Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
James Gareth Endicott
James Gareth Endicott (Leshan in Szechuan, (China), 24 december 1898 – Toronto, 27 november 1993[1]) was een Canadees predikant van de protestantse United Church of Canada[2] en sinoloog.[3] Tijdens zijn leven werd James Gareth Endicott meer en meer een socialist en christelijk marxist.
Leven
James Gareth Endicott werd geboren in China als derde van vijf kinderen in een gezin van protestantse zendelingen. De familie keerde in 1910 terug naar Canada. James Gareth Endicott ging theologie studeren aan het Victoria College van de Universiteit van Toronto. In 1925 werd hij geordineerd als methodistisch dominee. Spoedig daarop kreeg deze protestantse kerk de naam "United Church".[4] Zijn vader, James Endicott, werd verkozen tot Moderator van de Units Church of Canada van 1926 tot 1928.
In het Chinees werd James Gareth Endicott Wen Yiuzhang genoemd.[2] Hij sprak vloeiend Chinees[5] en beheerste het Chinees zoals dat in Szechuan wordt gesproken "ongewoon vloeiend".[2][4]
China
In 1925 keerde James Gareth Endicott terug naar China waar hij in Chungking in Szechuan als missionaris ging werken.[4][6] Hij zou bijna twintig jaar in China verblijven.[5] In die periode gaf hij Engelse taallessen. Hij werd professor Engels en Ethiek aan de West China Union University.
Jarenlang was hij sociaal adviseur van Kwomintangleider Chiang Kai-shek, politiek adviseur van de Nieuw Leven Beweging[2] en van 1944 tor 1945 adviseur voor de Amerikaanse militaire inlichtingendienst[2] als contact tussen het Amerikaanse leger en de Chinese communistische strijdkrachten die tijdens de Tweede Wereldoorlog tegen Japan streden.
Tussen 1941 en 1944 bevond hij zich in Canada, en werd geëerd met een eredoctoraat in de theologie (honorary Doctor of Divinity) van het Victoria College.
Omdat hij steeds meer teleurgesteld raakte door de corruptie binnen de Kwomintang, ging hij, na in Chongqing gesprekken met te hebben gevoerd met de latere Chinese premier Zhou Enlai, de Chinese communisten steunen. Hij ging tijdens studentendemonstraties spreken en steunde nu het verzet tegen de nationalistische regering. Dit leidde ertoe dat de kerk hem een ultimatum stelde om zijn standpunten te herzien of te stoppen met de zendingsdienst. Op 5 mei 1946 nam hij ontslag als zendeling.[6][4]
Op aandringen van Zhou Enlai verhuisde James Gareth Endicott naar Shanghai, waar hij de Engelstalige Shanghai Newsletter ging uitgeven, een ondergrondse publicatie. Op het moment dat men in het westen Chiang Kaichek ondersteunde, probeerde Endicott de westerse regeringen via deze nieuwsbrieven ervan te overtuigen dat Chiang Kaicheks regime corrupt en dictatoriaal was.
In 1947 keerde James Gareth Endicott terug naar Canada. Daar publiceerde hij de Canadian Far East Weekly, die op het hoogtepunt een oplage van 5000 exemplaren bereikte. Ook stichtte hij het Canadian Peace Congress, een door de communisten beïnvloede organisatie. James Gareth Endicott raakte omstreden[7]
In 1949 werd James Gareth Endicott voorzitter van de pro sovjet World Peace Council.[5]
In 1950 was James Gareth Endicott een van de opstellers van het Appèl van Stockholm, waarin de World Peace Council opriep om atoomwapens af te schaffen en waarin werd gesteld dat een regering die deze wapens "als eerste zou gebruiken" een oorlogsmisdrijf zou plegen". Het korte appèl aan de regeringen van de wereld was neutraal gesteld. In hoeverre de verklaring communistisch geïnspireerd was is omstreden.
Korea
Endicott bezocht tijdens de Koreaanse oorlog als lid van een delegatie Noord-Korea. Na hun terugkeer, beschuldigde de delegatie de Verenigde Staten van het gebruik van chemische en biologische wapens. Het bezoek en de beschuldiging veroorzaakten een schandaal, want in Korea vochten Canadese soldaten zij aan zij met de Amerikanen tegen de communisten. De RCMP beschouwde Endicott als een veiligheidsrisico.[6] De conservatieve Canadese partijleider George Drew noemde hem een "jakhals van de communisten", maar ondanks oproepen om hem wegens verraad te vervolgen, hem te verbieden gebruik te maken van de posterijen en zijn paspoort in te trekken trad de Canadese regering niet tegen hem op.
De Canadese pers bestempelde hem in 1952 als "Volksvijand nummer 1"[6] en de United Church veroordeelde hem.[6][4]
In 1953 kreeg James Gareth Endicott de Stalin Vredesprijs.[8]
Destalinisatie
Toen China en de Sovjet-Unie tijdens de destalinisatie elkaars vijanden werden, raakte Endicott in een moeilijk parket. Uiteindelijk koos hij de zijde van China. De secretaris-generaal van de Canadese Communistische Partij, William Kashtan, vroeg hem daarop af te treden als voorzitter van het Canadian Peace Congress. Daarna verbrak Endicott publiekelijk de banden met de Moskougezinde communisten en stichtte hij de pro-Chinese "Canada-China society".
James Gareth Endicott heeft China na de stichting van de Volksrepubliek China nog vaak bezocht.[5]
Van 1957 tot 1971 was hij president van het International Peace Research Institute. Hij schreef in de vroege jaren '60 een open brief aan president Kennedy die als A Canadian letter to President Kennedy gepubliceerd werd. James Gareth Endicott preekte in de kathedraal van Canterbury een homilie die als The christian witness in a changing world werd gedrukt.[9]
Eerherstel
In Canada werd James Gareth Endicott aan het einde van zijn leven gerehabiliteerd. De United Church bood in 1982 haar excuses aan voor de veroordeling uit 1952.[6] York University verleende hem in 1983 een tweede eredoctoraat, ditmaal in de rechten, en de stad Toronto gaf hem een onderscheiding voor zijn verdienste als voortreffelijk burger (one of its outstanding citizens).[4]
James Gareth Endicott was een typische fellow traveller en werd dan ook nooit lid van de Canadese Communistische Partij, al stond hij op goede voet met vooraanstaande communisten. Hij werd een "goede vriend van China" genoemd, een eretitel die hij met 601 vreemdelingen uit 123 landen deelt.[10]
Kort voor zijn dood werd Endicott nog door de Chinese regering onderscheiden met de "Peoples' Friendship Ambassador Award".[2] Zijn as werd uitgestrooid in zijn geboorteplaats Leshan.[5]
Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)
Bronnen, noten en/of referenties
|