Siciliaanse Barok

Siciliaanse Barok is een kenmerkende vorm van Barokarchitectuur die zich ontwikkelde op het eiland Sicilië, aan de zuidelijke kust van Italië, in de 17e en 18e eeuw. Deze stijl is niet alleen herkenbaar door zijn Barokke bogen en versieringen, maar ook door zijn grijnzende maskers en putti en een buitengewone flamboyance die Sicilië een unieke architecturale identiteit heeft gegeven.

De Siciliaanse Barokke stijl kwam tot vervulling tijdens een belangrijke golf van reconstructie na de enorme aardbeving in 1693. Eerder werd de Barokke stijl al gebruikt op het eiland op een naive en burgerlijke manier. Hierdoor was het eerder ontstaan door een kruising van inheemse architectuur dan dat het was van de grote Barokke architectuur in Rome. Na de aardbeving werden lokale architecten, waarvan veel werden opgeleid in Rome, genoeg mogelijkheden gegeven om de meer geavanceerde Barokke architectuur, die populairder op het vasteland van Italië werd, gegeven. Het werk van deze lokale architecten — en het nieuwe genre van architecturale gravure die ze pionierde — inspireerde meer lokale architecten om hun spoor te volgen. Rond 1730 hadden Siciliaanse architecten een vertrouwen ontwikkeld in hun gebruik van de Barokke stijl. Hun buitengewone interpretatie leidde tot verdere ontwikkeling naar een gepersonaliseerde en een zeer gelokaliseerde kunstvorm op het eiland. Vanaf 1780 werd werd de stijl geleidelijk vervangen door het nieuwe trendy neoclassicisme.

De zeer decoratieve Siciliaanse Barokke periode duurde nauwelijks vijftig jaar, en reflecteert de sociale klasse van het eiland in een tijd waarin het nominaal door Spanje werd geregeerd. Het werd eigenlijk geregeerd door een rijk en vaak extravagante aristocratie in wiens handen het eigendom van de vooral agriculturele economie was geconcentreerd. Zijn Barokke architectuur geeft het eiland een karakter dat duurt tot in de 21e eeuw.

Karakteristieken

Barokke architectuur is een Europees fenomeen ontstaan in 17e-eeuws Italië; het is flamboyant en theatraal, rijk versierd door beeldhouwwerk en een effect wat bekend staat als Clair-obscur (schilderkunst), het strategisch gebruik van donker en licht op een gebouw gecreëerd door massa en schaduw.[1]

De Barokke stijl op Sicilië was grotendeels beperkt door gebouwen opgericht door de kerk, en palazzi gebouwd als privé woningen voor de Siciliaanse aristocratie.[lower-alpha 1][2] De eerste voorbeelden van deze stijl op Sicilië ontbrak individualiteit en waren typisch zwaar-gehanteerde mengelingen van gebouwen gezien door Siciliaanse bezoekers in Rome, Florence, en Napels. Hoewel, zelfs in deze vroege fase waren provinciale architecten begonnen met het annexeren van sommige landelijke kenmerken van Sicilië's oudere architectuur. Rond het midden van de 18e eeuw, waarin Sicilië's Barokke architectuur duidelijk anders was dan die van het vasteland, waren er sowieso twee of drie van de volgende kernmerken inbegrepen, gekoppeld met een unieke vrijheid van ontwerp die moeilijker is om te karakteriseren in woorden.

1. Groteske maskers en putti, ondersteunen vaak balkonnen of decoreren diverse kapellen van het hoofdgestel van het gebouw; deze grijnzende of kwade gezichten zijn een relikwie van de Siciliaanse architectuur van voor de mid-17e-eeuw. (Illustraties 2 and 9).
2. Balkonnen, vaak aangevuld door complex smeedijzeren balustrades na 1633 (Illustraties 2 & 9), en door eenvoudigere balustrades voor die tijd (Illustratie 6).
3. Externe trappenhuizen. De meeste villa's en palazzi werden ontworpen voor een formele ingang in een koets, door een gewelf in de straatgevel die naar de binnenplaats liep. Een ingewikkelde dubbele trap zou je leiden van de binnenplaats naar de bel-etage.[3] Dit zou de palazzo's voornaamste ingang naar de eerste-verdieping's receptiekamers brengen; de symmetrische trap zou wel vier keer naar binnen als naar buiten draaien. Omdat de kavels op verhoogde gebieden zaten was het vaak nodig om veel treden te beklimmen om kerken te benaderen; deze treden werden vaak in lange rechte marmeren trappen getransformeerd, die op zichzelf al een decoratief architecturaal karakter hadden (illustratie 19), op de methode van de Spaanse Trappen in Rome.
4. Gekantelde, geholde, of gebolde gevels (Illustraties 1 and 6). Af en toe in een villa of palazzo zou een externe trap passen in de kloof gecreëerd door de kromming.
5. De Siciliaanse belfort. Belforts (toren) werden niet naast de kerk als klokkentorens gezet, wat gebruikelijk was in Italië, maar op de gevel zelf, vaak rond het centrale fronton, met één of meer bellen duidelijk getoond onder zijn eigen gewelf, net als in Catania's Collegiata (Illustratie 1). In een grote kerk met veel bellen resulteert dit gebruikelijk in een complexe gebeeldhouwde en gedecoreerde zuilengang op het hoogste punt van de belangrijkste gevel (Illustratie 3).[4] Deze belforts zijn de meest verdragende en karakteristieke kenmerken van Siciliaanse Barokke architectuur.
6. Gekleurd ingelegd marmer worden vaak in muren en vloeren gezet, vooral in kerkinterieurs. Deze buitengewone vorm van Intarsia is ontwikkeld op Sicilië vanaf de 17e eeuw (zie de vloer op illustratie 14).
7. Pilaren worden vaak enkelvoudig neergezet, zij ondersteunen de gewone gewelven en tonen de invloed van de eerdere en veel ordinairdere Normandische periode (Illustration 3). Pilaren zijn zeldzaam, en zie je zelden ergens anders in Europa, in grote groepen, vooral in voorbeelden van de vroege Siciliaanse Barok.
8. Gedecoreerde rustica. Sebastiano Serlio had gedecoreerde blokken van parement in zijn rustica; aan het einde van de 16e eeuw waren Siciliaanse architecten de blokken aan het afwerken met snijwerk van bladeren, vissenschubben en schelpen; schelpen werden later het meest heersende decoratieve patroon in het Barokke ontwerp.[5] Soms werd de rustica eerder gebruikt voor pilaren dan voor muren, een omkering van verwachtingen en bijna een architecturale grap (illustratie 2).
9. Het lokale vulkanische lavasteen werd gebruikt voor de constructie van veel Siciliaanse Barokke gebouwen, omdat dit ronduit het meest beschikbaar was. Veel beeldhouwers en beeld-snijders van die periode leefde aan de voet van Mount Etna, wat een verschil in objecten maakte, waaronder balustrades, pilaren, fonteinen en zittingen voor gebouwen. Tinten van zwart of grijs werden gebruikt om contrasterende decoratieve effects te creëeren, wat de Barokke liefde voor licht en donker benadrukt, zoals gedemonstreerd in (illustration 2).
10. De Spaanse invloed. De architecturale invloed van de regerende Spanjaarden (Illustratie 13), echter was dit een mildere invloed dan dat van de Normandiërs. De Spaanse stijl, een meer ingehouden versie van de Franse renaissancistische architectuur, is bijzonder duidelijk in oost Sicilië, waar — schuldig zijnd aan weinig volksopstanden — de Spanjaarden een strengere militaire aanwezigheid hadden. Messina's monumentale Porta Grazia, opgericht in 1680 als de ingang naar een Spaans citadel, zouden niet op de verkeerde plek zijn in een van de andere stadjes en citadels, gebouwd door de Spanjaarden dan welke andere plek dan ook.[7] De stijl van deze gewelfde stadspoort, met haar beeldrijke ramen en schuiven, werd overal in Catania overvloedig gekopieerd na aanleiding van de aardbeving.

Deze karakteristieken zullen nooit allemaal voorkomen in hetzelfde gebouw, en geen zijn uniek aan de Siciliaanse Barok, de combinaties geven het de Siciliaanse Barokke stijl. Andere Barokke karakteristieken zoals gebroken frontons boven ramen, het extravagante gebruik van beeldhouwwerk, en gebogen afgeknopte ramen en deuren zijn allemaal emblematisch van Barokke architectuur, maar kunnen allemaal gevonden worden op Barokke gebouwen in heel Europa.

Vroege Siciliaanse Barok

Vulkanisch Sicilië in het midden van de Middelandse Zee, naast het Apennijns Schiereiland, is gekoloniseerd door de Grieken, toen door de Romeinen, de Byzantijnen, de Ostrogoten, de Moslims, de Normandië, de Hohenstaufen, het Huis Anjou-Sicilië en de Aragonezen, waarna het een provincie van het Spaanse Rijk werd, wat onderdeel was van het Huis Bourbon Koninkrijk der Beide Siciliën, om uiteindelijk opgenomen te worden in het Koninkrijk van Italië in 1860.[8] Zo zijn Sicilianen blootgesteld aan een rijke opeenvolging van verschillende culturen; dit wordt gereflecteerd in de buitengewone diversiteit op het eiland.

Een vorm van gedecoreerde klassieke architectuur, speciaal op Sicilië, begon zich te ontwikkelen rond het jaar 1530. Geïnspireerd door de vernielde Griekse architectuur en door de Normandische kathedralen op het eiland, werden vaak Griekse architecturale motieven overgenomen, zoals het Griekse meander (ornament) patroon tot in de late Normandische architectuur met Gotieke kenmerken zoals gepunte gewelven en raamopeningen. De Siciliaanse Normandische architectuur annexeerde sommige Byzantijnse elementen zelden gevonden in Normandische architectuur elders, en net als andere Romaanse architectuur begon het ook Gotieke architectuur te gebruiken. Deze vroege beeldrijke architectuur is anders dan die van het vasteland Europa, in het niet ontwikkelen van Renaissancistische architectuur; in plaats daarvan het was ontwikkeld van Normandische stijlen. Renaissancistische architectuur bereikte Sicilië amper; in de hoofdstad Palermo, het enige overblijfsel van de Hoge Renaissance is de Fontana Pretoria, een fontein oorspronkelijk gemaakt voor Don Pietro di Toleda door Florentijnse kunstenaars Franscesco Cammilliani en Michelangelo Naccerino[9] en was naar Sicilië gedacht toen het al 20 jaar oud was (Illustratie 5).

Wat de reden ook mag zijn dat de Renaissancistische stijl nooit populair was, was zeker niet door onwetendheid. Antonello Gagini was halverwege het bouwen van de kerk van Santa Maria di Porto Salvo in 1536 in de Renaissancistische stijl toen hij overleed; hij werd vervangen door de architect Antonio Scaglione, die het gebouw afrondde in de Normandische stijl.[10] Het lijkt erop dat deze stijl de Siciliaanse architectuur had beïnvloed tot aan de aardbeving van 1693. Zelfs Maniërisme passeerde het eiland. Alleen de architectuur van Messina[lower-alpha 2] zou een Renaissancistische invloed onderscheiden, gedeeltelijk door geografische redenen: binnen het zicht van het vasteland Italië en de meest belangrijke haven van Sicilië, Messina was altijd toegankelijker voor de overheersende getijden van mode buiten het eiland. De stad zijn aristocratische patronen zouden vaak architecten uit de steden Florence of Rome halen; een voorbeeld was het Florentijnse Giovanni Angelo Montorsoli, die de Toscaanse stijlen van architectuur en beeldhouwkunst in de mid-16e eeuw oprichtte. Echter bleven deze invloeden grotendeels beperkt tot Messina en haar omgeving. Het lijkt er op dat het de klandizie van de Romaanse Katholieke Kerk was, verwijderd van de invloeden van Romaanse mode, dat conservatief in architecturale smaak bleef.

Bronnen, noten en/of referenties