Majeur

Dit artikel valt onder beheer van Dorp:Luisterrijk.

Majeur (Frans: majeur, groot) is in de muziektheorie de benaming van een van de twee gebruikelijke toongeslachten: majeur en mineur. Majeur is gebaseerd op de majeur- of grote-tertstoonladder, de derde toon van de toonladder (de grote terts). Majeur, groot, verwijst dus naar deze grote terts.

Beschouwt men bijvoorbeeld de toonladder G grote terts (NL) (ofwel G Major (En), sol majeur (Fr) of G Dur (Du):

g-a-b-c-d-e-fis-g

Hierin is de afstand g-b een grote terts. Zou men de reeks g-a-bes-c-d-e-fis-g beschouwen dan is de afstand g-bes een kleine terts, en is er sprake van mineur.

Intervalvolgorde

De intervallen van een majeurtoonladder zijn van laag naar hoger:
I---1---II---1---III---1/2---IV---1---V---1---VI---1---VII---1/2---VIII

Toon nummer VIII is toon nummer I, alleen dan een octaaf hoger. Na toon nummer VIII komt weer een 'heel' interval zoals van I naar II. Hierbij is "1" een hele toonsafstand (grote secunde) en "1/2" een halve toonsafstand (een kleine secunde).

De intervallen die tussen de diverse tonen van een majeurladder plaatsvinden zijn:

	Grondtoon	grote secunde	grote terts	reine kwart	reine kwint	grote sext	groot septiem	rein oktaaf
Grondtoon	reine prime	grote secunde	grote terts	reine kwart	reine kwint	grote sext	groot septiem	rein oktaaf
grote secunde	grote secunde	reine prime	grote secunde	kleine terts	reine kwart	reine kwint	grote sext	klein septiem
grote terts	grote terts	grote secunde	reine prime	kleine secunde	kleine terts	reine kwart	reine kwint	kleine sext
reine kwart	reine kwart	kleine terts	kleine secunde	reine prime	grote secunde	grote terts	overmatige kwart	reine kwint
reine kwint	reine kwint	reine kwart	kleine terts	grote secunde	reine prime	grote secunde	grote terts	reine kwart
grote stext	grote sext	reine kwint	reine kwart	grote terts	grote secunde	reine prime	grote secunde	kleine terts
groot septime	groot septime	grote sext	reine kwint	overmatige kwart	kleine terts	grote secunde	reine prime	kleine secunde
rein oktaaf	rein oktaaf	klein septiem	kleine sext	reine kwint	reine kwart	kleine terts	kleine secunde	reine prime

Tetrachorden

Men kan ook zeggen dat de majeurladder is opgebouwd uit twee tetrachorden, ofwel twee groepjes van "hele,hele,halve" die een hele toon uitelkaar liggen. Dus:

	1e tetrachord								2e tetrachord
		hele		hele		halve		(hele verder)		hele		hele		halve
Voorbeeld toonladder van C	c		d		e		f		g		a		b		c
Voorbeeld toonladder van As	as		bes		c		des		es		f		g		as
Voorbeeld toonladder van Fis	fis		gis		aïs		b		cis		dis		eïs		fis
Voorbeeld met doremi	do		re		mi		fa		so		la		si (of ti)		do

Bij het benoemen van een grote-tertstoonladder gebruikt men in het Nederlands en in het Duits oorspronkelijk hoofdletters en bij kleine-tertstoonladder kleine letters. Tegenwoordig, met name in popmuziek-akkoordenschema's, is het echter ook gebruikelijk om de Engelse notatie aan te houden, waarbij de grondtoon altijd met een hoofdletter aangeduid wordt en slechts het toongeslacht met m voor mineur en M voor majeur aangeduid wordt.

Voorbeelden gebruik

• Officieel: Toccata in g-moll, en Thema Fugatum in C Major
• Nederland: Arabesque in E majeur, en Valse Noble en mi mineur (ook wel E groot, resp. e klein)
• Vlaanderen: Ochtendstemming in Mi bémol groot, en danssuite in la klein

Kerktoonladders

Kerktoonladders zijn opgebouwd volgens een modus, dit zijn modale toonladders. Deze toonladders zijn de voorlopers van de tonaliteit, en gaan uit van de reine stemming in plaats van de gelijkzwevende stemming, welke tegenwoordig het meest gangbaar is.

Karakter

De klankkleur van de grote-tertstoonladder is wordt omschreven als open en vrolijk; de kleine-tertstoonladder als intiem en sober. Uiteraard is dit naar eigen smaak in te vullen, veel stukken in mineur klinken best aangenaam en vrolijk. Denk maar aan de uitdrukking: iets verloopt in mineur, een mineure stemming.

Zie ook

• Harmonische boventoonreeks
• Sext Waarom de grote reine sext in de majeurtoonladder hoort en de kleine sext in de natuurlijke mineurladder.