Manuel Lacunza

Manuel Lacunza y Diaz, s.j. (Santiago, Chili, 19 juli 1731 – Imola, Italië, ca. 18 juni 1801) was een Chileens jezuïet. Hij kan worden beschouwd als de grondlegger van het modern christelijk zionisme.

Leven

Manuel Lacunza y Diaz werd geboren in Santiago (Chili) als zoon van Carlos Lacunza en diens echtgenote Josefa Diaz Montero. Manuel koos voor een leven als kloosterling en trad in 1747 in bij de jezuïetenorde. In 1755 werd hij tot priester gewijd. Hij werkte als grammaticaleraar in een school in Santiago.

In 1767 verbood de Spaanse koning Carlos III de jezuïeten in Spanje en de Spaanse koloniën. Na een maandenlange reis kwamen Manuel Lacunza y Diaz en zijn collega’s aan in Imola, niet ver van Bologna, in Italië. In 1773 schafte paus Clemens XIV om onder druk van Spanje en Frankrijk de volledige Sociëteit van Jezus af. Lacunza was dus door het pauselijk decreet geen priester meer, zonder mogelijkheid om in beroep te gaan tegen deze beslissing. Toen het verbod op de jezuïeten in 1799 werd opgeheven, reisde Lacunza niet terug naar Chili.

Op 18 juni 1801 werd zijn lichaam gevonden aan de oever van de rivier Santerno, bij Imola. De doodsoorzaak was onbekend. Er werd toen aangenomen dat hij aan natuurlijke oorzaken was overleden tijdens een van zijn wandeltochten.

Werk

Tijdens zijn jaren in Imola gebruikte hij zijn tijd voor onderzoek en schrijven. Hij schreef veel brieven aan familieleden in Chili. Onder het pseudoniem Juan Josafat Ben-Ezra gaf hij een werk uit in drie delen: La Venida del Mesías en Gloria y Majestad (De komst van de Messias in heerlijkheid en majesteit). De uiteindelijke versie was pas klaar in 1790, maar jaren voordien was er al een voorlopige versie in omloop. Hij probeerde het boek onder beschermheerschap van de koning te zetten omdat hij besefte dat dit de beste manier was om het gepubliceerd te krijgen, maar de rechtbank gaf geen akkoord.

Het kwam onder de aandacht van de kerkelijke autoriteiten en werd verworpen als ’ketters’.

Pas in 1812 werd het gedrukt in Cadiz. Een andere uitgave in het Castiliaans verscheen in 1816, en was gefinancierd door de Argentijnse generaal Manuel Belgrano.

Het werk werd door Edward Irving naar het Engels vertaald en in 1827 uitgegeven in één deel. Irving had Castiliaans geleerd met als enige doel dit boek te kunnen vertalen.

Op 15 januari 1819 gaf het Tribunaal van het Heilig Officium de opdracht om het boek uit circulatie te nemen. In 1824 werd het officieel op de Index van verboden boeken gezet.

In het midden van de twintigste eeuw werden Lacunza’s zienswijzen herbekeken door het Heilig Officie, dat in een decreet van 21 juli 1944 besloot dat het systeem van regelrecht millenarianisme niet veilig onderwezen kan worden.

Hoewel de Inquisitie het bevel gaf om alle exemplaren in beslag te nemen, vond het werk een grote verspreiding onder priesters, theologen en monniken in Europa en de Amerika’s. Het werd gelezen door jezuïeten, Franse jansenisten, tegenstanders van het concordaat tussen Napoleon en de paus, door revolutionairen en contrarevolutionairen, door joden en ’vrijzinnige’ geestelijken uit verschillende streken.

Motivatie

Lacunza’s tegenstanders stelden dat zijn boek gemotiveerd werd door frustratie over zijn ballingschap en het verbod op de zijn orde. Anderen zagen het als een conservatieve christelijke reactie tegen de Verlichting, vooral het deïsme dat zowel onder katholieken als protestanten aan aanhang won. Of men zag het als een resultaat van Lacunza’s persoonlijke intensieve Bijbelstudie.^[1]

Lacunza zelf gaf drie redenen in zijn boek: 1. priesters aan te sporen om hun bijbels van onder het stof te halen. 2. de aandacht te trekken van diegenen die dreigden „in de afgrond van ongeloofwaardigheid te vallen door gebrek aan kennis over onze Heer Jezus Christus.” 3. Joden te helpen door hen een volledige kennis over hun messias te verschaffen.