Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Ruard Tapper
Ruard Tapper (Ruardus of Rieuwerd Tappert, Enkhuizen, 15 februari 1485 – Brussel, 2 maart 1559) was een Nederlands theoloog en inquisiteur.
Leven
Over Ruard Tappers jeugd is niet veel bekend. In 1503 begon hij te studeren aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij behaalde de graad van magister artes in 1507. Daarna studeerde hij theologie, waarschijnlijk onder professor Adriaan Boeyens, die later paus Adrianus VI werd. Terwijl hij theologie studeerde, onderwees hij aristoteliaanse fysica en logica. In 1515 werd hij tot priester gewijd en op 16 augustus 1519 promoveerde hij tot doctor in de theologie.
Verschillende personen, die afweken van het rooms-katholieke geloof, hadden hun arrestatie en executie als ’ketter’ aan hem te danken. Samen met Nicolaas Coppin voerde hij het proces tegen pastoor Jan de Bakker (verlatijnst tot Joannes Pistorius) uit Woerden (1525); met Franciscus Sonnius leidde hij later de inquisitiezaak tegen de bejaarde pastoor van Heenvliet, Angelus Merula, die na jaren in de gevangenis tot de brandstapel werd veroordeeld, maar aan een hartaanval bezweek (1557).
Toen Nicolaas Coppin in juni 1535 overleed, volgde Tapper hem op als deken van de Leuvense kapittelkerk Sint-Pieter en als universiteitskanselier.
Als bestrijder van het protestantisme stond hij in hoog aanzien bij keizer Karel V. In opdracht van de keizer stelde hij een collectie van geloofsartikelen op die de katholieke geloofsleer met de hervormingsgezinde ideeën contrasteerde. De versie, uitgegeven in 1544, bevatte 59 stellingen. In een beknoptere uitgave in 1545 was het aantal teruggebracht tot 32 stellingen. De bisschoppen in de Nederlanden en hun plaatsvervangers kregen de opdracht om deze lijst aan alle geestelijken te bezorgen, zodat deze stellingen in de kerk konden worden gepredikt en in private gesprekken konden worden verdedigd. Dit werk, dat gezien werd als de meest correcte formulering van het katholieke geloof, had een grote invloed op het concilie van Trente, waar Tapper dankzij de keizer afgevaardigd was (vanaf 1545).
Na zijn terugkeer werd hij zelf verdacht van pelagianisme, omdat hij was opgetreden als tegenstander van Michael Bajus, die puur augustijnse zienswijzen had willen doorzetten in de Kerk.
Na Karels overlijden (1558) daalde hij snel in de gunst van het keizerlijke hof, aangezien Filips II een hekel had aan de aanmatigingen van de bloeddorstige theoloog. Tapper meende dat hij zijn privileges aan het hof had behouden, maar dit was een vergissing. Toen hij ongevraagd in Brussel bij Filips II naar binnenwandelde, werd hij er weer buitengezet. Tapper was zo ontzet dat hij een beroerte kreeg. Hij overleed kort daarop, op 2 maart 1559, in Brussel en werd begraven in Leuven.
Hendrik van Geldorp (Henricus Geldorpus) gaf in 1621 onder de schuilnaam Gratianus Venerus het boek uit Apotheosis clari theologi D. Ruardi Tappart Enchusiani, haereticae pravitatis primarii et generalis Inquisitoris, Cancellarii Lovaniensis, Gratiano Vero, theologiae Baccalaureo auctore, vertaald als: De hemelvaert des eersten ende oversten vervolger der Christenen in Nederlant, Ruart Tappart van Enchuysen, doctoor ende deken tot Loven, een literair meesterwerk vol scherp sarcasme, in de vorm van een gesprek tussen Tapper, „Sint-Pieter”, de Cerberus en een koor. Het werk laat aanvoelen welke bitterheid Tapper had opgewekt.
Ketterprocessen
Ruard Tapper was betrokken bij verschillende ketterijprocessen, vaak als theologisch adviseur van inquisiteur Frans van der Hulst, waaronder die tegen Jan van Essen, Hendrik Vos, Wilhem Gnapheus, Cornelis Hoen en Jan de Bakker (Pistorius) en Angelus Merula.
Bibliografie
Werken
- Declaratio articulorum a veneranda facultate theologiae Louaniensis aduersus nostri temporis haereses, simul & earundem reprobatio, op archive.org
- Explicationes in articulos circa ecclesiastica dogmata, hoc seculo controversa, a facultate theologica Academiae Lovaniensis Caroli V imperatoris jussu collectos, (2 delen), Leuven 1555.
- Orationes theologicae una cum corollario de veris calamitatum Belgii causis atque remediis, Keulen 1577.
- Opera omnia in Folio, Keulen 1582.
Over Ruard Tapper
- Hendrik van Geldorp (Henricus Geldorpus) „Gratianus Venerus”, De hemelvaert des eersten ende oversten vervolger der Christenen in Nederlant, Ruart Tappart van Enchuysen, doctoor ende deken tot Loven, 1621. op google books
- Slee, Jacob Cornelis van, Tapper, Ruard in: Allgemeine Deutsche Biographie 37 (1894), p. 396 [Onlineversie]; URL: http://www.deutsche-biographie.de/sfz82163.html
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland) • Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!) • tekst herschrijven met scribbr.io •