Verraad

Men spreekt van verraad als iemand een trouweloze handeling pleegt, of de loyaliteit (o.a. morele verbondenheid, vasthoudendheid, het zich houden aan een verbintenis, band, of verplichting) schendt. Waar deze verplichting niet wordt nageleefd, waar trouw wordt geschonden en wantrouwen intreedt, kan sprake zijn van verraad. Een dergelijk persoon noemt men een verrader of verraadster. Het betreft meestal ethische kwesties waar het om gaat, wat ook een verwachting (of verplichting) kan zijn inzake bijvoorbeeld een aangifte bij de politie betreffend iemand. Degene welke verraden wordt zal dat waarschijnlijk ook als zodanig benoemen, terwijl de gene die aangifte doet dat waarschijnlijk niet zo ziet. In bijvoorbeeld criminele kringen is verraad of verklikken een doodszonde.

Verraad komt in meerdere vormen en/of gradaties (méér of mínder erg / gevolgelijk) voor :

(Ver)klikken

Een klikspaan is een scheldwoord voor een kind dat verklikt wat een ander kind gedaan heeft, bijvoorbeeld aan de schoolmeester, de ouders, of andere gezagdragers. De klikspaan probeert daar zelf mee in een goed blaadje te komen. In Zuid-Nederland wordt een klikspaan een klapspaan of een lakaaie genoemd.

In de Middeleeuwen werd met een clapspaen een spaan hout bedoeld, waarmee een melaatse een klepperend geluid maakte om zijn komst te laten horen. Het werd ook wel een lazarusklep genoemd. In figuurlijke zin werd de tong ook wel klapspaan genoemd. Iemand met een klapspaan als tong, iemand die veel kletste, werd dan tot klapspaan of klikspaan. De versjes hieronder zijn dan ook oorspronkelijk misschien eerder tegen een leproos gericht, dan tegen een verklikker.

Een andere - eigenlijk overduidelijke - verklaring is dat de liedjes werden gezongen door een meisje dat zich heimelijk voor de jongens beschikbaar stelde, maar niet voor de jongen die dat bekend had gemaakt.

Mededingingsrecht

Binnen het mededingingsrecht kunnen karteldeelnemers in veel gevallen een boete afwenden of verminderen door te "klikken" bij de mededingingsautoriteit. Deze mogelijkheid vergemakkelijkt onderzoek tegen kartels omdat bij het minste of geringste vermoeden van een onderzoek er altijd wel een of meerdere deelnemers die gaan klikken. Bovendien maakt dit kartels minder aantrekkelijk omdat er altijd een kans is dat een van de deelnemers uit de school klapt. Klikken kan onder bepaalde voorwaarden de deelnemer boete-immuniteit verlenen, dan wel een boetevermindering. De mate van vermindering is afhankelijk van de vraag of de mededingingsautoriteit al een onderzoek was gestart en/of andere deelnemers reeds eerder hadden geklikt. Verder dient de deelnemer zijn concurrentiebelemmerende gedrag onmiddellijk te staken en volledig met de mededingingsautoriteit mee te werken.

Versje

In Amsterdam (jaren 60 jaren van de twintigste eeuw), maar ook in Benthuizen en Den Haag, werd in geval een klikspaan ontdekt werd het volgende liedje gezongen:

klikspaan, boterspaan,

je mag niet door me straatje gaan,

hondje zal je bijten, poesje zal je krabbelen,

dat komt van al je babbelen.

Daarbij werd de klikspaan door een groepje kinderen, bijvoorbeeld de kinderen die “iets stouts” hadden gedaan en verklikt waren, tegengehouden.

Alternatieven van het versje zijn:

Klikspaan,

Halve maan!

Je durft niet door het straatje gaan;

Hondje zal je bijten,

Katje zal je beschijten,

Katje zal je krabbelen,

Dat komt van al je babbelen

Klikspaan, Armiaan!

Hij durft niet door het steegje gaan;

Want ieder zal hem smijten,

Het hondje zal hem bijten,

Het vogeltje zal hem pikken,

Dat komt van al dat klikken.

Klikspaan, Boterhaan,

Tot straf zul je achter de deure staan,

In plaats van naar de markt te gaan.

Hoogverraad

Hoogverraad is een verzamelnaam voor misdrijven tegen de interne veiligheid van de staat. Hieronder valt bijvoorbeeld een aanslag op het staatshoofd of een (poging tot) staatsgreep.

Landverraad

Landverraad is een verzamelnaam van misdrijven waarbij de externe veiligheid van een land in gevaar wordt gebracht. Hieronder vallen onder meer het doorspelen van staatsgeheimen aan een vreemde mogendheid en het medewerking verlenen aan een vijand in oorlogstijd (collaboratie). Bij militairen wordt gesproken van militair verraad.

Zie ook

• "Klikspaan" is het pseudoniem van de schrijver Johannes Kneppelhout.
• Klokkenluider
• Kliklijn

Bronnen

• Diverse websites met de versjes
• Afbeelding van een leprozen klikspaan

WikiWoordenboek

Zoek klikspaan op in het WikiWoordenboek.

WikiWoordenboek

Zoek verraad op in het WikiWoordenboek.

  Vrije mediabestanden over Treason op Wikimedia Commons

Nederlandse Wet
Wet(boek): Strafrecht	Artikel: 93	Omschrijving: De aanslag ondernomen met het oogmerk om het Rijk geheel of gedeeltelijk onder vreemde heerschappij te brengen of om een deel daarvan af te scheiden, wordt gestraft met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste dertig jaren of geldboete van de vijfde categorie.