Dogma (algemeen)

Zie ook : dogma (doorverwijzing), voor andere betekenissen van "dogma".

---

Een dogma (Grieks: δόγμα (dokeõ, ik geloof), meervoud: δόγματα) is een verzameling doctrines of leringen die als autoriteit wordt erkend door een religie, ideologie of andere organisatie. Een dogma is een fundamenteel concept ter onderbouwing van een gedachtegoed, daarom wordt de aanhanger van dit gedachtegoed verwacht er niet van af te wijken en het nooit te betwisten of te betwijfelen, wat tegenwoordig als onredelijk en onverstandig wordt beschouwd, temeer het vasthouden aan bepaalde beredeneringen de ontwikkeling van een groter begrip (algemeen, algeheel) weerhoudt tot stand te komen. Dergelijke belemmeringen voor het begrip brengen zo tezamen met de overtuigingen een tunnelvisie teweeg.

De term wordt binnen de religie beschrijvend gehanteerd, terwijl de benaming dogma buiten de religie vaak wordt gebruikt met een kleinerende ondertoon, refererend aan "gevestigde" concepten met een specifiek standpunt en daarmee met een bedenkelijke basis. Deze kleinerende ondertoon is nog sterker aanwezig met de term dogmatisch, die wordt gebruikt om personen te beschrijven met onbuigzame geloofsovertuigingen die niet open staat voor rationele argumenten. Buiten de religieuze dogma's worden er ook dogmatische overtuigingen aangetroffen in de maatschappij en het wetenschappelijk paradigma.

Dogmatisme

Dogmatisme is de meer algemene duiding voor een overtuiging of houding waarbij iemand niet meer in staat is zijn opinies te herzien op grond van nieuwe informatie. Het begrip "dogmatisme" impliceert dat iemand zijn overtuigingen op een onnadenkende en conformistische manier hanteert zonder de fundamenten daarvan in vraag te willen stellen. Dogmatisme wordt als onverenigbaar gezien met een wetenschappelijke en/of rationele ingesteldheid waar zelfcorrectie intrinsiek deel van uit maakt. Voorbeeld:

“

Een jongetje was jarenlang diep overtuigd dat hij een lijk was, hij geraakte niet verlost van dat idee. Hij komt bij de dokter en legt zijn probleem uit. De dokter vraagt aan het jongetje of een lijk kan bloeden. "Neen,"" zei het jongetje, waarop de dokter in zijn vinger sneed en hij begon te bloeden. Het jongetje zei: "Zie je wel, lijken bloeden toch".

„

— Etienne Vermeersch

Dogma in de religie

Dogma's komen in vele godsdiensten voor zoals in het jodendom en het Christendom, waar zij beschouwd worden als de centrale grondregels, die door alle gelovigen van die religie onderschreven dienen te worden. Binnen het christelijk geloof is een voorbeeld van een dogma de drie-eenheid. Binnen de islam is het begrip 'dogma' als zodanig onbekend. Toch kent de islam soortgelijke onaantastbare dogma's, zoals dat Mohammed de profeet van God is, dat Jezus niet de zoon van God is en dat de koran het geopenbaarde woord van God is.

Als fundamenteel element van de religie, wordt de term "dogma" aan die theologische leerstellingen verbonden, die geacht worden zodanig te zijn aangetoond, dat het verwerpen of het ter discussie stellen van zo'n dogma in feite betekent dat die persoon de gegeven religie niet meer als de eigen religie beschouwt. Het dogma wordt onderscheiden van de theologische opvatting ten aanzien van zaken die als minder bekend worden beschouwd. Dogma's kunnen verduidelijkt of uitgebreid worden, maar mogen in nieuwe leringen niet worden tegengesproken. Het afwijzen van een dogma wordt beschouwd als ketterij en kan resulteren in de verbanning uit de religieuze gemeenschap (excommunicatie), hoewel dit in de christelijke traditie vandaag de dag niet lichtvaardig meer gebeurt.

Zie ook

• Zuilen van geloof (aqidah)
• Gezond verstand

Referenties