Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Norm
Een norm, standaard of richtsnoer is een maatstaf waarvan een groep mensen met elkaar heeft afgesproken dat ze hem zullen gebruiken. Het gaat hierbij om verwachtingen over het gedrag van mens of apparatuur. Vaak zijn het regels en kun je ze uitvoeren. Ook hangen ze nauw samen met waarden. Het aanleren (bekendmaken) begint al in de kindertijd, door middel van de opvoeding, maar is eigenlijk iets waar je je leven lang mee bezig bent, althans het respecteren en waarderen ervan. Vaak komen normen en waarden dan ook voort uit obstakels, tegenslag, verlies of schade (ook menselijke), waarbij men de gebeurtenis of actie niet waardeert, en er (meestal) plotsklaps behoefte is om aangaande het betreffende een bepaalde norm en/of waarde in te stellen / af te spreken. Dit kunnen dan uiteindelijk 'geschreven' en 'ongeschreven regels' zijn. Echter heeft elk mens z'n eigen karakter, gevoelens, leefomstandigheden en verleden, wat het bij sommigen veroorzaakt dat van die normen afgeweken wordt, of helemaal niet nageleefd wordt. Het zijn dan die factoren tezamen die iemand anders over dingen laat nadenken en/of beoordelen.
- (hierbij geldt : Inborst plus input is output, oftewel : Output is inborst plus input.)
Norm in de wiskunde
In de wiskunde wordt onder norm meestal een operatie verstaan die aan elk element van een reële of complexe vectorruimte een lengte toekent. Zie ook normaalvector.
Psychodiagnostiek
Elke goede psychologische test moet volgens wetenschappelijke criteria worden genormeerd. Een (ruwe) uitslag op een psychologische test wordt doorgaans weergegeven in een (afgeleide) percentielscore. Deze omzetting van ruwe uitslag naar afgeleide uitslag, ook ijking genoemd, wordt berekend door de uitslag van de proefpersoon te vergelijken met de uitslagen van zijn normgroep. Doorgaans is dit de leeftijdscategorie (soms afzonderlijk man/vrouw) van zijn taalgebied. Maar het kan ook een andere groep zijn, bijvoorbeeld: de leerlingen uit het tweede leerjaar basisonderwijs. Soms is het ook interessant de uitslag van een proefpersoon te vergelijken met een normgroep waartoe hij (nog) niet behoort, om te schatten of hij/zij zich daar zou thuis voelen. Bijvoorbeeld de uitslag op een interesse-test van een 2e jaars middelbaar onderwijs situeren in de interesse-profielen van de leerlingen uit de verschillende vervolgopleidingen. Om de norm te bepalen moet de test op een voldoende grote en vooral aselecte steekproef proefpersonen toegepast worden. Dit gebeurt in het normeringsonderzoek dat aan de eigenlijke test-publicatie moet voorafgaan. Dit normeringsonderzoek vraagt ook voorafgaande afspraken over standaardisering van de test (elke proefpersoon in de normgroep moet de test afleggen in dezelfde omstandigheden, die ook bij de definitieve testafname zullen worden gehanteerd), en is dus zeer arbeidsintensief. Meerdere als "psychologische testen" gepubliceerde vragenlijsten of van het internet te downloaden "test zelf uw IQ", schieten wetenschappelijk te kort in een deugdelijk vooraf uitgevoerd normeringsonderzoek.
Levensbeschouwelijke norm
Elke maatschappij heeft haar normen en gebruiken. Normen worden dikwijls vastgelegd in wetten. Deze wetten kunnen godsdienstig zijn, in de vorm van geboden of maatschappelijk in de vorm van een grondwet. Elk individu leeft volgens bepaalde normen. Elke groep van individuen volgt normen. Niet naleven van normen kan sancties opleveren of verstoting door de groep betekenen. De aard van de sanctie is sprekend voor de norm die beschermd wordt. Normen in dit kader zijn het gevolg van het beoefenen van ethiek, de tak van filosofie die zich bezig houdt met de vraag welke gedragingen en activiteiten toelaatbaar zijn en welke niet.
Organisaties
Een aantal organisaties in de wereld zijn gespecialiseerd in het ontwikkelen van normen en het controleren op de naleving van die normen. Zo zijn er de:
- DIN - in Duitsland (Deutsches Institut für Normung) (Deutsche Industrie-Norm)
- CEN - Europese norm (EN)
- IEC - Elektrotechnisch, wereldwijd (International Electrotechnical Commission)
- ISO - Wereldwijd
- ANSI- American National Standards (American National Standards Institute)
- BS - in Verenigd Koninkrijk (British Standards)
- NEN - in Nederland (Nederlandse Norm)
- BIN - in België (Belgisch Instituut voor Normalisatie)
- JIS - in Japan
- SS - in Zweden (Svensk Standard)
Voor veel specialistische gebieden worden ook normen onderling afgesproken, zonder tussenkomst van een speciale organisatie.
- ASCII American Standard Code for Information Interchange (een spec. van ANSI)
- IEEE - Internationaal - elektrotechniek
- ETSI - Europa en internationaal - telecommunicatie industrie.
- CENELEC - Europa - elektrotechnische standaarden.
- AISI - American Iron & Steel Institute
- MIL-STD - Amerikaanse militaire normen.
- CEPT - als norm voor post en telecom (Europa / Genève)
- BIPT - Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie
- CCITT- ontwikkelt de technische standaarden voor telecommunicatie.
- IETF - op het internet
- NBN - in de bouw
Signatuur
Met de term norm bedoelt men ook de verkorte titel van een boek aan de voet van de eerste bladzijde van ieder vel.
Normatief, normativiteit en normeren
- Normatief, een norm gevend of voorschrijvend (bijvoorbeeld : de normatieve grammatica geeft taal- en spellingsregels).
- Normativiteit, een dwingend rechtskarakter, dwingende norm.
- Normeren, regelen, ordenen.