Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Fivelingo
Fivelingo (in de Middeleeuwen: Fivelgo) is een streek in de provincie Groningen. De westgrens was het Maarvliet, terwijl de oostgrens ongeveer overeenkomt met de oostgrens van de gemeente Slochteren. Het grenst in het westen aan Hunsingo, in het oosten aan het Oldambt en de Eemsmonding en in het zuiden aan het Gorecht. De streek omvat de huidige gemeenten Appingedam, Loppersum, Ten Boer en Slochteren, het grootste deel van Delfzijl en een deel van Bedum.
Algemeen
De naam Fivelgo betekent streek (go of gouw) van de Fivel, een voormalig riviertje in de streek. Sinds de 16e eeuw sprak men - onder invloed van de naam Hunsingo - gewoonlijk van Fivelingo, hoewel de oude naam Fivelgo ook in gebruik bleef.
Fivelingo was het tweede lid van de Ommelanden. De belangrijkste plaats van deze streek was vanouds Appingedam.
Fivelingo wordt gekenmerkt door de maren, borgen en het aardgasveld van Slochteren. Ook de zeehaven Delfzijl en het middeleeuwse stadje Appingedam geven dit gebied zijn karakter.
Geschiedenis
Net als Hunsingo was Fivelingo (Fivelgo) van oorsprong een Fries gouw. Het was een van de kwartieren van de Ommelanden.
Het gebied bestond uit in de Middeleeuwen uit drie onderkwartieren:
Het Oldambt vormde vermoedelijk tot de twaalfde eeuw het vierde kwartier. Van het Westerambt is een zegelafdruk uit 1482 overgeleverd, dat de Maagd Maria met het kindje Jezus op de arm, geflankeerd door twee engelen, uitbeeldt. De drie bewaarde zegelafdrukken van Fivelgo uit 1317, 1405 en 1427/28 beelden twee onbekende heiligen uit.
In de 1659 werd een nieuwe indeling ingevoerd, die in 1749 werd afgeschaft:
- Hoogelandsteradeel
- Oosteradeel
- Duurswolderadeel
Het in het Oudfries gestelde Fivelgoër Landrecht (wetten) maakt een belangrijk deel uit van overgebleven Oudfriese teksten.
Het zuidelijke deel van Fivelingo was laagland dat menigmaal overstroomde. Er was een lage zandrug waar een aantal belangrijke dorpen op liggen. Dit is de lijn Slochteren, Schildwolde, Hellum, Siddeburen.
In de middeleeuwen was Appingedam de belangrijkste stad van Fivelingo en overige de Ommelanden. Oorspronkelijk was Garrelsweer de voornaamste plaats, zoals blijkt uit een oorkonde van 1057. Garrelsweer verloor zijn positie waarschijnlijk door de verzanding van de Fivel. Ook Appingedam wist zich op de lange duur niet te handhaven tegenover de groeiende macht van de stad Groningen in de Ommelanden. Later kwam daar de groei van Delfzijl bij met zijn haven. Toch bleef Appingedam de hoofdplaats van Fivelingo. Die positie is tegenwoordig nog steeds in de oude binnenstad terug te vinden.
Waterschap
Fivelingo was ook de naam van een voormalige waterschap, dat na het graven van het Eemskanaal het noordelijke deel van het Generale Zijlvest der Drie Delfzijlen in zich opnam.
Sociale werkplaats
Op dit moment draagt de sociale werkplaats, de grootste werkgever [feit?] in Appingedam de naam Fivelingo.