het bezit van de bal te komen en te scoren, als het via de lat of paal gaat mag de strafschopnemer niet scoren (dat wil zeggen: hij telt niet). Als de doelman de bal vangt, of de bal wordt naast geschoten, mag hij de bal uitnemen. Uit een strafschop kan rechtstreeks worden gescoord. De nemer van de strafschop mag zijn aanloop niet onderbreken. Na het nemen van de strafschop wordt direct het spel hervat. Dat wil zeggen dat alle spelers de bal direct mogen spelen, mits deze in het veld blijft. De wedstrijd moet worden verlengd voor een strafschop die wordt genomen aan het einde van een helft of aan het einde van een verlenging.

Handbal

Lichaamscontact is toegestaan bij het verdedigen, alle verdedigende acties moeten frontaal worden uitgevoerd. In alle andere gevallen volgt er een straf. Deze straf kan variëren van een vrije worp tot en met een diskwalificatie (direct rode kaart). Er is nog een zwaardere straf maar die wordt gegeven bij gewelddadigheden.
Handbal kent de volgende straffen:

• Vrije worp
• 7-meter worp (penalty)
• Waarschuwing (Gele kaart - bij volgende overtreding van dezelfde of zwaardere aard volgt een tijdstraf, maximaal drie per team)
• Tijdstraf (2 minuten - bij 3 tijdstraffen volgt een rode kaart)
• Diskwalificatie (rode kaart)
• Definitieve uitsluiting (kruis boven hoofd scheidsrechter)

Bij een zware overtreding krijgt een speler een waarschuwing of een tijdstraf. Bij zeer ernstige overtredingen kan er een directe rode kaart ook direct worden getoond, dit zijn overtredingen zoals het achterover trekken aan de schotarm of het duwen in de rug van een tegenstander. De speler moet het veld verlaten en mag niet meer deelnemen aan het spel. Na 2 minuten mag zijn plaats wel worden ingenomen door een andere speler. Tot aan de eerste divisie in Nederland heeft een rode kaart geen disciplinaire gevolgen met de uitzondering van een directe rode kaart voor een overtreding die dient om de wedstrijd te winnen. Vanaf de eerste divisie en hoger volgt er 1 wedstrijd schorsing na een direct rode kaart. Bij gewelddadigheden zoals slaan en trappen van de tegenstander moet de scheidsrechter een speler definitief uitsluiten, dit geeft de scheidsrechter aan door de armen boven het hoofd kruist, mag de speler eveneens niet meer deelnemen en moet zijn team de resterende tijd van de wedstrijd met 1 speler minder moeten uitspelen, er volgen altijd disciplinaire maatregelen vanuit het Nederlands Handbal Verbond.

Hockey

( Zie : Strafcorner (hockey), voor meer over dit onderwerp.)

De strafcorner wordt toegekend na een overtreding van een verdediger in de cirkel of na een zware of opzettelijke overtreding door een verdediger achter de 23-meterlijn, maar buiten de cirkel. Binnen de cirkel leidt zo'n overtreding tot een strafbal. Ook als een verdediger door een overtreding een doelpunt voorkomt volgt een strafbal. Bij een strafbal, ook wel strafpush geheten, moet de aanvaller de bal pushen vanaf de strafbalstip, terwijl de keeper met zijn voeten op de lijn moet staan. Strafballen worden ook genomen bij sommige toernooien als een wedstrijd in een gelijkspel is geëindigd: eerst komt dan een serie van vijf strafballen. Is er na vijf genomen strafballen nog geen winnaar, dan mogen de teams steeds elk één strafbal nemen totdat het ene team scoort en het andere niet.

Bij de strafcorner neemt de verdedigende partij plaats achter de achterlijn en de aanvallende buiten de cirkel. De verdedigende partij bestaat uit maximaal vijf spelers: een keeper, een eerste en een tweede uitloper, een lijnstopper en een vrije verdediger. De lijnstopper mag een masker op (een Face-Off) maar dat hoeft niet. De aanvallende partij bestaat uit een aangever, een stopper en iemand die slaat of pusht, en andere spelers die diverse rollen hebben bij zogenaamde cornervarianten. Pas als de aangever de bal speelt mogen de verdedigers en de aanvallers de cirkel betreden. De bal moet buiten de cirkel worden gestopt en een geslagen bal telt alleen als deze op de plank van het doel terecht komt.

Waterpolo

Lichte overtredingen worden bestraft met een vrije worp. Deze kan de speler gebruiken om de bal af te spelen op een van zijn medespelers of om zelf mee te gaan zwemmen. De vrije worp mag direct op het doel geschoten worden als de overtreding buiten de vijfmeter-zone is begaan. Indien dit niet het geval is, dan dient de bal via een medespeler te gaan.

Zware overtredingen zoals iemand vasthouden tijdens het zwemmen worden bestraft met een U20. Bij een U20 moet de bestrafte speler naar de hoek zwemmen (aangegeven met rode lijn) bij de eigen doellijn tegenover de tafel van het wedstrijdsecretariaat (waar de score en tijd worden bijgehouden), en moet daar 20 seconden blijven liggen tot de tafel een vlag met de kleur van de cap omhoog houdt, tenzij in die tijd de bal in bezit komt van de eigen partij. Dan mag de bestrafte speler weer de hoek verlaten op teken van de scheidsrechter. Wanneer hij nog niet in de hoek ligt, moet hij daar echter alsnog eerst naartoe zwemmen. Bij het verlaten van de hoek moet men verplicht bij de rode markering het veld terug inkomen en mag men de lijn niet opheffen, maar moet er onderdoor zwemmen. Het weggooien van een bal nadat er gefloten is voor een overtreding wordt ook bestraft met een U20. In tegenstelling tot sommige andere sporten wordt het bij waterpolo over het algemeen niet getolereerd dat een speler commentaar heeft op de leiding. De speler kan in dit geval met een UMV (uitsluiting met vervanging) uit het veld gestuurd worden. Wanneer een zware overtreding binnen de vijfmeter-zone (strook van vijf meter vanaf de doellijn van de partij die in dat gebied verdedigt) plaatsvindt met een kans om te scoren, kent de scheidsrechter een vijfmeter-bal toe. Dit is vergelijkbaar met een penalty bij voetbal. Wanneer een speler meedoet met het spel terwijl deze niet mee mag doen, bijvoorbeeld als hij niet helemaal in de hoek is gaan liggen bij een U20, wordt er ook een vijf-meterbal toegekend (een strafworp, vanaf vijf meter met alleen de doelverdediger op de doellijn). Indien een speler driemaal wordt uitgesloten voor 20 seconden, dan mag hij/zij niet meer deelnemen aan het spel. Een medespeler mag zijn/haar plaats innemen.

IJshockey

Hoewel bij ijshockey meer contact is toegestaan dan bij andere sporten zijn er regels om het spel in goede banen te leiden. Een straf bij ijshockey heet een 'penalty', penalties worden uitgedrukt in strafminuten. Voor lichte (minor) overtredingen krijgt een speler een tijdstraf van twee minuten.

- Bij een zwaardere overtreding wordt een "Major Penalty" van vijf minuten opgelegd aan het team terwijl de bestrafte speler zich naar de kleedkamer moet begeven, dat heet een Game Misconduct. De tijdstraf van 5 minuten wordt uitgezeten door een teamgenoot.

- Bij zeer zware overtredingen wordt een "match penalty" opgelegd. De uitvoering is het zelfde als bij een Major Penalty; de bestrafte speler moet naar de kleedkamer terwijl een teamgenoot voor 5 minuten naar de strafbank moet.

- Bij het (meermaals) belagen van een wedstrijdofficial, zowel fysiek als verbaal, kan een "gross misconduct penalty" worden opgelegd. Deze bestaat uit een verwijzing naar de kleedkamer, waarbij de bestrafte speler wel direct mag worden vervangen.

- Tijdens een penalty heeft het niet in overtreding zijnde team een zogeheten powerplay of man-meer-situatie. Zodra er door het team dat een man meer heeft gescoord wordt mag de bestrafte speler terugkeren op het ijs TENZIJ hij een straf van 5 of 10 minuten uitzit. Een tijdstraf van 10 minuten kan opgelegd worden als aanvulling op een minor-penalty al naar gelang de ernst van de overtreding (bijvoorbeeld bodychecken van achteren of bodychecken tegen het hoofd, hiervoor wordt een minor penalty en een 10 minuten misconduct (letterlijk wangedrag) penalty opgelegd).

- Bij bepaalde overtredingen (een tegenstander van achteren aanvallen bij een breakaway, het gooien van een stick in de richting van de puck in het eigen verdedigingsvak of opzettelijk het eigen doel verplaatsen in de laatste 2 minuten van de reguliere speeltijd of gedurende de gehele overtime) kan er een penaltyshot worden toegekend. De nemer mag hierbij vanaf de middenstip vrij op de goalie van de tegenstander af schaatsen en één doelpoging ondernemen.

Strafpunten

Bij meerdere sporten worden strafpunten toegekend aan een partij, wat veelal betekent dat de tegenpartij punten erbij krijgt. Met name vechtsporten maken gebruik van strafpunten (of punten voor de tegenpartij). Veelal gaat dan ook de beurt naar de tegenpartij.

Zie ook

• straf (spel)