Parawetenschap

Parawetenschappen (Grieks: παρά- ’naast, voorbij’) zijn kennis die zeer dicht bij rationele of zelfs wetenschappelijke kennis staat, die theoretisch onderworpen zou moeten zijn aan rationele controle (verificatie), maar ook ideeën en hypothesen die niet voldoen aan sterke rationaliteitsprincipes, d.w.z. die geen toereikende onderbouwing hebben. Als gevolg hiervan omvat parawetenschap kennis die aan de rand van of buiten de officiële wetenschappelijke mainstream valt, waaruit wetenschappers niettemin ideeën en werkhypothesen putten. Ze zijn als het ware een ’voorportaal’ van de academische wetenschappen.

Volgens een definitie van de Duitse socioloog en geograaf Edgar Wunder zijn parawetenschappen „systemen van uitspraken die expliciet of impliciet beweren wetenschappelijk te zijn of verifieerbaar of bewijsbaar te zijn met wetenschappelijke methoden, maar waarbij min of meer sterke twijfel bestaat of ze deze claim ook daadwerkelijk kunnen waarmaken.” Het begrip parawetenschap houdt bijgevolg geen waardebepaling in: een parawetenschap kan zich ontwikkelen tot protowetenschap (een wetenschap „in wording”) of als pseudowetenschap. Een voorbeeld voor een voormalige parawetenschap is de continentale drifthypothese van Alfred Wegener, die lange tijd als pure speculatie werd beschouwd en, na de bevestiging ervan, uiteindelijk werd opgenomen in de platentektoniek, een onderdeel van de geologische wetenschap.

Anderzijds is de frenologie, die in het begin van de 20e eeuw nog grote wetenschappelijke popularieit genoot, vanuit hedendaags perspectief een voorbeeld van pseudowetenschap.

Voorbeelden van parawetenschappen zijn:

• cryptozoölogie
• exosociologie
• parapsychologie
• ufologie

Parawetenschappen (bijvoorbeeld parapsychologie) gebruiken eigen methoden, specifiek voor het gebied van de werkelijkheid waarmee ze te maken hebben. Wetenschappelijk onderzoek naar paranormale verschijnselen heeft geen positieve resultaten opgeleverd omdat de door wetenschappers gebruikte onderzoeksmethoden hirvor ontoereikend zijn. Omdat de instrumenten en tools die in de wetenschap worden gebruikt per definitie niet geschikt zijn voor een goed begrip van psychische verschijnselen, kan de parapsychologie hiermee niet goed worden beoordeeld. Anders zou de parapsychologie geen parawetenschap zijn, maar een wetenschap worden.

Een citaat komt in dit verband van hoogleraar dr. Hans Gerding: „Ik hoop nog mee te maken dat parapsychologie kan worden opgeheven, omdat ze is opgenomen in de reguliere psychologie.”

Verwijzingen