Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Gebruiker:O/ Hemotafonomie
Hemotafonomie (van het Grieks haima voor bloed, taphos voor begraven en nomos voor wet) is de wetenschap die zich bezighoudt met cytomorfologie in bloedvlekken. Deze term werd voorgesteld in 1992[1], geïnspireerd door het woord "tafonomie" dat in 1940 in de paleontologie werd geïntroduceerd door Ivan Antonovich Efremov[2].
Omdat het object van studie van hemotafonomie de morfologie van bloedcellen is wanneer het in de vorm van een vlek is, zijn de onderzoeksonderwerpen elk monster dat met bloed is gekleurd. De methodologie of studiemethode van hemotafonomie is de analyse van de clair-obscurbeelden verkregen door middel van scanning-elektronenmicroscopie. Onlangs is gesuggereerd dat confocale microscopie een praktisch alternatief zou kunnen zijn voor rasterelektronenmicroscopie wanneer een zeer hoog niveau van oppervlaktedetail van bloedvlekken niet vereist is[3]. Lang voordat de eerste commerciële rasterelektonenmicroscoop in het midden van de twintigste eeuw verscheen, werd de microscopische bepaling van bloedvlekken sporadisch uitgevoerd als hulpmiddel voor de forensische wetenschap, waarbij de Menorquin arts en chemicus Mateu Josep Bonaventura Orfila als de eerste probeerde de gebruik van een optische microscoop voor dergelijke doeleinden[4]. Voorbij het gezichtspunt van de basiswetenschap, zoekt toegepaste hemotafonomie het gebruik van bloedvlekken als criminalistisch of archeologisch bewijs[5][6]. Het is ook gebruikt voor de studie van bloedresten in fragmenten van middeleeuwse manuscripten[7] en in de Lijkwade van Turijn[8]. Hemotafonomie moet niet worden verward met bloedvlekpatroonanalyse (bloodstain pattern analysis).
Morfologie van erytrocyten van gewervelden en zoogdieren in het lichaam en op plekken
Gewerveld bloed (dwz "bloed" in de strikte zin) is een suspensie van cellen in een vloeibaar medium (plasma). In dit weefsel zijn drie soorten cellen aanwezig: erytrocyten (rode bloedcellen), leukocyten (witte bloedcellen) en trombocyten (bloedplaatjes, bij zoogdieren).
In tegenstelling tot andere gewervelde dieren hebben zoogdieren rode bloedcellen zonder kern (acariocyten). Als uitzondering bij de andere gewervelde dieren hebben de salamanders van de familie Plethodontidae een aandeel ontkernde rode bloedcellen, terwijl de Batrachoseps attenuatus soort bijna 95% acariocyten heeft[9]. Evenzo heeft de teleostvis Maurolicus muelleri ontkernde erytrocyten[10].
Door het ontbreken van een kern hebben typische zoogdiererytrocyten de vorm van biconcave schijven (discocyten). Dit geldt niet voor de familie Camelidae, waar rode bloedcellen ovaal van vorm zijn (ovaalocyten). Andere fysiologische vormen – die in een klein deel voorkomen of pathologisch zijn – zijn echinocyten (cellen in de vorm van de jimsonvrucht), dacryocyten (traanvormige cellen), schizocyten (gebroken cellen), keratocyten (geweivormige cellen), sikkelcellen cellen (sikkelvormige cellen), en vele andere.
De meeste rode bloedcellen in bloedvlekken hebben dezelfde morfologie als die beschreven in de hematologie. Twee morfologieën van erytrocyten zijn echter specifiek te wijten aan de uitdrogingsverschijnselen van het bloed, zodat ze kunnen worden beschouwd als karakteristieke morfologieën van de bloedvlekken van (minstens) zoogdieren, en worden daarom niet gevonden in fysiologische omstandigheden. Deze manieren zijn twee[11]:
- Hecatocyten (lunoïde vormen, gerelateerd aan erytrocyt-plasma-interactie wanneer gedroogd; etymologisch van Hekate).
- Janocyten (negatieve replica's, gerelateerd aan de indruk door de droge plasmamatrix; etymologisch van Janus).
Bronnen, noten en/of referenties
[1] Hortolà, P. (1992). «SEM analysis of red blood cells in aged human bloodstains». Forensic Science International 55 (2): 139-159. doi:10.1016/0379-0738(92)90120-L.
[2] Efremov, J. A. (1940). «Taphonomy: new branch of paleontology». Pan-American Geologist 74: 81-93.
[3] Hortolà, P. (2020). «Microscopic imaging of human bloodstains: testing the potential of a confocal laser scanning microscope as an alternative to SEMs». Micron 130: 102821. doi:10.1016/j.micron.2019.102821.
[4] Gran enciclopèdia catalana - «hemotafonomia» (in het Catalaans).
[5] Milani, M.; Curia, R.; Savoia, C. (2015). «FIB/SEM Haemotaphonomy: Red Blood Cells Identification in Unprepared Samples of Forensic Interest». 2015 1 (1): 1-8.
[6] Mainou Cervantes, L.; Antuna Bizarro, S.; Fortoul Van der Goes, T.; Straulino Mainou, L. (2017). «Identificación de restos de tejidos humanos en instrumentos rituales prehispánicos de México» (in het Spaans). Intervención 15: 22-32.
[7] Bicchieri, M.; Pinzari, F. (2016). «Discoveries and oddities in library materials». Microchemical Journal 124: 568-577.
[8] Lucotte, G. (2017). «Red Blood Cells on the Turin Shroud». Jacobs Journal of Hematology 4 (2): 024.
[9] Emmel, V. E (1924). «Studies on the non-nucleated elements of the blood. II. The occurrence and genesis of non-nucleated erythrocytes or erythroblastids in vertebrates other than mammals». The American Journal of Anatomy 33 (2): 347-405. doi:10.1002/aja.1000330207.
[10] Wingstrand, K. G (1956). «Non-nucleated erythrocytes in a teleostean fish Maurolicus mülleri (Gmelin)». Zeitschrift für Zellforschung und Mikroskopische Anatomie 45 (2): 195-200.
[11] Hortolà, P (2002). «Red blood cell haemotaphonomy of experimental human bloodstains on techno-prehistoric lithic raw materials». Journal of Archaeological Science 29 (7): 733-739. doi:10.1006/jasc.2001.0782.