Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Geschiedenis
Geschiedenis verwijst in de eerste plaats naar de discipline die zich bezighoudt met de studie van chronologische ordening van gebeurtenissen, zich daarbij baserend op een kritisch onderzoek van bronnen. De bedoeling is inzicht te verkrijgen in culturen en volken uit het verleden. Geschiedenis in de ruime betekenis verwijst ook naar alles wat in het verleden heeft plaatsgevonden, dus ook alle fenomenen die verandering ondergaan, met of zonder de mens. Een voorbeeld is de geschiedenis van het universum.
Geschiedenis wordt gebaseerd op een grote diversiteit aan bronnen, inclusief geschreven en gedrukte bronnen, interviews (mondelinge geschiedenis) en archeologie. Sommige benaderingen zijn in de ene periode gebruikelijker dan in de andere. Het tijdperk van de gebeurtenissen uit de periode vóór het geschreven woord staat bekend als de prehistorie.
Geschiedenis als politiek instrument
De studie van de geschiedenis als bron van informatie leert dat deze doorheen de geschiedenis gebruikt en misbruikt werd door de machthebbers van een bepaalde plaats op een bepaald moment. Hoewel de wetenschappelijke geschiedenis probeert de feiten te achterhalen door zoveel mogelijk bronnen te raadplegen en te verifiëren, wordt door manipulatie van wat de inhoud van het vak op scholen betreft, de kennis van een volk bijgestuurd naar wat de lokale machthebbers (of culturele leiders) veilige informatie vinden. Dit fenomeen blijft zich hardnekkig herhalen, ook in de "moderne" tijden. Zo kan men totaal verschillende versies van dezelfde feiten aantreffen in geschiedenisboeken van verschillende landen of culturen. Men komt hier in contact met de mythe "als het in de geschiedenisboekjes staat, is het waar". In die zin wordt geschiedenis dan soms ook uitgelegd als De visie van die specifieke auteur op een bepaald feit.
Voorbeelden van het gebruik van geschiedenis als politiek instrument komen uit alle tijden en uit alle hoeken van de wereld. De meest gekende grove manipulaties zijn die van de nazi's uit de laatste wereldoorlog, de meest recente (en ook veel subtielere) zijn die uit elk hedendaags land waar wetgeving bestaat rond de inhoud van geschiedenisboeken.
Disciplines binnen de geschiedenis
Hulpwetenschappen van de geschiedenis
- Chronologie
- Codicologie
- Cryptografie
- Epigrafie
- Faleristiek
- Hagiografie
- Heraldiek
- Metrologie
- Naamkunde
- Numismatiek
- Diplomatiek
- Paleografie
- Zegelkunde
- Vexillografie
Periode
- jaaroverzichten en Eeuwen
- 365 dagenschema
- Prehistorie – oudheid – middeleeuwen – renaissance – de verlichting – nieuwste tijd
- De klassieken
Plaats
- Geschiedenis per werelddeel:
- Afrika – Antarctica – Australië – Azië – Europa – Noord-Amerika – Midden-Amerika – Zuid-Amerika – Oceanië
- Geschiedenis per land:
- Afghanistan – België – Bhutan - Bulgarije – Birma - China – Cyprus – Denemarken – Duitsland – Engeland – Egypte – Frankrijk – Griekenland – Hongarije – Ierland – Indonesië – Irak – Israël – Italië – Japan – Letland – Litouwen – Mexico – Myanmar - Nederland – Noorwegen – Polen – Rusland – Suriname – Turkije – Verenigd Koninkrijk – Verenigde Staten – Vietnam
- Geschiedenis per landsdeel:
- Bretagne – Gelderland – Limburg –Siberië – Sicilië – Vlaanderen
- Geschiedenis per stad:
- Amsterdam – Athene – Brugge - Doetinchem – Egina – Halle (Vlaams-Brabant) – Londen – Orange – Rotterdam – Warschau
Deelterrein
De geschiedenis kent allerlei deelterreinen die op verschillende onderwijsinstellingen worden onderwezen, waaronder:
- agrarische geschiedenis
- architectuurgeschiedenis
- economische geschiedenis
- bedrijfsgeschiedenis
- gendergeschiedenis
- geschiedenis van internationale betrekkingen
- godsdienstgeschiedenis
- historische demografie
- historische geografie
- ideeëngeschiedenis
- institutionele geschiedenis
- intellectuele geschiedenis
- kerkgeschiedenis
- krijgsgeschiedenis
- kunstgeschiedenis
- literatuurgeschiedenis
- maritieme geschiedenis
- mentaliteitsgeschiedenis
- militaire geschiedenis
- muziekgeschiedenis
- onderwijsgeschiedenis (historische pedagogiek)
- rechtsgeschiedenis
- sociale geschiedenis
- theoretische geschiedenis
- vaderlandse geschiedenis
- wetenschapsgeschiedenis
Het leervak geschiedenis
Nederland
Het vak geschiedenis wordt in Nederland op de verschillende onderwijsinstellingen verschillend onderwezen:
- Geschiedenis op de basisschool staat het verhaal van de geschiedenis staat centraal. Belangrijke gebeurtenissen en personen worden daarbij in een breder kader geplaatst.
- In het voortgezet onderwijs is het geschiedenis-onderwijs vooral toegespitst op het aanleren van historische vaardigheden en wordt de kennis verder uitgediept. De balans ligt in het vmbo Theoretische leerweg meer bij de kennis en op het vwo ligt de balans meer bij het aanleren van de vaardigheden.
- Na het voortgezet onderwijs zijn er op Hoger beroepsonderwijs (HBO) - en universitair niveau lerarenopleidingen geschiedenis. Op universitair niveau is geschiedenis een volwaardige studierichting, veelal binnen de letteren-faculteit.
Met ingang van 2007 (al moet de minister het formele besluit nog nemen) wordt in Nederland de geschiedenis in het basis- en voortgezet onderwijs cyclisch gebracht. Leerlingen krijgen de geschiedenis dan drie maal geleerd (basisonderwijs - onderbouw - bovenbouw), waarbij de diepgang telkens groter wordt. De leidraden hierbij vormen de tien tijdvakken met 49 kenmerkende aspecten en de canon van de geschiedenis met 50 gebeurtenissen en personen die elke Nederlander zou moeten kennen.
Periodisering
Over het algemeen houdt men bij bovenstaande terreinen van geschiedwetenschap de volgende globale indeling van tijdsperioden aan:
- De prehistorie: vóór 2000 voor Chr.
- De oude geschiedenis: 2000 voor Chr - 590 na Chr.
- De middeleeuwen: 590 - 1500
- De nieuwe of vroegmoderne geschiedenis : 1500 - 1800
- De nieuwste of moderne geschiedenis: 1800 - 1945
- De eigentijdse geschiedenis: 1945-heden
In het Belgisch onderwijssysteem (vanaf secundair onderwijs) wordt de volgende indeling in tijdvakken gehanteerd:
- De prehistorie tot 3500 v.Chr.
- De stroomculturen (oude nabije oosten) 3500 v.Chr. tot 800 v.Chr.
- De klassieke oudheid 800 v.Chr. tot 500
- De middeleeuwen 500-1450
- Nieuwe tijd 1450-1750
- Nieuwste tijd 1750-1945
- Eigen tijd 1945-nu
Of
- De prehistorie tot 3500 v.Chr.
- De oudheid 3500 v.Chr. tot 500
- De middeleeuwen 500-1450
- Nieuwe tijd 1450-1750
- Nieuwste tijd 1750-1945
- Eigen tijd 1945-nu
In het Nederlandse basis- en voortgezet onderwijs wordt tegenwoordig een indeling in tien tijdvakken gehanteerd:
- Tijd van jagers en boeren (~prehistorie) tot 3000 v.Chr.
- Tijd van Grieken en Romeinen (~oudheid) 3000 v.Chr. tot 500
- Tijd van monniken en ridders (~vroege middeleeuwen) 500-1000
- Tijd van steden en staten (~hoge en late middeleeuwen) 1000-1500
- Tijd van ontdekkers en hervormers (~renaissance/reformatie 1500-1600
- Tijd van regenten en vorsten (~Gouden Eeuw) 1600-1700
- Tijd van pruiken en revoluties (~verlichting) 1700-1800
- Tijd van burgers en stoommachines (~industrialisatie) 1800-1900
- Tijd van de wereldoorlogen (eerste helft twintigste eeuw) 1900-1950
- Tijd van televisie en computer (tweede helft twintigste eeuw) 1950-nu
Onderwerp
- Geschiedenis van de wereld
- bibliotheekwezen
- boeddhisme
- calculus
- christendom
- computer
- Esperanto
- film
- geschiedschrijving
- kerk
- kunst
- islam
- kastelen
- Nederlandse literatuur
- muziekgeschiedenis
- muzieknotatie
- Olympische Spelen
- standensamenleving in de Middeleeuwen
- wetenschap en techniek
Historische lijsten
- Lijst van Amerikaanse presidenten
- Lijst van geschiedkundigen
- Lijst van heersers
- Lijst van historische plaatsnamen
- Lijst van oorlogen
- Lijst van pausen
- Lijst van theologen
- Lijst van veldslagen
- Lijst van verdragen
Van A tot Z lijsten
- Franse Revolutie van A tot Z
- napoleontische tijd van A tot Z
- Ontdekkingsreizen van A tot Z
- Prehistorie van A tot Z
- Tachtigjarige Oorlog van A tot Z
- Tweede Wereldoorlog van A tot Z
Zie ook
- Changelog
- Andere Tijden
- Archeoloog
- Cultuurgeschiedenis
- Geschiedenis 24
- Historicus
- Natuurlijke historie
- Paleontoloog
- Toekomstkunde
- Oude geschiedenis of Geschiedenis van de oudheid
- Geschiedvorsing