Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Isaac Albéniz
Isaac Manuel Francisco Albéniz (Camprodón, 29 mei 1860 – Cambo-les-Bains, 19 mei 1909) was een briljant Spaans componist en pianist.
Albéniz werd geboren in Camprodón in Catalonië en was - zoals dat heet - een wonderkind. Zijn eerste concert gaf hij toen hij vier was, waarbij zijn ouders hem - verkleed als musketier - presenteerden.
Als zesjarige kreeg hij in Parijs pianoles van Antoine François Marmontel. Verder studeerde hij aan het conservatorium van Madrid en bleef als wonderkind concerten geven tot hij vijftien werd. In 1876 studeerde hij twee maanden in Leipzig bij Franz Liszt, en kreeg een toelage van de Spaanse koning om naar het conservatorium van Brussel te gaan. Hier studeerde hij compositie bij François-Auguste Gevaert en piano bij Louis Brassin.
In 1879 - toen hij 19 jaar oud was - behaalde hij de eerste prijs voor piano en maakte een geslaagde concertreis door Europa. en later door de Verenigde Staten.
Reizen en stijlvorming
Albéniz was al eerder in de Verenigde Staten en Zuid-Amerika geweest, maar toen onder geheel andere omstandigheden. Hij werd namelijk als twaalfjarige ontdekt als verstekeling aan boord van een schip op reis naar Puerto Rico. Hij ontliep de problemen, door voor de passagiers piano te spelen. Hij trok verder naar Buenos Aires, en naar Cuba. Hier lukte het zijn vader hem op te sporen. Isaac Albéniz kreeg zijn vader echter zover, dat hij alleen na New York kon verder reizen. In 1874 vertrok hij uit San Francisco; voorlopig zijn laatste plek in Amerika.
|
|
Na zijn reizen vestigde Albéniz zich in Barcelona en Madrid als pedagoog, maar dat hield hij niet lang vol. Hij leerde zijn landgenoot Felipe Pedrell kennen, die hem aanspoorde in Spaans-folkloristische stijl te gaan componeren. Het lukte Albéniz het bijzondere ritme van de Spaanse en Andalusische volksmuziek in zijn pianomuziek te verwerken. Mede hierdoor wordt Albéniz beschouwd als de grondlegger van de Spaanse nationale stijl, die folkloristische elementen met virtuoos pianospel verbindt, en kan hij gezien worden als een van de eerste impressionisten.
Verdere ontwikkeling
De composities van Albéniz zijn hoofdzakelijk geschreven voor piano. De titels hiervan wijzen ons vrij duidelijk op zijn Spaans-nationalistisch engagement:
- Cantos de España
- Suite Espagnole
- Suite Iberia
In 1886 componeerde hij:
- Estudio de concierto
- Concierto fantástico
- Suite Española
- Rapsodie Española ( voor piano en orkest )
Albéniz gold in zijn tijd als een van de beste pianisten ter wereld en hij verzorgde optredens in heel Europa en in de Verenigde Staten.
In 1890 verliet Albéniz Spanje en reisde naar Londen, waar hij onder meer als dirigent in het Prince of Wales Theatre optrad. Hij componeerde daar enkele opera's, als:
- Merlin, als eerste deel van een niet voltooide King Arthur-trilogie
- Pepita Jimenez, dat pas in 2001 werd opgenomen en in 2003 opgevoerd.
Ook schreef hij enkele liederen, ballades, zarzuela's en het oratorium El Cristo.
Tijdens het componeren van de opera's woonde Albéniz in Parijs. Hij leerde daar Gabriél Fauré, Ernest Chausson, Paul Dukas en Vincent d'Indy kennen en gaf een cursus aan de Schola Cantorum. Hij raakte onder meer bevriend met Claude Debussy, aan wie hij - zeker als kunstenaar - veel te danken had.
In 1893 keerde hij terug naar Spanje, om vervolgens in 1902 weer naar Parij te gaan. Hij zou tot zijn dood verder in Frankrijk blijven.
Grote pianowerken
Na 1900 kreeg Albéniz klachten van de nierziekte, die tot zijn dood zou leiden. Hij schreef nu alleen nog voor piano. Van 1906 tot 1909 werkte hij aan zijn zwanenzang en meesterwerk Iberia, vier bundels van drie die een synthese zijn van virtuoze pianotechniek, het impressionisme en de Andalusische volksmuziek. De vier bundels van Iberia bevatten:
- Evocación, El Puerto, El Corpus Christi en Sevilla
- Rondeña, Almería, Triana
- El Albaicín, El polo, Lavapiés
- Málaga, Jerez, Eritaña
Voorafgaand aan dit prachtige werk, voltooide Albéniz in 1890 de Suite España voor piano. De Suite España bevat nog niet de sterke samenhang tussen de delen zoals in zijn meesterwerk Iberia, maar lijkt de opmaat te zijn tot dit werk. Vormt Iberia een reis langs steden en delen van Spanje; Suite España is een reis langs diverse muziek- en dansvormen.
|
|
Deze suite – ook wel Seis hojas de álbum (zes albumbladen) genoemd - beleefde zijn premiere in Londen, waar Albéniz in die periode vaak vertoefde. Later is deze compositie ook voor guitaar bewerkt, onder meer door Andres Ségovia.
Het werk kenmerkt zich door een gelijkmatige aandacht voor melodie en begeleiding, die in deze suite verschillende vormen aannemen. Het is de kunst voor een pianist deze subtiele verbinding tussen melodie en begeleiding te behouden, zonder de begeleiding een tweede plaats toe te kennen.
Beginmaten Tango
De Suite España bevat de volgende delen:
- Preludio
- Tango
- Malagueña
- Serenata
- Capricho catalán
- Zortzico
- Het eerste deel Preludio, begint - zoals dat hoort bij een prelude -, als een inleiding op de rest van de suite. Een prachtige melodie, hier en daar nog wat verkennend, maar toch als een duidelijke aankondiging van wat komen gaat. Opvallend is, dat het laatste akkoord van Preludio mooi aansluit op het tweede deel van de suite.
- Het volgende deel Tango, is feestelijke muziek eigen aan de tango. Tango wordt ook dikwijls apart van de hele suite gespeeld. Het is dan ook het meest gespeelde deel van de suite. Er zijn niet zo veel pianisten, die Tango volledig tot zijn recht laten komen. De kunst is namelijk, elegantie en voornaamheid te laten klinken, zonder de sfeer van bravoure op te roepen, waar menigeen zich toe laat verleiden.
- Het derde deel Malagueña vormt een volkomen tegenstelling aan wat er aan vooraf ging. Malagueña is een van de traditionele stijlen van de flamenco. Dit deel van de suite roept onmiddellijk een Spaanse sfeer op, waarbij zowel in de melodie als in de begeleiding een bijna volkomen gelijke verdeling aanwezig is.
- Het volgende deel, met de titel Serenata - een niet eenvoudig te spelen muziekstuk -, is ook weer muziek, die met de nodige elegantie en aandacht gespeeld moet worden, aangezien er bij te veel routine de prachtige lijnen in de melodie verloren gaan.
- Het deel dat nu komt, met de titel Capricho catalán, legt veel nadruk op de melodie die met een paar noten wordt ondersteund door de linkerhand. Het is een levendig muziekstuk, dat heel plezierig overkomt.
- Het laatste deel Zortzico, een Baskische dans, kondigt onmiddellijk de melodielijn aan, die verder het hele stuk zonder veel variaties gehandhaafd blijft. Af en toe geeft de linkerhand een wat dromerig antwoord. Zortzico vormt een waardig besluit van Albéniz’ reis langs de muziek- en dansvormen.
Laatste jaren
In 1900 ging het niet zo goed meer met Albéniz. Hij leed aan de - toen nog ongeneeselijke - ziekte van Bright, die sterk inwerkte op zijn gestel, en waarbij vooral de nieren werden aangetast. Ook zijn vrouw was in die tijd ernstig ziek. Daarbij verloor hij één van zijn drie kinderen.
In die moeilijke periode was Albéniz niet in staat zich echt bezig te houden met componeren.
Hoewel geplaagd door tegenslag lukte het Albéniz toch, tussen 1905 en 1909 de schitterende pianowerken Iberia en Suite España en enkele andere werken te componeren.
In maart 1909, sterk gehinderd door zijn ziekte, trok hij met zijn gezin van Nice - waar hij sinds 1903 woonde - naar Cambo-les-Bains in de Pyrénées-Atlantiques. Daar overleed hij op 19 mei.
Zijn lichaam werd overgebracht naar Barcelona, waar hij ook werd begraven.
In 2009 was het precies 100 jaar geleden, dat Isaac Albéniz overleed!