Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Pathogeen
Een pathogeen is een ziekteverwekker oftewel ziektekiem van biologische oorsprong. Vergiften worden in het algemeen geen pathogenen genoemd. Pathogenen kunnen op vele manieren worden ingedeeld.
Obligaat of facultatief
- Obligate pathogenen zijn organismen die, als ze aanwezig zijn, altijd problemen veroorzaken.
- Facultatieve pathogenen kunnen ook tot de normale (huid)flora behoren, en veroorzaken problemen bij verstoring van de flora (door bvb. antibiotica) of door verzwakking van het immuunsysteem. Een voorbeeld is Candida albicans
- Veel bacteriën zijn (vrijwel) nooit pathogeen: deze noemen we commensalen.
Soort organisme
- prionen - geen organisme maar kan zich toch vermenigvuldigen
- virussen
- bacteriën
- eencellige dieren
- schimmels
- wormen
- Geleedpotigen die ziekten kunnen veroorzaken (o.a. schurftmijt, haarfollikelmijt, hoofdluis, schaamluis) worden meestal niet onder de pathogenen gerekend.
Verspreidingsmechanismen
Pathogenen worden op verschillende wijzen overgedragen:
- door de lucht, meestal via uitgenieste druppeltjes (aerosol) of fomieten. Het griepvirus wordt overdragen door de lucht, als aerosol na het niezen.
- via vectoren, een voorbeeld van een vector is de mug die de malariaparasiet overdraagt.
- door oppervlakkig of intiem lichaamscontact. De belangrijkste besmettingsroute van verkoudheden is via handenschudden.
- door gedeelde injectienaalden of contact van lichaamsvloeistoffen, zoals HIV.
- door het drinken van besmet water of het eten van besmet voedsel, zoals buiktyfus
- door contact met een open wond, zoals tetanus.
Preventie van transmissie
Om verspreiding van een ziekte te voorkomen is van belang te weten wat de verspreidingswijze is. Het Panamakanaal werd pas mogelijk nadat men er achter kwam dat de malaria die de arbeiders velde verspreid werd door muggen. Nadat hiertegen maatregelen genomen waren in de vorm van horren, klamboes en insecticiden, verdween het malariaprobleem vrijwel geheel. Vandaag de dag is AIDS een ziekte waarvan de verspreiding voorkomen kan worden sinds de manier van overdracht (via bloed en seksueel contact) van het virus bekend is.
Hygiëne
Gedrag dat de kans verlaagt dat aanwezige ziekteverwekkers zullen worden overgedragen wordt meestal hygiëne genoemd. Voorbeelden van hygiënische maatregelen:
- handen wassen,
- contact vermijden,
- isolatie van gevallen,
- het deponeren van uitwerpselen in het toilet,
- handschoenen dragen bij onvermijdelijk contact met een ziekteverwekker,
- ontsmetten van werkoppervlakken voor voedselbereiding
Zie ook
Vrije mediabestanden over Pathogen op Wikimedia Commons