Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Magneet
Een magneet (Oud-Grieks: λίθος μάγνης , lithos Magnes, "Steen uit Magnesia", zie het mineraal magnetiet) is een voorwerp van magnetisch of gemagnetiseerd materiaal, dat op grond van dit magnetisme voorwerpen van ferromagnetisch materiaal aantrekt en andere magneten aantrekt of afstoot. Dit fenomeen wordt veroorzaakt door een door het voorwerp opgewekt magnetisch veld. Een magneet heeft twee plaatsen (polen) waar de magneetwerking het sterkst is en wordt daarom ook dipool genoemd. Door het aardmagnetisch veld wijst een vrij opgehangen magneet naar de geomagnetische noordpool.[1] Die plaats op de magneet wordt de noordpool genoemd.
Magnetische materialen zijn onder meer ijzer, nikkel en kobalt. Zij bestaan uit magnetische atomen, die hun magnetische eigenschap ontlenen aan twee valentie-elektronen met een parallelle spin.
Grondbeginselen
De richting en sterkte van magnetische krachten kan men met behulp van veldlijnen aanschouwelijk weergeven. Een magneet brengt een magnetisch veld teweeg en wordt tevens door dit magnetisch veld doorstroomd. De oppervlakken die worden doorkruist door de overgrote meerderheid van het magnetische veld, noemt men de polen van de magneet; volgens de conventie komen de veldlijnen aan de "zuidpool" (meestal in het groen weergegeven) in de magneet binnen en verlaten de veldlijnen de magneet aan de "noordpool" (rood).
Men maakt een onderscheid tussen permanente magneten en elektromagneten. In beide gevallen komen de magnetisch werkende stoffen tot expressie.
Magnetische monopolen (enkelvoudige noord- of zuidpolen zonder hun tegenhanger) hebben op dit moment een speculatief karakter. Men heeft nog nooit experimenteel kunnen aantonen dat zij bestaan. Recente experimenten[2][3] zouden hier echter verandering in kunnen brengen.
Permanente magneet
 Zie permanente magneet voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Permanente magneten behouden na een magnetisatie gedurende lange tijd hun magnetische eigenschappen. Zij worden heden ten dage vervaardigd uit metaallegeringen ijzer, nikkel en aluminium, met toevoegingen van kobalt, mangaan en koper of keramische stoffen met magnetische eigenschappen (zoals barium- of strontiumhexaferriet). Door deze stoffen te sinteren kan men uit lanthaniden (zeldzame aarden), zoals samarium-kobalt of neodymium-ijzer-boor, bijzonder sterke magneten construeren. Men gebruikt permanente magneten in dynamo's, kompassen (de magneetnaald), in elektromotoren, in meetinstrumenten, zoals bijvoorbeeld draaispoelmeters, in luidsprekers en koptelefoons en in veel andere moderne apparaten, zoals harde schijven, sensoren en metaalafvalscheidapparaten.
Elektromagneet
| Zie elektromagneet voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Elektromagneten bestaan over het algemeen uit een of meer stroomvoerende spoelen met een kern van een zachtmagnetische materialen, in het eenvoudigste geval uit weekijzer. Deze opstelling leidt tot een sterk magnetisch veld, zie elektromagnetisme. Men maakt in tal van kleine en grote technische installaties gebruik van elektromagneten. Voorbeelden zijn van buiten in werking gezette elektromotoren en elektrische generatoren, relais, magneetschakelaars, trein-, hef- en stootmagneten en elektrische deuropeners.
Met elektromagnetische filters kunnen ferromagnetische vaste stoffen uit vloeistoffen worden gescheiden. Deze vaste deeltjes bestaan voornamelijk uit ijzeroxiden. In systemen met circulerend water worden ferromagnetische vaste stoffen bijvoorbeeld uit het condenswater van energiecentrales en het circulatiewater van stadsverwarmingnetten gefilterd.
Voetnoten
- º Koninklijk Meteorologisch Instituut, Frequently Asked Questions. Bekeken op 19 augustus 2013
- º (en) D.J.P. Morris et al., Dirac Strings and Magnetic Monopoles in Spin Ice
- º (de) Der Spiegel, Forscher entdecken lang gesuchte Magnetismus-Exoten, september 2009.
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Magnet op Wikimedia Commons.