Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Geschiedenis van de Verenigde Staten (1789-1849)
De Geschiedenis van de Verenigde Staten (1789-1849) stond in het teken van de groei van de VS als jonge natie en de expansie naar het westen toe: de bevolking groeide explosief, van 3,9 miljoen Amerikanen in 1790 naar 13 miljoen in 1830. Deze expansie ging ten koste van de Indianenbevolking, die ten oosten van de Mississippi tussen 1820 en 1844 met driekwart afnam. Ook begon in deze periode het conflict over de slavernij de kop op te steken.
Ontstaan van de Republiek
Bij de onafhankelijkheid was de VS een verzameling van 13 staten, waarvan de samenhang niet al te groot was. Een deel van de revolutionairen voelde weinig om de Britse overheersing te vervangen door die van een centraal gezag van eigen bodem. De in 1787 aangenomen Grondwet van de Verenigde Staten en de eerste 10 amendementen daarvan, de zogenaamde Bill of Rights was echter voor velen een acceptabel compromis. De in de grondwet opgenomen trias politica voorkwam dat één persoon of instantie de absolute macht zou vergaren. Hierbij werd een machtsdeling verankerd in drie gelijkwaardige instanties: de uitvoerende-, de wetgevende- en de rechtsprekende macht. Ook de ongelijkheid tussen kleine en grote staten werd opgelost door invoering van de bicamerale wetgevende vergadering in het US Congress. Hier werden de staten in het huis van Afgevaardigden vertegenwoordigde naargelang hun inwoneraantal en kreeg elke staat, ongeacht bevolking, in de Senaat een vertegenwoordiging door 2 senatoren.
Ondertussen hadden de Verenigde Staten de Amerikaanse dollar in 1785 al als nationale munteenheid aangenomen.
Washington, Adams en de Federalisten
Op 4 maart 1789 komt in New York City voor het eerst het Congres bijeen en treed de grondwet officieel in werking en op 30 april wordt George Washington ingezworen als eerste president van de Verenigde Staten. Zijn verkiezing alsmede zijn herverkiezing in 1792 was tot nu toe de enige maal dat een president unaniem werd gekozen door het college van kiesmannen. Washington was zich zeer bewust van zijn rol in de jonge geschiedenis van de VS en het effect van zijn beslissingen voor latere presidenten. Zijn precedenten worden in grote mate nog steeds gevolgd. De grootste test voor de jonge natie was de Whiskey Rebellion in 1794. Belasting geheven op sommige alcoholische dranken moesten de kosten van de Revolutie dekken maar, vooral Schots-Ierse, boeren in Pennsylvania kwamen daartegen in opstand. Washington moest laten zien dat de federale overheid krachtdadig kon optreden en hij stuurde de militie om de opstand te onderdrukken. Enkele leiders van de opstand werden veroordeeld wegens landsverraad maar werden door Washington gepardonneerd. In 1802 werd de belasting op whiskey en andere dranken afgeschaft.
Hoewel Washington politieke partijen afwees was zijn beleid meer in lijn met de Federalisten dan met de stroming van de Democratische Republikeinen geleid door Thomas Jefferson. Washington's minister van financiën, Alexander Hamilton leidde de Federalisten. Toen in 1796 Washington zich niet herkiesbaar stelde ging de strijd tussen John Adams en Thomas Jefferson. De populariteit van de Federalisten was tanende maar Adams won toch de verkiezingen. Hoogoplopende spanningen tussen Groot-Brittannië en Frankrijk zorgde ook voor binnenlandse spanningen tussen sympathisanten van de Fransen en de meer op Engeland gerichte Federalisten. Hoewel Adams' populariteit steeg toen er oorlog dreigde met Frankrijk waren het de Federalisten die vervolgens de verkiezingen van 1800 verloren.
Het Huis kiest de president
De oorspronkelijke tekst in de grondwet die de presidentsverkiezingen regelde stipuleerde dat kiesmannen alleen voor een president zouden kiezen. De kandidaat die de op één na meeste stemmen kreeg werd vicepresident. Mede hierdoor eindigde de verkiezingen van 1800 met twee kandidaten, Jefferson en Aaron Burr, de Democratisch-Republikeinse kandidaten voor president en vicepresident, met een gelijk aantal stemmen. Volgens de grondwet kiest het Huis van Afgevaardigden dan de president en zo ging de strijd naar het Congress. Het Huis was nog grotendeels Federalistisch gezind en er volgde een lange fase van touwtrekken. Uiteindelijk zorgde Hamilton met zijn steun voor Jefferson dat die tot president zou worden gekozen. Mede door deze crisis werd later de grondwet aangepast tot het huidige systeem van één stem voor president en één voor vicepresident. De rivaliteit die hierdoor ontstond tussen Hamilton en Burr zouden in 1804 leiden tot een duel tussen beide waarbij Burr het dodelijke schot zou lossen.
Jefferson en de expansie naar het Westen
Jefferson had steun van grote delen van de bevolking en hij was het symbool voor het Amerikaanse Idealisme. Als leider van de Democratische Republikeinen gaf hij zijn naam aan de stroming van de Jeffersonians en zijn partij wordt wel gezien als de voorloper van wat later de Democratische Partij zou worden.
Jefferson geloofde dat uitbreiding naar het westen toe belangrijk was voor de ontwikkeling van de Verenigde Staten. Hij stuurde gazanten naar Parijs om te onderhandelen over de aankoop van de stad New Orleans, een belangrijke stad aan de monding van de Mississippi. De onderhandleingen mislukte aanvankelijk en Jefferson stuurde de latere president James Monroe naar Parijs om de onderhandelingen vlot te trekken. Uiteindelijk verbaasde Napoleon de Amerikaanse delegatie door het gehele gebied Louisiana te koop aan te bieden. Frankrijk probeerde zo te voorkomen dat dat goeddeels nog onverkende gebied in Britse handen zou vallen en een sterkere VS zouden tegenwicht bieden tegen het Britse kolonialisme in Noord-Amerika. Hoewel zij geen instructies hadden om hierover te beslissen zagen zij het belang van het aanbod in en gingen de onderhandelaars van Jefferson akkoord met de Louisiana Purchase. De prijs; $15 miljoen oftewel $7 per km². In 1803 overhandigde Frankrijk Louisiana aan de VS, een gebied dat grote delen van het midden van het continent besloeg. De VS werden daarmee meer dan twee keer zo groot.
Lewis en Clark
Om het nieuw herwonnen gebied te verkennen en in kaart te brengen werd een expeditie onder leiding van Meriwether Lewis en William Clark uitgerust. In totaal 33 man begonnen in St. Charles, Missouri aan een tocht die ruim twee jaar zou duren en tot aan de westkust zou reiken. De succesvolle expeditie, slechts één lid overleed onderweg, legde de grondslag voor de enorme expansie naar het westen van de latere 19e eeuw.
De nieuw herwonnen gebieden als ook het territorium dat de VS na de Vrede van Parijs had verkregen, met de Northwest Ordinance, werden langzaam maar zeker verkend door pioniers en werden er nederzettingen gevestigd. In 1792 en 1796 respectievelijk werden Kentucky en Tennessee opgenomen in de Unie en in de eerste jaren van de 19e eeuw kwamen daar diverse staten bij.
In de buitenlandse politiek probeerde Jefferson de VS neutraal te houden tijdens de vele conflicten tussen Groot-Brittannië en Frankrijk. Hij tekende de wet die handel met beide landen verbood. Eén van de redenen hiervoor was om de Britten te dwingen om te stoppen met het hinderen van het handelsverkeer voor de Amerikaanse oostkust. Het idee hierachter was dat de Engelsen afhankelijk waren van voedselimport vanuit de VS. Het resultaat was echter een ernstige neergang van de Amerikaanse landbouwsector terwijl Engeland andere importbronnen voor voedsel vond.
Indian Removal
Eén reden voor de aankoop was de zogenoemde Indian Removal: het verdrijven van Indianen naar het aangeworven land, om hen te 'civiliseren' door ze aan landbouw en handel te laten deelnemen en daarmee in de Amerikaanse economie te integreren. De Indianen vormden 8/9 van de bevolking ten westen van de Appalachen. Pogingen om hen af te kopen leidden tot verzet van Indianen die van zins waren hun traditionele levensstijl op te geven, te buigen voor het Amerikaanse kapitalisme en hun eigen land van blanken te kopen.
In 1813 kwam het tot een uitbarsting toen georganiseerde Indianen, de Red Sticks, Fort Mims aanvielen en 250 slachtoffers maakten. Amerikaanse troepen onder leiding van de latere president Andrew Jackson reageerden moeizaam: ondanks Jacksons belofte van vrije plundering stak muiterij meer dan eens de kop op. Pas in 1814 werden de opstandige Indianen onderworpen in de Slag bij Horseshoe Bend, waar een leger van 1000 Creek gedecimeerd werd. Deze overwinning was vooral te danken aan geallieerde Cherokee. Na de overwinning begonnen Jackson en zijn vrienden de beste grond van de Creek, inclusief dat van Creek die aan hen gelieerd waren geweest, onderling te verdelen. De Creek, aldus Jackson, "vroegen om een afranseling". Het verdrag van 1814 dat de overwinning bezegelde, verdeelde het overige land van de Indianen onder hen, en maakte een einde aan hun eeuwenoude traditie van gemeenschapsbezit.
Aanloop tot oorlog
De Britse declaraties van 1806 en 1807 waarin zij blokkades van Europa afkondigde en neutrale scheepvaart begonnen te hinderen om de blokkade te handhaven zette veel kwaad bloed in de VS. Meerdere malen werden schepen die onder Amerikaanse vlag voeren onderschept door de Royal Navy die onder andere op zoek waren naar deserterende Britse troepen en ook om de handelsblokkade tegen Frankrijk kracht bij te zetten. In 1807 werd de USS Chesapeake aangevallen en drie Amerikanen sneuvelde en er werden meerdere personen door de Britten gevangen genomen. Na het falen van de economische tegenmaatregelen van Jefferson nam de roep om oorlog toe. Behalve de vernederingen van de vlag op zee waren ook de nog steeds aanwezige Britse troepen in de westerse territoria een doorn in het oog van veel Amerikanen alsmede de Britse steun voor opstandige indianenstammen die westerse pioniers en hun nederzettingen regelmatig aanvielen. Ook werd een oorlog gezien als een mogelijkheid om alsnog Canada in te nemen. In 1810 werden veel oorlogshavikken in het Congress gekozen. Op 1 juni 1812 zag de twee jaar eerder gekozen president James Madison zich genoodzaakt om een oorlogsverklaring aan het Congres te vragen en op 18 juni hadden beide kamers van de volksvertegenwoordiging hiermee ingestemd.
Oorlog van 1812
De eerste gevechten waren in Michigan waar Britse troepen vanuit Canada binnenvielen. Tot drie maal toe probeerden Amerikaanse troepen Canada binnen te vallen maar alle pogingen hiertoe strandden uiteindelijk. Het gebied rondom Detroit en de Grote Meren was een hevig strijdtoneel en in 1813 staken Amerikaanse troepen York, het latere Toronto, in brand. Hoewel de gevechten te land veelal in Brits voordeel werden beslist was de Amerikaanse marine verrassend goed opgewassen tegen de Britse en waren de Amerikanen op de Grote Meren superieur.
De Britten vielen verder zuidwaarts ook aan en in de zomer van 1814 vielen zij Washington D.C., de Federale hoofdstad aan en staken onder meer het Witte Huis en het Capitool in brand. President Madison ontvluchtte de regeringszetel. Het Britse bombardement op Baltimore had echter weinig effect en de Britse opmars werd gestuit. Op 24 december 1814 werd in Gent een verdrag getekend die vrijwel de status quo van voor de oorlog herstelde. Na het tekenen van de vrede maar voordat dit bekend was in Noord-Amerika boekte Generaal Andrew Jackson een onverwachte en briljante overwinning op de Britten in New Orleans. Jackson werd hierdoor een oorlogsheld, hetgeen hem later tot president zou brengen. De meeste Amerikaanse objectieven voor de oorlog werden niet gehaald maar evenmin was het land vernederd door de wereldmacht Groot-Brittannië. De oorlog was voor de Britten niet meer dan een afleiding van het grotere conflict tegen Napoleon's Frankrijk maar voor de Amerikanen was het een bevestiging van hun onafhankelijkheid.
Oorlog met de Seminole
De expansie naar het westen ging voort, tot blanke nederzettingen de grens met met Spaanse Florida bereikten. Dit gebied werd bewoond door de Seminole-Indianen. Hun bevolkingssamenstelling was gemêleerd: tussen hen woonden gevluchte Red Sticks, en weggelopen of door de Seminole gekochte zwarte slaven. De omgang met slaven was evenwel anders dan in de VS: slaven woonden in eigen dorpen, hun kinderen werden doorgaans vrijgelaten en huwelijken tussen zwarten en Indianen kwamen zo veelvuldig voor dat gemengde dorpen ontstonden.
Deze situatie leidde tot grote angst bij de blanke slavendrijvers: hun slaven zouden geïnspireerd kunnen raken door de relatieve vrijheid die de Seminole in de praktijk brachten. Onder het voorwendsel van zelfverdediging tegen de Seminole begon Jackson in 1818 een militaire campagne door Florida, die vooral tegen de Spanjaarden gericht was. Een jaar later werd Florida van Spanje gekocht.
Era of good feeling
Na de oorlogen kwamen de binnenlandse facties nader tot elkaar. In 1820 werd Madison's opvolger James Monroe zonder veel tegenstand gekozen tot president. Dit tijdperk zou bekend worden als de Era of good feeling en de VS kenden een periode van eenheid zoals die niet meer tot na de Burgeroorlog zou heersen. De Democratische-Republikeinen namen veel van de principes van de tanende Federalisten over en de laatste zouden snel hierna verdwijnen als serieuze politieke stroming. De VS trokken zich terug uit de wereldpolitiek en isolationisme won terrein. In 1823 riepen de VS de Monroedoctrine uit wat inhield dat de VS alle Europese inmengingen in het westelijke halfrond afwezen en als vijandig jegens de VS zouden beschouwen en de VS hielden zich eveneens buiten Europese zaken.
Na Monroe's presidentschap volgde dat van de zoon van John Adams, John Quincy Adams die de verkiezingen van 1824 won nadat het Huis van Afgevaaardigden voor de tweede maal de president koos omdat geen der kandidaten een meerderheid in het College van Kiesmannen had gewonnen. Gedurende J. Q. Adams' presidentschap factionaliseerde de Amerikaanse politiek. De Federalisten waren voorgoed verdwenen als politieke stroming en in hun plaats kwamen de Whigs die vooral in New England sterk vertegenwoordigd waren. De partij van Jefferson, de Democratisch-Republikeinen werd de Democratische partij met de populaire Andrew Jackson, held van de Oorlog van 1812, als leider. De verkiezingen van 1828 werden door Jackson gewonnen.
Jacksonian Era
Andrew Jackson was meerdere malen verwikkeld in persoonlijke duels en stond niet bekend als een elitair, maar als een man van het volk. Agrariërs uit het westen, alsmede arbeiders en kleinhandelaren uit het oosten waren de basis van Jackson's macht. Wat aanzienlijk bijdroeg aan zijn verkiezingsoverwinning, was het steeds meer in zwang rakende algemene kiesrecht voor mannen. In dit opzicht was de democratie in de VS veel democratieën in Europa ver vooruit.
Eén van de problemen die Jackson het hoofd moest bieden was de verscherpende strijd tussen States Rights-activisten en voorstanders van een sterke Federale overheid. Vooral in het zuiden waren de voorvechters van de rechten van individuele staten invloedrijk. In antwoord op Tariffs die op sommige handelswaren werden geheven beriep South Carolina zich op Nullification, het recht van een staat om wetten niet te handhaven als die het staatsbelang niet dienden. South Carolina verklaarde de Tariff Acts van 1828 en 1832 nietig binnen hun eigen grenzen. Jackson stuurde gewapende eenheden om de federale wetten te handhaven terwijl South Carolina dreigde zich af te zullen scheiden van de Unie. Uiteindelijk bond de staat in na een compromisvoorstel van de invloedrijke senator Henry Clay, een Whig. De heffingen werden in stappen verlaagd, maar niet opgeheven.
Bankstrijd
In de beginjaren van de republiek hadden de VS geen centrale bank zoals de huidige Federal Reserve System. In 1791 werd wel de First Bank of The United States opgericht maar de bank werd na afloop van een 20-jarig mandaat niet hernieuwd. In 1816 werd opnieuw een bank opgericht met als doel om de munt te reguleren en de handel te bevorderen. Inflatie was in deze periode een groot probleem. Deze Second Bank of the United States had eveneens een 20-jarig mandaat.
Veel, vooral westelijk gelegen, staten en minder welvarende burgers waren tegen de bank omdat zij hierin een voordeel voor groothandelaren en corporaties in zagen. President Jackson was fel tegen hernieuwing van het mandaat en hij sprak een veto uit over een daarvoor bedoeld wetsvoorstel. De verkiezingsstrijd in 1832 draaide vervolgens in belangrijke mate rond de Bankkwestie. Een grote overwinning van Jackson gaf de doodsteek aan de bank en Jackson zag die als een duidelijk mandaat voor zijn beleid.
Kort na afloop van Jackson's tweede termijn brak er een economische crisis uit, de Panic of 1837.
Manifest Destiny en de Indianenkwestie
De trek naar het westen, de gebieden verkregen tijdens de Louisiana Purchase verliep in beginsel vrij langzaam voorbij de Mississippi. De prairies waren in de jaren voor de Burgeroorlog dun bevolkt en er waren eerst slechts enkele conflicten met Indianenstammen die hun land bedreigd zagen door blanke kolonisten. Zogenaamde Mountainmen verkenden de westelijke territoria en handelden met de oorspronkelijke bewoners of jaagden op bevers voor hun gewilde vacht. Vooral tussen de jaren 1810 en de jaren 1840 drongen zij door tot in de Rocky Mountains. Beroemde namen die heden ten dage nog in legendes voortleven zijn James Beckwourth, Jim Bridger, John C. Fremont en Kit Carson.
In 1830 werd de Indian Removal Act door het Congres aangenomen die het mogelijk maakte om, zo nodig met geweld, indianenstammen uit de oostelijke staten naar het westen te verplaatsen. De Federale overheid sloot verdragen met veel stammen waarbij de Indianen land afstonden aan de VS. Niet alle stammen wilde zich echter laten verplaatsen naar de in 1834 gestichte Indian Territory, het moderne Oklahoma. De Choctaw worden in 1833 naar het westen gedwongen en in 1838 werden enkele duizenden Cherokee Indianen geforceerd vanuit het oosten naar het huidige Oklahoma te marcheren. Deze tocht, die op veel verzet stuitte, werd bekend als de Trail of Tears en velen overleden onderweg door ziekten of uitputting.
Langzaamaan begon de trek naar het westen door blanke pioniers echter reeds op gang te komen. Amerika zag het in deze periode als hun manifest destiny, om het gehele, meest dunbevolkte, continent van Noord Amerika te omspannen van de Atlantische kust tot de westkust aan de Grote Oceaan. Vele honderden pioniers vestigde zich bijvoorbeeld in het huidige Texas dat toen een onderdeel was van het in 1821 van Spanje onafhankelijk geworden Mexico. Amerikanen vormden al gauw een overgrote meerderheid in Texas en de Mexicaanse dictator Santa Ana probeert de kolonisten in Texas te ontwapenen wat in 1835 leidde tot een gewapend conflict tussen de Texanen en Mexico. In het daaropvolgende jaar riep Texas zijn onafhankelijkheid uit en vond de beroemde Slag om de Alamo plaats, waar enkele tientallen Texanen, waaronder de volkshelden Davy Crockett en Jim Bowie, een Mexicaanse overmacht lange tijd weet af te weren alleer alle verdedigers van de Alamo worden gedood.
Conflict met Mexico
 Zie Mexicaans-Amerikaanse Oorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De Texanen vragen in 1836 reeds om annexatie door de VS maar het Congres weigert Texas op te nemen in de Unie onder druk van tegenstanders van de slavernij die geen nieuwe slavenstaat de balans in de Senaat willen laten beïnvloeden. President John Tyler weet echter de annexatie wel door het Congres te loodsen en in 1845 werd Texas opgenomen in de Unie. Tyler's opvolger James Knox Polk stuurt een delegatie naar Mexico-Stad om te onderhandelen over een koopprijs voor Californië en een compensatie aan te bieden voor het verlies van Texas. Mexico weigert echter en oorlog dreigt. Rond deze periode sluit Polk ook een verdrag met Groot-Brittannië die de grens met de Britse bezittingen in het latere Canada regelen. Voor het overgrote deel loopt deze grens langs de 49e breedtegraad.
Na de annexatie van Texas erfde de V.S. het grensconflict dat Texas had met Mexico. Nadat er een schermutseling plaatsvond op gebied dat zowel door de VS als Mexico werd opgeëist, brak de Mexicaans-Amerikaanse Oorlog uit in 1846. Beide partijen leden zware verliezen, maar toch wisten de Amerikanen vrij eenvoudig te winnen. In de herfst van 1847 werd Mexico-stad zelfs ingenomen. De latere Amerikaanse president Zachary Taylor werd in deze oorlog een ware held, wat hem in navolging van eerdere generaals als Jackson naar het Witte huis zou brengen. Bij de vrede van Guadalupe Hidalgo van 1848 raakte Mexico het noordelijke kwart van haar grondgebied aan de Verenigde Staten kwijt. Hieruit werd onder andere de staat Californië gevormd alsmede territoria die later New Mexico, Arizona en Nevada zouden worden. Kort nadat de gevechten gestaakt werden werd in Californië goud gevonden, wat tot een goudkoorts leidde. Er ontstond een ware volksverhuizing naar het westen en steden groeiden soms letterlijk overnacht op uit het niets. Vele goudzoekers kwamen in San Francisco terecht, de zogenaamde "49ers". Aan het einde van 1849 waren er zo'n 80.000 goudzoekers in Californië, een verdrievoudiging van het inwonersaantal binnen één jaar.
Mormon en Oregon Trails
De trek naar het westen was ls niet meer te stuiten. De Mormonen probeerden zich onder leiding van Joseph Smith in 1838 in Missouri en Illinois te vestigen, maar werden daar al gauw vervolgd voor hun ideeën. In 1844 werden Smith en zijn broer vermoord en de nieuwe leider Brigham Young leidde zijn volk in 1846 via de Mormon Trail westwaarts, eerst naar Nebraska, waar een legereenheid werd gevormd om aan de oorlog tegen Mexico deel te nemen; later trokken de Mormonen verder naar wat nu Utah is. Op 23 juli 1847 vestigden zij zich nabij het Great Salt Lake en stichtten Salt Lake City.
In 1843 vond de eerste trek vanuit Independence, Missouri plaats richting de westkust, naar Oregon Territory. In de jaren hierna zouden nog vele duizenden pionier per jaar deze Oregon Trail volgen op zoek naar een beter leven. Soms werden deze karavaans van pioniers met hun karakteristieke Conestoga Wagon huifkarren aangevallen door Indianen en het leger werd ingezet om de blanke kolonisten te beschermen. De zich uitbreidende telegraafverbindingen naar het westen vormen een belangrijke link met het dichtbevolkte oosten van het land.
In deze periode nam het aantal gevechten met Indianen stammen dramatisch toe. Ook ziektes waar de oorspronkelijke bewoners geen weerstand tegen hadden worden velen fataal.
De isolationistische tendenzen van de VS zorgden er zo voor dat zij zich geheel op de kolonisatie van het continent konden richten. Hoewel geen wereldmacht van politieke betekenis, werden de VS wel een magneet voor immigranten vanuit de hele wereld die in de jonge natie hun geluk beproefden. Vooral na de Burgeroorlog die in 1861 zou uitbreken kwam deze golf op gang.