Landen (luchtvaart)

Een Boeing 747 van Air France, bezig met landen.

Landen is het deel van de vlucht van vliegtuigen, vogels of ruimtevaartuigen waarbij deze de grond bereiken.

Te hard landen wordt voorkomen door vleugels, rotorbladen, een parachute of verticaal geplaatste raketten of straalmotoren. Bij luchtballonnen wordt er geland door geleidelijk het drijfvermogen te verminderen.

Inleiding

Luchtvaartuigen landen gewoonlijk op een vliegveld op een harde startbaan, ook wel landingsbaan genoemd. Meestal worden deze gemaakt van asfalt, beton, gravel of gras. Er zijn vliegtuigen die speciaal uitgerust zijn om te landen op water, sneeuw of ijs. In de ruimtevaart wordt de landing uitgevoerd op water of op terrein, waarbij de klap wordt opgevangen door airbags aan weerszijden van de capsule.

Het landen van bijvoorbeeld een C-130 Hercules op een grasveld midden in een oorlogsgebied is niet te vergelijken met de landing van een Cessna 152 op een goed onderhouden landingsbaan of de landing van een Airbus A380. Een landing van een zweefvliegtuig is ook weer verschillend hiervan omdat het vliegtuig zonder motorvermogen aankomt vliegen, en dus niet de mogelijkheid heeft om een doorstart te maken indien er iets fout gaat bij de landing.

Beroepspiloten worden opgeleid om te kunnen landen in allerlei omstandigheden en moeten brevetten behalen om de verschillende typen vliegtuigen te kunnen besturen.

Beschrijving landing vliegtuig

Bij het landen komt een vliegtuig onder een constante dalingshoek en met een relatief lage snelheid op het landingsterrein aangevlogen, dit noemt men de eindnadering (Engels: final approach). De daalhoek is meestal ongeveer 3 graden. De piloot controleert deze hoek door het variëren van het motorvermogen en de hoek van het toestel ten opzichte van horizontaal. Als hulpmiddel om met een constante daalhoek naar de landingsbaan te vliegen gebruikt de piloot signalen van het Instrument landing system of -als hij op zicht landt- de lichten van de Precision Approach Path Indicator. Vlak voor de landing op de landingsbaan begint het "afvangen" (Engels: flare) waarbij de neus van het toestel iets wordt opgelicht waardoor de daling langzamer gaat. Deze stand wordt gehandhaafd totdat het landingsgestel de grond raakt. De piloot corrigeert het toestel daarna alleen nog maar om ook het neus- of staartwiel een zachte landing te laten maken.

Bij kleine vliegtuigen spreekt men van een ‘perfecte’ landing als het toestel neerkomt -op de juiste plaats op de landingsbaan- op het moment dat de verticale daalsnelheid gering is, (op deze manier volgt er een zachte landing). De relatieve luchtsnelheid (IAS) is dermate gedaald is dat het vliegtuig dreigt te overtrekken. (Soms is in het toestel daarom al een overtrekalarm te horen.)

Grote vliegtuigen landen door het toestel 'tegen de landingsbaan te vliegen’: de snelheid en de hoek van het toestel worden nauwkeurig ingesteld; de snelheid wordt ruim boven de overtreksnelheid gehouden met een constante daalsnelheid. Vlak voor de landing wordt de daalsnelheid sterk verminderd met als gevolg een zachte landing. Meestal worden de spoilers, of lift-dumpers, automatisch omhoog geklapt om de liftkracht van de vleugels onmiddellijk te verlagen en het gewicht op de wielen te laten terechtkomen waarna mechanische remmen, de autobrakes hun effect kunnen hebben. Straalomkering (Engels: reverse thrust), het omkeren van de luchtstroom van de motoren naar voren in plaats van naar achteren, zorgt voor nog meer vertraging. Sommige propellervliegtuigen kunnen de bladen van de propeller verdraaien (de 'spoed' verstellen) zodat deze als een grote rem werken.

Invloedsfactoren

De lijst van factoren die de landing beïnvloeden is lang en niet compleet: het gewicht van het vliegtuig, de wind, de lengte van de landingsbaan, eventuele obstakels er omheen, het grondeffect, luchttemperatuur, elevatie van het vliegveld, het weer, de aanwezigheid van verkeersleiding, het grondzicht, de aanwezige avionica.

zijwindlanding

Factoren zoals zijwind maken dat piloten op een aangepaste manier moeten landen; dit wordt een zijwindlanding, krablanding of sliplanding genoemd. Bij deze landingen komt het vliegtuig schuin aanvliegen ten opzichte van de landingsbaan met de neus in de wind om of op het laatste moment de neus recht te trekken, of schuin: 'slippend' te landen en daarna het toestel recht te trekken.

Landing op een vliegdekschip

Om te landen op een vliegdekschip zijn de vliegtuigen uitgerust met haken aan de staart van het toestel. Daarmee wordt één van de meestal 4 kabels gegrepen die over het dek gespannen zijn. Deze zijn verbonden met hydraulische pompen die ervoor zorgen dat het vliegtuig binnen de 100 m wordt afgeremd tot stilstand. Om de landing te vergemakkelijken vaart het schip tegen de wind in, om de relatieve snelheid van het vliegtuig t.o.v. het schip zo laag mogelijk te maken, en om zo min mogelijk zijwind te creëren. Om weer te kunnen opstijgen mocht de landingshaak gemist worden, wordt er geland met de motoren op volle kracht.

Afbreken van de landing

Als een landing niet lukt, kan de piloot/gezagvoerder besluiten een doorstart (Engels: go-around) uit te voeren. Het toestel stijgt opnieuw op om na een rondvlucht op dezelfde landingsbaan te landen of eventueel uit te wijken naar een ander vliegveld.

Anderssoortige landingen

De gehele luchtvaart is gebaseerd op de vliegende dierenwereld van vogels en insecten. Met name de vliegbewegingen en anatomie van vogels zijn een grote inspiratie en voorbeeld geweest voor de gehele ontwikkeling van de luchtvaart. De insecten libellen zijn dat geweest voor helicopters, en er zijn zelfs bepaalde typen ernaar vernoemd. Sowieso heeft het vliegvermogen van vliegtuigen te maken met de vleugels, evenals ook bij vogels. Bij het landen zijn in beide gevallen de vleugels van belang / nodig om snelheid te minderen en een zachte landing te verkrijgen. Hoe groter / zwaarder het vliegtuig of de vogel is, hoe langer de benodigde landingsplaats is. Echter kunnen sommige vogels en ook bepaalde insecten ook recht naar beneden landen. Sommige vliegtuigen en in het speciaal helicopters kunnen dat ook, waarmee de benodigde landingsplaats aanzienlijk kleiner is.

Verder heeft alles dat weggegooid, weggeschopt of weggeschoten wordt tot gevolg dat het (mits niet voortijdig tegengehouden) landen gaat. Zo landde ooit op de Olympische Zomerspelen een geworpen speer in het lichaam van een naast het veld neerknielende (schoenveters ?) sporter. Hij heeft het overleefd. Meer gelukkig kan bijvoorbeeld ook een voetbal op het hoofd van een voetballer landen, om vervolgens in het doel te geraken.

Zie ook

• Landen (doorverwijzing), andere betekenissen van "landen".
• Opstijgen
• Instrument Landing System
• Dalen

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Landings in aviation op Wikimedia Commons.