Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
George Whitefield
| George Whitefield | ||
| Geboren | 27 december(gregoriaans)/16 december(juliaans) 1714, Gloucester,  Engeland
| |
| Overleden | 30 september 1770, Newburyport, Massachusetts,  Verenigde Staten
| |
| Nationaliteit |  Verenigd Koninkrijk
| |
| Beroep | predikant | |
| Overige informatie | ||
| Religie | anglicaans, vervolgens calvinistisch methodisme | |
George Whitefield (Gloucester, Engeland, 27 december(gregoriaans)/16 december(juliaans) 1714 – Newburyport, Massachusetts, 30 september 1770) was een Britse anglicaanse predikant. Hij was de beroemdste religieuze figuur van de 18e eeuw. Hij was samen met John en Charles Wesley een grondlegger van het methodisme, een uit de anglicaanse kerk ontsproten religieuze opwekkingsbeweging uit de 18e eeuw. Hij hield in zijn leven zowat 18000 tot 30000 preken of toespraken voor in totaal wel tien miljoen toehoorders in Groot-Brittannië en de Noord-Amerikaanse koloniën.
Leven
Whitefield werd geboren als jongste van de zeven kinderen van een herbergiersechtpaar in Gloucester. Aangezien zijn vader Thomas twee jaar na zijn geboorte overleed, groeide hij op zonder vaderlijk voorbeeld in de herberg Bell Inn. Hij bezocht de Latijnschool St. Mary de Crypt, waar hij vooral Latijn en Grieks leerde, graag theater speelde en zijn spreekkunst kon oefenen. Volgens zijn eigen beschrijving was zijn gedrag in zijn jeugd niet voorbeeldig. Met 15 jaar verliet hij de school om mee te helpen in de herberg, tot de onsuccesvolle zaak sloot. Die drietal jaar bleef hij met zelfdiscipline zelfstandig studeren. Een vroegere schoolvriend gaf hem de raad om verder te studeren, hij won een studiebeurs voor Pembroke College in Oxford, waar hij zich op 7 november 1732 als 18-jarige inschreef om opgeleid te worden als anglicaans priester. Behalve de Bijbel las hij ook Life of God in the Soul of Man van Henry Scougal (dat hij geleend had van Charles Wesley), Serious Call van William Law, Call to the Unconverted van Richard Baxter, Alarm to Unconverted Sinners van Richard Alleine en de Bijbelcommentaren van Matthew Henry. Aan het college leerde hij de broers John en Charles Wesley kennen in de zogenaamde Holy Club. In de lente van 1735 sloot hij zich aan bij de vroege groep methodisten. Toen de Wesleys naar Amerika vertrokken, had hij de leiding over de groep en nog hetzelfde jaar stichtte hij de eerste Methodist Society in Gloucester. Wegens zwakke gezondheid moest hij zijn opleiding onderbreken. In de tussenperiode van negen maanden bleef hij thuis zo actief zodat Op Drie-eenheidszondag werd hij door Martin Benson, de bisschop van Gloucester, op 20 juni 1736 tot diaken geordineerd. Zijn eerste preek hield hij in de kerk St. Mary de Crypt in Gloucester, en werd al gekenmerkt door zijn typische stijl: emotioneel, vurig en direct. Vervolgens behaalde hij in Oxford zijn Bachelor of Arts. Hij begon zijn eerste als geestelijke voor twee maanden in de Tower Chapel in London.
Vanuit Londen begon Whitefield zijn activiteit als onvermoeibaar prediker. Hij was bekend voor zijn luide stem en voor zijn geacteerde stukjes die hij vanaf de kansel invoegde. Van in het begin was hij een populaire spreker. Hij trok volle kerken, wanneer men hem liet preken. Na door de Wesleys uitgenodigd te zijn, vertrok hij in mei 1738 naar Georgia in de Britse koloniën. Dit was de eerste van zijn in totaal 13 trans-Atlantische reizen tussen Engeland en de Britse koloniën in Amerika.[noot 1] Hetzelfde jaar werd hij door Georgia Trustees tot predikant van Savannah benoemd. In januari 1739 werd hij in Engeland tot anglicaans priester geordineerd.
Om luisteraars aan te trekken die nog nooit een kerk hadden bezocht, besloot hij in het openbaar in de open lucht te gaan preken. Hij probeerde dit voor het eerst in Kingswood bij Bristol en dit bleek al gauw veel luisteraars te trekken. Op 27 april 1739 hiel hij voor het eerst een openluchtpreek in London. Na 1740 trok hij in een jaar tijd van noord naar zuid in Noord-Amerika, waarbij hij wel 8000 kilometer aflegde en meer dan 350 keer een preek hield. In Boston luisterden 25000 personen naar hem, in Philadelphia 12000 en in New York City 8000. Zowat een kwart van de bevolking van de Noord-Amerikaanse koloniën zou hem ooit gehoord hebben.
In Georgia was het zijn bedoeling om een weeshuis te bouwen. Op 25 maart 1740 begonnen de bouwwerkzaamheden aan het Bethesda Orphanage. De financiering was grotendeels afkomstig van bijdragen als gevolg van de oproepen die hij hiervoor deed in zijn lezingen.
Hij kwam met Moravische broeders uit Georgia in 1740 overeen om een weeshuis voor zwarte kinderen te bouwen op een grondstuk dat hij had gekocht in de Lehigh Valley in Pennsylvania. Maar naar aanleiding van een theologisch verschil, ontsloeg hij hen van die taak en was vervolgens niet in de mogelijkheid om de bouw te voleindigen. Vervolgens kochten de Moravische broeders het project op en werkten het af. Dit ’Whitefield House’ staat nog in de plaats Nazareth, Pennsylvania.
In november 1741 trouwde hij met Elizabeth Burnell James. Zij hadden één kind, dat jong overleed.
Hij had een invloed op de opwekkingsprediker Jonathan Edwards (1703–1758). Samen behoorden ze tot de krachtigste aandrijvers van de First Great Awakening. Benjamin Franklin (1706–1790) was van mening dat de geruchten over duizenden toehoorders schromelijk overdreven waren, maar moest zijn mening bijstellen nadat hij zelf een evenement van Whitefield had bijgewoond. Hij ging Whitefields toespraken als drukwerk uitgeven.
Zijn theologie bleef sterk calvinistisch, terwijl John en Charles Wesley eerder geneigd waren tot het arminianisme. Dit verzuurde de vriendschap voor een tijd. Whitefield organiseerde een conferentie van calvinistische methodisten op 5 januari 1743. Later behandelden ze elkaar weer vriendschappelijk, maar de theologische verschillen bleven bestaan.
In de zevenjarige oorlog (1756–1763) steunde hij in zijn toespraken het Britse standpunt, omdat hij vreesde dat de Fransen de Britse protestantse koning zouden afzetten. In Dublin werd hij om dit standpunt met stenen begooid, maar hij kon zich in veiligheid brengen in de nabijgelegen pastorij.
Hij overleed plotseling op 29 of 30 september 1770 op een evangelisatiereis in Newburyport, Massachusetts. Hij werd er begraven in de First Presbyterian Church.
Noten
- º Dit betekent dat hij 13 keer de Atlantische Oceaan overstak: zes keer van Amerika naar Groot-Brittannië, en zeven keer van Groot-Brittannië naar Amerika, waar hij overleed. Vanuit Engeland bezocht hij vooral Schotland, Ierland en Wales, maar ook Nederland en Duitsland.
Weblinks
- Preken van George Whitefield in de Anglican Library: http://www.anglicanlibrary.org/whitefield/sermons/index.htm
Enkele online biografieën
- https://www.ccel.org/ccel/whitefield
- https://www.christianitytoday.com/history/people/evangelistsandapologists/george-whitefield.html
- https://banneroftruth.org/us/about/banner-authors/george-whitefield/
- https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/godinamerica/people/george-whitefield.html
- https://www.georgiaencyclopedia.org/articles/arts-culture/george-whitefield-1714-1770