Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Fistel
Een fistel (Latijn: fistula) oftewel pijpzweer is een niet-natuurlijke verbinding tussen een lichaamsholte en de huid. Een fistel kan ook een opening zijn tussen een klier en de huid, of tussen twee holtes in het lichaam. Er wordt bij een fistel ook wel gesproken over een schoorsteen. Een shunt is een kunstmatige opening.
Een fistel ontstaat meestal na een ontsteking in de lichaamsholte of in de klier. Als de ontsteking zich heeft uitgebreid tot de huid kan deze spontaan openbreken, of worden doorgebroken. Als de ontsteking zelf is genezen, kan er toch een fistel overblijven, waar af en toe weer vuil of vocht uit naar buiten kan komen. Meestal groeit de fistel echter vanzelf weer dicht als de ontsteking is genezen.
Soms wordt een kunstmatige fistel aangebracht, bijvoorbeeld een fistel tussen een slagader en een ader om bij nierdialyse het aanprikken van de ader makkelijker mogelijk te maken. Een dergelijke fistel wordt ook wel shunt genoemd.
Voorbeelden
Een peri-anale fistel is een verbinding vanaf de endeldarm die via de sluitspier naar het huidgebied rond de anus leidt. Deze fistel kan operatief worden opengelegd en geneest dan vaak met de tijd. Deze fistel wordt ook wel pijpzweer genoemd. Er kan ook een fistel ontstaan tussen de darm en de blaas of tussen de vagina en de blaas of de darm. Met name na moeilijke bevallingen in ontwikkelingslanden treedt zo'n vesico-vaginale fistel nog wel eens op.
Een carotico-caverneuze fistel, is een scheur tussen een slagader en ader, namelijk tussen de arteria carotis interna en de sinus cavernosus. Dit is extreem zeldzaam maar kan ontstaan door een trauma of door een gescheurd aneurysma. De patiënt kan hierdoor hoofdpijn, epileptische aanvallen, opzetting van het oog, en kloppend oorsuizen krijgen.
Sommige baby's worden geboren met een tracheo-oesofagale fistel, dat is een verbinding tussen de luchtpijp (trachea) en de slokdarm (oesofagus).
Een fistel kan ook in de mond ontstaan bij een wortelpuntontsteking als de ontsteking zijdelings naar de mond (of naar buiten, naar de wang) doorbreekt. Een fistel in het aangezicht is bijna altijd het gevolg van een dentogeen probleem. Het ook op een verdergevorderd probleem duiden, waarbij de fistel in de huid een opening is van een ontstoken kaakbot (osteomyelitis), wat met langdurige (maanden) antibiotica-kuren behandeld moet worden, en/of vaak operatief.