Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Hunsingo (streek)
Hunsingo (Gronings: Hunzego of Hunzengo) is een streek in de provincie Groningen gelegen tussen het Reitdiep en het Maarvliet. Hunsingo was een van de drie Ommelanden. Het grenst in het noorden aan de Waddenzee, in het oosten aan Fivelingo, in het westen aan het Westerkwartier en Friesland en in het zuiden aan het Gorecht. De streek komt overeen met de huidige gemeenten De Marne, Eemsmond en de grootste gedeeltes van de gemeenten Bedum en Winsum.
Algemeen
De naam betekent streek (go of gouw) van de Hunze. De Hunze heet in Hunsingo geen Hunze meer, maar Reitdiep. Oorspronkelijk volgde de Hunze een andere loop, en verdeelde de rivier Hunsingo in twee delen om bij het huidige Pieterburen in de Waddenzee uit te monden.
Hunsingo was het eerste lid van de Ommelander Unie. De belangrijkste plaats was Winsum waar de Ommelanden een korte tijd hun eigen vergaderingen hielden. Het gebied komt grotendeels overeen met het Hoogeland, dat overigens meer een geografische aanduiding is, terwijl Hunsingo een bestuurlijke eenheid was.
De drie waddeneilandjes Rottumerplaat, Rottumeroog en Zuiderduintjes behoren tot dit gebied.
Geschiedenis
Net als Fivelingo was Hunsingo van oorsprong een Friese gouw. Het klooster van Fulda had in de negende eeuw een schenking gekregen in Middelstum 'in pago Hunergewe in regione fresonum'. In de elfde eeuw wordt Hunsingo genoemd als graafschap dat door de Duitse keizer wordt geschonken aan de aartsbisschop van Hamburg. Voor die tijd zouden de Brunonen het graafschap in leen gehad hebben. In die vroege tijd zijn in Winsum ook munten geslagen, waaruit kan worden afgeleid dat Winsum de hoofdplaats van het graafschap was. In latere tijd wordt Onderdendam de centrale plaats in de streek.
In de late Middeleeuwen was Hunsingo het eerste lid van de Ommelander Unie. De belangrijkste plaats in Hunsingo, Winsum, was een korte periode ook de plaats waar de Ommelander jonkers hun vergaderingen hielden. Winsum was in oorsprong dan ook een nederzetting met een stedelijk karakter. Door de nabijheid van de stad Groningen kreeg het echter niet de kans uit te groeien tot een werkelijke stad.
De gouw was onderverdeeld in vier onderkwartieren:
- het Marnsteradeel
- het Halfambsteradeel, bestaande uit de oudere kwartieren Halfambt en Upgo (of Ubbena)
- het Oostambtsteradeel bestaande de oudere kwartieren Oosterambt en Innersdijken
- het Middagland of Mid-go
Het Middagland moest later worden afgestaan aan het Westerkwartier. Hierdoor wordt ook wel verondersteld dat Hunsingo slechts drie onderkwartieren bezat.
Karakter
In Hunsingo kunnen de meeste borgen worden gevonden. Dit betekent niet automatisch dat er in Hunsingo meer adel was dan in de rest van Groningen. Een enorm deel van de borgen zijn afgebroken, zowel officieel als door het ontevreden volk. Een beroemde borg in Hunsingo is de Menkemaborg bij Uithuizen, een andere bekende is Verhildersum bij Leens.
Hunsingo wordt gekenmerkt door weilanden, wierden en dijken. Oorspronkelijk was Hunsingo veel kleiner. Door bedijking is er enorm veel land gewonnen. De zee legde steeds een laagje klei tegen de dijken tot het weer een aantal meter had aangebracht. Door die afzetting is dit nieuwe land hoger dan het oude binnendijkse land, dat is de reden waarom een deel van Hunsingo ook bekend staat in Groningen als het Hoogeland. Als de nieuwe afzetting voldoende omvang had bereikt werd die vervolgens veiliggesteld door de aanleg van een nieuwe dijk.
Tegenwoordig is Hunsingo een van de belangrijkste economische aders van Groningen. Dit komt door de Eemshaven op de oostelijke punt en het Nationaal park Lauwersmeer en het garnalendorp Zoutkamp op de westelijke punt. In Zoutkamp is het garnalenbedrijf Heiploeg gevestigd, de grootste garnalenleverancier van Europa.
Waterschap
Hunsingo is ook de naam van het voormalige waterschap dat grotendeels overeenkwam met het gebied. Het waterschap ontstond als eerste boezemwaterschap dat door Provinciale Staten werd ingesteld in 1856 en omvatte het Winsumerzijlvest, Schaphalsterzijlvest, Houwerzijlvest, Schouwerzijlvest en Wetsingerzijlvest. Het waterschapshuis stond in Onderdendam. In 1995 ging het op in het waterschap Noorderzijlvest.
Zie ook
- Hunsingoër Landrecht, de oude landrechten van het gewest, geschreven in het Oudfries en het Latijn