Niche

Een niche (van Engels : niche : nis, passend plaatsje) is het specifieke geheel van omgevingsfactoren die voor de handhaving van een populatie of soort belangrijk zijn, zoals :

• Het klimaat.
• Het voedsel.
• De watervoorziening.
• Het natuurlijk leefmilieu.

Ecologie

De ecologische niche is altijd een vaag begrip geweest. Een goede definitie is die van Hutchinson: De ecologische niche is een n-dimensionaal hypervolume waarbinnen de soort een stabiele en leefbare populatie kan onderhouden. Om dit te begrijpen moeten we tolerantiegrenzen kennen. Dit zijn factoren die het organisme limiteren. Om een voorbeeld te geven: een hond sterft als de omgevingstemperatuur hoger is dan 55 °C. Eén tolerantiegrens voor temperatuur is bij de hond dus 55 °C. We kunnen het aantal factoren en de bijbehorende tolerantiegrenzen nu uitbreiden naar oneindig veel. We kunnen beginnen met één geijkte lijn te trekken met daarop de temperatuur. We kunnen hierin een gebied afbakenen waarin de populatie leefbaar is (vb. van 10° tot 55°). We kunnen nu een 2de dimensie toevoegen (bijvoorbeeld luchtvochtigheid). We kunnen nu een tweedimensionaal gebied afbakenen waarbinnen de populatie leefbaar is. Doe hetzelfde in 3 dimensies en trek de redenering door naar hogere dimensie. Stel dat we 1000 limiterende factoren hebben, dan kunnen we een gebied van 1000 (theoretische) dimensies afbakenen.

De beschrijving van de niche kan vooral verklaren waarom populaties samen voorkomen. Volgens het principe van wederzijdse uitsluiting (zie concurrentie) kunnen geen twee soorten dezelfde niche bezetten in dezelfde biotoop. Ze zouden dan elkaars directe concurrenten zijn en een van beide zal (over evolutionaire tijdperken gezien) de strijd om het bestaan winnen. Het bezitten van dezelfde niche is echter wel mogelijk als er geen concurrentie om bronnen (exploitatieconcurrentie) bestaat tussen de verschillende soorten. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan als meerdere populaties in een bepaalde niche door predatoren klein worden gehouden. Hierdoor blijven allebei de soorten voortbestaan, maar is er geen concurrentie tussen de twee omdat er genoeg resources zijn voor de kleine populaties waaruit de soorten nu bestaan.

Er zijn twee soorten ecologische niches: De fundamentele en gerealiseerde niche. De fundamentele niche is een theoretische niche waar alle mogelijke tolerantiegrenzen in worden opgenomen. De gerealiseerde niche is de niche die in de realiteit voorkomt. Het kan zijn dat een hond sterft als het in een mengsel van zout en salpeterzuur wordt gezet (theoretisch), maar in de praktijk zal een hond nooit in zo'n zuur milieu zwemmen (gerealiseerde niche).

Een niche is dus geen plaats (habitat) waar het organisme leeft, maar een reeks voorwaarden die het habitat van dieren bepalen.

Marketing

Binnen de marketing komt het begrip niche terug bij het segmenteren van markten. Een nichemarkt vormt hierbij een klein specifiek afgeschermd stuk van een grotere markt.

Zie ook

• Niche TV, een gratis digitale zender die documentaires en reportages maakt in België.
• Grupo Niche, een voormalig Colombiaanse salsagroep.