Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Overleg:JHWH
Verzamelbekken
Gekopieerd / bewerkt
- Volgende stukje werd niet uitgeknipt maar gekopieerd van deze versie, om bewerkt te worden:
De naam JHW
- (Doorgestreept gedeelte is reeds bewerkt in het artikel.)
De naam Jhw („Jhw in het gebied van de Sjasu”) duikt voor het eerst op in Transjordanië, vanaf 1400 v.Chr., namelijk in Egyptische teksten van Amenhotep III die verwijzen naar een volk dat daar leefde (ref. Donald Redford). Stammen werden wel meer geïdentificeerd aan de hand van de godheid die zij aanhingen. In dit geval zou Jhw duiden op Jaw of Jahu, de naam waarvoor de vroegere El door een stam werd ingeruild. De aanroeping Hallelu-Jah betekent letterlijk Ere zij Jah.[1]
Veel persoonsnamen van deze stam die eerder el bevatten (Elia, Natanaël), kregen nu ja als suffix. El zou de voorloper zijn van JHWH (Jahweh/Jehovah).[2][noot 1]
- Met deze bewerking door Mendelo hierheen gezet. (Reden: verband met het thema moet duidelijker worden.)
Latere teksten in Ugarit opgegraven komen volgens taalgeleerden qua stijl erg dicht bij die van de Tenach en vermelden El en Baäl („de Heer”) tezamen.[2] Het vroeg Hebreeuws lijkt bovendien heel erg op het Ugaritisch. Michaël Kerrigan c.s. menen dat de latere profeten van het Oude Testament Baäl als een valse god en vijand verketterden om het verband tussen Baäl en El te ontkennen.[2] In Ugarit was El echter de vader van de vruchtbaarheidsdgod Baäl en zijn strijdbare zuster Asnat.[3] Volgens Exodus 6 werd God door de stamvaders van Israël vereerd als El Sjaddai. El betekent hoog of verheven. Aan Mozes maakt God zich bekend als JHWH, „ik ben die ik ben”. De naam El blijft meestal in de meervoudsvorm Elohim, een aanduiding van God. Het woord Baäl, heer, wordt helemaal verbonden met de vruchtbaarheidscultus, zodat men later zelfs in de geschriften namen als Isbaäl en Mefibaäl veranderde in Isboseth en Mefiboseth (Bosjeth: schande). Aanvankelijk was Baäl echter een neutraal woord.[4]
- º prof. Samuel Noah Kramer, prof. J. A. Wilson, dr. G. Ernest Wright en H. W. F. Saggs, (1974): Dagelijks leven in de Bijbeltijd, p. 85
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Kerrigan, Michaël; Alan Lothian, Piers Vitebsky (1998): p. 137 Citefout: Ongeldig label
<ref>; de naam "MOM" wordt meerdere keren met andere inhoud gedefinieerd. Citefout: Ongeldig label<ref>; de naam "MOM" wordt meerdere keren met andere inhoud gedefinieerd. - º Cyrus H. Gordon; Vóór de Bijbel; 1966 het Spectrum
- º Bijbelse Encyclopedie, Baäl, blz. 93; Kok 1979
Vergelijk
Met deze bewerking door Mendelo hierheen gezet:
Voetnoot:
- Vergelijk Dines, die alleen Symmachus een echt nieuwe versie noemt, met Würthwein, die alleen Theodotion als een herziening beschouwt en zelfs als een voorbeeld van een vroegere niet-Septuaginta versie.
(Reden: Boektitels enz. ontbreken) —Mendelo
Qua etymologie
Met deze bewerking door Mendelo 25 feb 2012 20:22 (CET) naar overleg geplaatst:
- Qua etymologie houdt de naam waarschijnlijk verband met een oud Hebreeuws werkwoord ’zijn’ (HWH); de betekenis is dan: ’hij is’ of ’hij zal zijn’ (derde persoon mannelijk enkelvoud, onvoltooide tijd). Vormen van dit werkwoord zijn verder betrekkelijk zeldzaam, in tegenstelling tot de (modernere?) stam HJH die hetzelfde betekent maar juist veel voorkomt.
JHWH kan ook een verbuiging zijn van de causatieve vorm van HWH, ’hi·wah’ (vormen, veroorzaken te zijn); de naam betekent dan ’hij veroorzaakt (zal veroorzaken) te worden.’
(Redenen: Dubbele vermelding van het werkwoord HWH / hiwah.
Te overdenken: En wat met hawah? Zijn / worden? Hij? Ik? )
Opmerkelijk (?)
Hier uitgeknipt.
Opmerkelijk is dat de verbuiging אהיה van de eerste stam traditioneel is vertaald met ’Ik zal zijn’, en de verbuiging יהוה van de tweede stam niet met ’Hij zal zijn’ maar met ’HEERE’ (JHWH):
- Euh? Even laten inweken wat men met nu eigenlijk bedoelt. Het betekent ’Hij zal zijn’ maar men vertaalt (in de Statenvertaling) met ’HEERE’. Mendelo 12 mrt 2012 13:14 (CET)
Het volgende is niet uitgeknipt maar gekopieerd:
- En God zei tegen Mozes: „Ik zal zijn (אהיה) die ik was (אהיה)”, en Hij zei: „Het volgende zul je zeggen tegen de zonen van Israël: ’Ik zal zijn (אהיה) heeft mij naar jullie gestuurd.’” En God zei verder tegen Mozes: „Het volgende zul je zeggen tegen de zonen van Israël: ’JHWH (יהוה), God van jullie vaders, God van Abraham, God van Izaak en God van Jakob, Hij heeft mij naar jullie gestuurd’; dit is Mijn Naam voor eeuwig, en dit is Mijn aandenken voor generatie (en) generatie!”
- Dit is niet de NBV, de WV, de SV, NBG, NW... Het mag natuurlijk een voor het doel van dit artikel gemaakte vertaling zijn, maar dan zou het liefst ergens vermeld zijn. Mogelijk stamt het gewoon van een Nederlandse vertaling van een Engels Wikipedia-artikel. —Mendelo 12 mrt 2012 13:26 (CET)
- Is het niet beter om gewoon een Nederlandse vertaling te pakken, en die hier in over te plaatsen?--
Ro de Jong (Kontakt • bijdragen) 12 mrt 2012 14:02 (CET)
- Beslist. Misschien was het wel een citaat van een Nederlandse vertaling, maar ik vond niet zo gauw welke vertaling hier bijvoorbeeld: "Ik zal zijn die ik was" heeft. (verleden tijd) Ik was er al mee bezig om het vers uit twee vertalingen te citeren (om een volledigere indruk te geven), namelijk NBV en Herziene Statenvertaling of NBG. Ik laat het nog even sudderen. NBV-Studiebijbel zou misschien OK zijn, want daarin staat JHWH. En een voetnoot. Mendelo 12 mrt 2012 15:40 (CET)
Rylands 458
Het zinnetje: De Papyrus Rylands 458 wordt nogal eens in deze discussie betrokken, maar geeft lege plekken. had ik opgevuld tot:
| Wordt ook in dit verband genoemd: | |
| Papyrus Rylands 458 = Rahlfs 957 |
Deze papyrus bevat geen Tetragrammaton of Griekse weergave ervan, maar lege plekken. Een aantal onderzoekers concluderen dat hier letters moeten hebben gestaan.[1] Volgens Paul Kahle zou het Tetragrammaton hier hebben gestaan.[2] |
Bij een verdere controle vermoed ik een vergissing. Ik wil dit eens volledig opnieuw verifiëren. —Mendelo 30 jun 2012 21:56 (CEST)
Diverse theoriën
| Jean Bottero stelde voor dat Jah (Yah) de West-Semitische versie was van de akkadische wijsheidsgod Ea, wiens naam is samengesteld uit de Soemerische woorden E, ’huis’, en A, ’water’. Ea was een titel van de Soemerische god Enki.[1] Jah en Ea is vrijwel hetzelfde uitgesproken. Ea was eveneens een scheppergod en hielp net als JHWH de mens te ontkomen aan een wereldomvattende zondvloed.
De hebraïcus Joel M. Hoffman is van mening dat het tetragrammaton samengesteld is uit verschillende varianten van moedergodinnen.[2] |
Uitgeknipt uit het artikel. Moderne gissingen. Kan opnieuw worden ingevoegd als het wat meer substantie krijgt. Mendelo 24 jan 2019 18:36 (CET)
Prentjes
 WREEKER DER VERBONDEN STAAF KATHARINA’S HULPVERDRAG; ZOO BLYF ’T ONZYDIG ZEEGEZAG, TOT HEYL DER VOLKEN ONGESCHONDEN. —————————— MDCCLXXX (1780) |
 |
OK, mooie afbeeldingen. Ik zou het artikel graag laten concentreren op het voorkomen van de naam in het Hebreeuws, theorieën over gebruik, uitspraak en grammatica ervan. De afbeeldingen kunnen nog hergebruikt worden in een ander artikel. Mendelo 24 jan 2019 18:44 (CET)
Tabel grammatica
| Hebreeuws wortelwoord | ה | ו | ה | ||
| Derde persoon mannelijk enkelvoud, hifil (causatieve vorm) ’perfectum’ (’voltooid’) |
י | ה | ו | ה | |
| Derde persoon mannelijk enkelvoud, hifil (causatieve vorm) ’imperfectum’ (’onvoltooid’) |
ה | ו | ה | י |
— Mendelo
Ander overleg
Marcella
In 384 meldt Hiëronymus in zijn brief aan Marcella, dat niet-ingewijden de onuitspreekbare naam onterecht toch proberen uit te spreken en dan ΠΙΠΙ, oftewel Pipi lezen.
- Hij zegt niets over terecht of onterecht. Hij zegt dat zij (blijkbaar de joden) deze als onuitspreekbaar beschouwden; en dat bepaalde onwetenden het (in zijn tijd) gewoon waren als ΠΙΠΙ te lezen.
gedaan Mendelo 12 mrt 2012 14:14 (CET)
Structuur
In het Duitse Wikipedia-artikel valt op dat het artikel mooi gestructureerd is. Ik zou proberen wat in die richting te werken. Mendelo 12 mrt 2012 14:57 (CET)
Tetragrammaton
Ik heb een plaatje en een tabel toegevoegd, uit de Duitstalige WP.--
Ro de Jong (Kontakt • bijdragen) 13 mrt 2012 01:03 (CET)
Verifiëren
Ik knipte volgende boektitel uit het artikel, omdat ik het bestaan ervan niet zo snel kon bevestigen. —Mendelo 30 jun 2012 22:53 (CEST)
- (de) L. M. v. Pákodzdy, Die Deutung des JHWH-Namens in Exodus 3, 14, Judaica, Band 4, 1955, blz. 193-208
- Pákozdy, László Márton is de naam. Zie http://www.hebraisztika.hu/site/searchdetails?id=17814
- gedaan —Mendelo 1 jul 2012 21:07 (CEST)
- Voor de duidelijkheid: de naam Pákodzdy verschijnt in het internet enkel op kopieën van Wikipedia. Ook de naam van Martin Bubers boek is niet Mose2, maar Moses. Mendelo
Gesenius
Het artikel zei tot en met deze versie:
| De hebraïcus Wilhelm Gesenius (1786–1842) stelde voor dat de Hebreeuwse vocalisatie יַהְוֶה meer zou overeenkomen met de historische uitspraak. Dit wordt getranslitereerd als Jahweh. Hij baseerde zich hiervoor op verschillende Griekse weergaven uit de eerste eeuwen n.Chr., zoals de Samaritaanse uitspraak ιαβε (iabe of iave) waarvan Theodoretus gewag maakt. Verder baseerde Gesenius zich op vormen van theoforische namen: namen die beginnen met JHW of met JH kunnen worden verklaard met de uitspraak ’Jahweh’. Gesenius’ voorstel wordt vandaag de dag door vele geleerden aanvaard.
Franz Delitzsch gaf de voorkeur aan de uitspraak יַהֲוָה (jahavah), omdat hij de sjewa onder de ה niet als een grammaticale mogelijkheid zag. In A Dictionary of the Bible, gaf William Smith de voorkeur aan de vorm יַהֲוֶה (jahaveh). Verschillende andere varianten werden voorgesteld. |
Dit kwam voor een deel uit de Engelse Wikipedia. Wat Gesenius schreef is online na te lezen. Hieruit blijkt duidelijk dat hij niet Jahweh voorstelde maar Jahaweh / Jahave (de eerste a is lang; de tweede a is kort). Dit had invloed op de rest van de paragraaf. Smith deed geen ander voorstel, maar volgde Gesenius. Wat Delitzsch zei moet ook nog worden gecheckt. Mendelo 24 apr 2013 17:54 (CEST)
- º De Hebreeuwse Jod ( י ) komt het meest overeen met de Nederlandse J (of de i wanneer gebruikt als klinker). In het Engels en het Frans klinkt J als dzj, daarom gebruikt men in die talen de Y. Wij kiezen er voor in dit artikel de Jod weer te geven als J.
Wikidata
Q105173 op Wikidata Intertaalkoppelingen < A > (via reasonator) , < B >Sjabloon:Bladwijzer1, < C >Sjabloon:Bladwijzer2 - Kan je dat er even uithalen Mendelo? Ro de Jong (Kontakt • bijdragen) 1 okt 2016 16:28 (CEST)
- Ik denk niet dat dat dringend is. Dat is een sjabloontest en staat dus in het sjabloon. Zie Overleg sjabloon:Wikidata Mendelo 1 okt 2016 19:24 (CEST)
- Maar het stond ook in het artikel namelijk Ro de Jong (Kontakt • bijdragen) 2 okt 2016 02:10 (CEST)
- Uiteraard stond het in het artikel. Zo was het opgebouwd. Het stond ook in andere artikelen, met het doel deze te vinden. Nu heb je het toevallig in dit artikel gevonden omdat ik dit artikel bewerkt had en de bewerking ongedaan gemaakt heb. Heb je de andere artikelen al gevonden? Mendelo 2 okt 2016 07:31 (CEST)
Literatuur
Klik hier om de literatuurlijst te vergelijken uit de beginversie van deze pagina met de versie na correctie van namen en uitschrijven van de titels. (En sortering) Mendelo 27 dec 2018 19:25 (CET)