Schisma van de Drie Hoofdstukken

Het Schisma van de Drie Hoofdstukken, ook bekend als de Driehoofdstukkenstrijd, was een binnenkerkelijk geschil in de zesde en zevende eeuw over de verhouding tussen de goddelijke en menselijke natuur van Jezus Christus.

In een poging de monofysieten met de Roomse staatskerk te verzoenen vaardigde keizer Justinianus I eind 543 of begin 544 op aanbeveling van zijn hoftheologen een edict uit, waarin in drie hoofdstukken (τρία κεφάλαια, tría kephálaia) de aanstichters van het nestorianisme veroordeeld werden:

de persoon en de geschriften van Theodorus van Mopsuestia,
de geschriften van Theodoretus van Cyrus tegen bisschop Cyrillus van Alexandrië
de brief van de presbyter Ibas van Edessa aan bisschop Maris van Hardoschir in Perzië

De monofysieten beschuldigden de staatskerk van nestorianisme. Toen hen werd verzekerd dat Nestorius als een ketter werd beschouwd, wezen zij er op dat Nestorius’ leermeester Theodorus van Mopsuestia in zijn geschriften dezelfde zienswijzen naar voren brengt en dat die nooit waren veroordeeld. Zij voegden eraan toe dat Theodoretus, de vriend en verdediger van Nestorius, door het concilie van Chalcedon in zijn ambt was hersteld, en dat het epistel van Ibas door het concilie zelfs als ongevaarlijk was behandeld.

Justinianus hoopte dat men door de redenen voor klachten tegen het concilie weg te nemen, de monofysieten ertoe zou bewegen de besluiten van het concilie en de brieven van Leo I te aanvaarden.

Het doel van deze maatregel werd niet verwezenlijkt: de monofysieten kwamen niet dichter bij de besluiten van het concilie van Chalcedon en er ontstond algemene onrust in het Oosten. Aan de controverse namen vooral de bisschoppen Vigilius van Rome, Reparatus van Carthago, Facundus van Hermiane, Fulgentius van Ruspe deel. Het oecumenisch concilie van Constantinopel in 553 moest de veroordeling goedkeuren. De Romeinse bisschop, door gevangenschap onder druk gezet, ondertekende ook, met als resultaat dat Noord-Afrika, Noord-Italië en Illyrië de kerkelijke gemeenschap met Rome verbraken. Aan de kerkscheuring kwam pas een einde door bemiddeling van paus Gregorius de Grote.