Jacques Paul Migne

Jacques Paul Migne
Migne, gravure door E. Tailland Giraudon/Art Resource, New York
Algemene informatie
Volledige naam	Jacques Paul Migne
Geboren	25 oktober 1800, Saint-Flour, Cantal
Overleden	25 oktober 1875, Parijs
Nationaliteit	Frans
Bekend van	Patrologia Latina, Patrologia Graeca
Beroep	priester, uitgever
Overige informatie
Religie	Rooms-katholiek

Jacques Paul Migne (Saint-Flour, Cantal, 25 oktober 1800 – Parijs, 24/25 oktober 1875) was een Frans priester die bekend werd door zijn inspanningen om oude christelijke teksten in goedkope edities te drukken. Zijn uitgaven van encyclopedieën, teksten van de kerkvaders en middeleeuwse auteurs bleven ondanks hun tekortkomingen nog lang in gebruik, ook in de wetenschap, met name voor de patristiek en patrologie.

Leven

Migne studeerde theologie in Orléans. In 1824 werd hij tot priester gewijd en werd hij de parochiepriester van Puiseaux, in het bisdom Orléans. In 1833 begon hij met de uitgave van het tijdschrift L’Univers religieux. Drie jaar later stopte hij zijn werk voor dit tijdschrift. Zijn mederedacteur Louis Veuillot nam de leiding over het tijdschrift, dat onder de naam L’Univers het ultramontanistisch orgaan werd.

Migne begon in 1936 zelf met een uitgeverij in Petit Montrouge, een toenmalige buitenwijk van Parijs. Hij werkte in een verbluffend tempo aan Bibliothèque universelle du clergé. Dit was een uitgave die de werken van de kerkvaders en Latijnse christelijke schrijvers omvatte. Het doel was deze goedkoop uit te geven voor de clerus op het Franse platteland. Migne begon met de publicatie van een reeks bijbelcommentaren, de Scripturae sacrae cursus completus, en de Theologiae cursus. Beide reeksen omvatten 28 delen en verschenen tussen 1840 en 1845. Voor dergelijke ondernemingen schakelde Migne min of meer deskundige medewerkers in. Er volgde een Encyclopédie théologique (171 delen, 1844–1846) en een Collection des auteurs sacrés (100 delen, 1846–1848).

Een van de medewerkers aan Migne’s beroemdste uitgavenreeks, de Patrologiae cursus completus, was abbé Jean Baptiste François Pitra. Pitra, een monnik van de Abdij van Solesmes, was archeoloog, theoloog en een groot kenner van middeleeuwse teksten in handschrift en druk. Later werd hij bibliothecaris van de Biblioteca Apostolica Vaticana.

Het bekendst is de Series latina, die 221 delen omvat. Meestal noemt men deze onderreeks Patrologia Latina (afgekort: PL). Daarnaast liet Migne een Series Graeca of Patrologia Graeca (PG) drukken. Deze werd eerst uitgegeven in het Latijn: 85 delen, 1856–1857; daarna een uitgave van de Griekse tekst met Latijnse vertaling: 161 delen, 1857-1858. Ook volgde een Series Syriaca of Patrologia Syriaca (PS).

Edities uit de 17e en 18e eeuw vormden de basis voor deze reeksen. Hoewel de precisie van de teksten door het hoge werktempo vaak te wensen overlaat, werden deze teksten zo voor het eerst voor een breed publiek toegankelijk gemaakt. Een aantal teksten bleef geruime tijd enkel via de uitgaven van Migne ter beschikking.

In de tweede helft van de 20e eeuw verschenen er indices om de Patrologia Latina nog beter te ontsluiten. Hoewel er van vele teksten in reeksen als het Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum en het Corpus Christianorum nieuwere edities bestaan met een tekstkritisch voetnotenapparaat, wordt de uitgave van Migne ook nu nog gebruikt. Er bestaat nu bijvoorbeeld een cd-rom-versie en de teksten zijn ook online beschikbaar.

Een beperking is dat Migne’s PL ophield bij de dertiende eeuw. Aan het Corpus Christianorum is daarom een Continuatio Mediaevalis toegevoegd met teksten van na 1200.

Migne’s uitgeverij, de Imprimerie Catholique, verkocht rechtstreeks aan de klant, zonder tussenkomst van boekhandels.

Andere uitgevers van kerkelijke werken waren misnoegd omdat zij tegen zijn goedkope uitgaven niet konden concurreren. De bisschop berispte zijn ultra-katholieke activisme tegen het einde van het „Second Empire”, het tweede Franse Rijk (1852 – 1870), en verbood Abbé Migne de mis te lezen. Een van de bisschoppen die Migne had tegengestaan, mgr. Georges Darboy, werd later door de communards, de aanhangers van de Commune van Parijs in 1871, doodgeschoten.

In 1868 brak wegens een onbekende oorzaak een brand uit in de drukkerij en werden alle zetsels, archieven en gedrukte voorraden verwoest. De schade bedroeg in die tijd 3 miljoen Franse frank. Migne begon alles opnieuw op te bouwen. De aartsbisschop van Parijs had bezwaar tegen de commerciële kant van de zaak en verbood Migne om nog langer een uitgeverij te leiden. De Frans-Duitse Oorlog van 1870 deed de Franse economie instorten waardoor ook de vraag naar boeken sterk afnam. Bovendien kwam er een berisping uit Rome van paus Pius IX aan het adres van Migne omdat deze de teksten ter beschikking stelde van het grote publiek terwijl deze gewoonlijk slechts toegankelijk zijn voor een „beter geïnformeerd publiek”. De geestelijken kregen het verbod om parochiefondsen te gebruiken voor de aankoop van boeken.

Migne overleed in 1875 en werd begraven in de crypte van de begraafplaats van Montrouge (nu aan de stadsrand van Parijs). Na zijn overlijden werden de publicatierechten gekocht door de firma van de gebroeders Garnier.

Wegens de lage kwaliteit van het papier zijn veel van deze uitgaven vandaag door verzuring in slechte staat.

Links

• Website Documenta Catholica Omnia met Migne’s Patrologia Latina en Patrologia Graeca
• Overzichtslijst van pdf’s van Migne-uitgaven
• Jacques Paul Migne, gebaseerd op de Encyclopedia Britannica van 1911.

  (en) Jacques-Paul Migne, in: Encyclopædia Britannica, 2024. (vertaal via: )

  (en) Kirsch, Johann Peter, Jacques-Paul Migne, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: )

 

artikel in bloei