Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
DVD
Een DVD oftewel Digital Versatile Disc oftewel Digital Video Disc is een optische schijf met een diameter van 12 centimeter waarop met behulp van optische technologie digitale gegevens duurzaam kunnen worden opgeslagen.
Het systeem werd ontwikkeld onder de naam Digital Video Disc maar bleek al snel meer toepassingen te kennen dan video alleen. Een populaire verklaring van de letters dvd is daarom ook wel Digital Versatile Disc.
Gebruik
De dvd wordt zowel gebruikt voor het distribueren van speelfilms als voor het distribueren en opslaan van computersoftware en gegevens. Het is in Nederland de opvolger van het VHS-videosysteem. In het buitenland waren vooral eind jaren 90 de video-cd (VCD) en laserdisk lange tijd populair. Deze formaten hebben zich echter als een wereldwijde standaard niet kunnen bewijzen. De dvd slaagde hier echter wel. In computers is het de opvolger van de cd-rom-technologie (inclusief cd-r en cd-rw) in combinatie met het gebruik van het video-cd-formaat. Of de dvd ook de audio-cd zal vervangen is nog niet duidelijk aangezien er ook de Super Audio Compact Disc bestaat als alternatief voor de dvd-audio. Een dvd wordt meestal opgeborgen in een dvd-box.
Productie
De voorbespeelde dvd's worden op dezelfde manier geproduceerd als cd's: met een pers worden kleine putjes in een plastic schijf gedrukt, waardoor een patroon van minuscule putjes ontstaat. De spoorbreedte, de afmetingen van de putjes en de onderlinge afstand zijn kleiner dan die van een cd. Een dvd heeft een afstand tussen de sporen van 0,74 micrometer, tegenover 1,6 micrometer op een cd. De technologie van de dvd-speler en de dvd-recorder is vergelijkbaar met die van de cd; er wordt echter een laser gebruikt met een kortere golflengte en een sterker objectief, waardoor kleinere details gelezen kunnen worden.
Geschiedenis
In 1990 ontwikkelden Toshiba en Time Warner een opvolger van de succesvolle compact disc (cd), genaamd SuperDisc (SD). De ontwikkelaars van de compact disc, Philips en Sony, wilden de gunstige marktsituatie niet verstoren met een opvolger en keken de kat langdurig uit de boom. Op het Philips’ Natuurkundig Laboratorium werd door de deskundigen echter al diep nagedacht over een opvolger. In 1994 presenteerden Philips en Sony de MultiMedia CD (MMCD). De capaciteit (speelduur) van SD was aanzienlijk hoger, namelijk 5 in plaats van 3,6 gigabyte, dan die van MMCD, echter de MMCD zou meer compatibel zijn met CD. Beide kampen namen hun posities in en het zag er naar uit dat de ‘formatenoorlog’ van VHS en Betamax zou worden herhaald. Na verloop van tijd zagen Philips en Sony in dat hun voorstel het niet zou halen, en men gooide de handdoek in de ring door Toshiba’s SD-formaat te accepteren, op één uitzondering na: men wilde beslist niet de fysieke broncode van SD in de gezamenlijke standaard. Philips/Sony drongen sterk aan op de broncode, EFMPlus, die Kees Schouhamer Immink had ontworpen voor de MMCD, omdat die het mogelijk maakt de bestaande CD-servotechnologie toe te passen. De president van IBM, Lou Gerstner, assisteerde in de onderhandelingen tussen de twee kemphanen, en adviseerde de broncode EFMPlus te accepteren. Uiteindelijk gingen de elektronicafabrikanten overstag en accepteerden ze deze modificatie. De gezamenlijke standaard, dvd, werd in september 1995 beklonken. De capaciteit van dvd is 4,7 gigabyte in plaats van de oorspronkelijke 5 gigabyte daar EFMPlus 6 procent meer overhead nodig heeft om de betere speelbaarheid te garanderen.
De opmars van de dvd werd in 2003 nog gehinderd door:
- de relatief hoge prijs van de dvd-recorders, en
- de strijd tussen fabrikanten om de standaard voor het formaat voor beschrijfbare en herschrijfbare dvd's.
In 2004 is alleen het tweede punt nog van toepassing, aangezien de dvd-recorders aanzienlijk goedkoper zijn geworden, zowel de zogenaamde standaloneversies als de dvd-recorders voor gebruik in of bij een computer.
In 2005 werd ook het tweede punt naar de achtergrond verdrongen, aangezien dvd-branders van de derde generatie met beide formaten overweg konden.
In 2006 is de dvd volledig geïntegreerd in de maatschappij. De schijfjes zijn goed betaalbaar, en de recorders ervan ook. Voor een goede vijftig euro heb je een dvd-speler en voor zo'n honderd euro meer, heb je een dvd-recorder. Inmiddels wordt ook steeds meer gebruikgemaakt van de double-layer-dvd.
Teleurgesteld in de verdeelsleutel van de dvd-royalty's, begonnen Philips en Sony al binnen een jaar aan de ontwikkeling van de Blu-Ray Disc, die acht jaar later, in 2003, door Sony op de markt werd gebracht. Er zijn in 2005 twee kampen ontstaan die vechten om de opvolger van de dvd te worden. Dat is aan de ene kant Blu-ray gesteund door Philips, Sony, Matsushita Electric en Apple, en aan de andere zijde is er HD DVD gesteund door Toshiba, NEC en Microsoft. In 2008 werd het pleit beslecht in het voordeel van Blu-ray, dat meer en meer zijn intrede doet als opvolger van de dvd.
Door onder meer de kortere golflengte van blauw licht en verdere verbeteringen zou deze uiteindelijk meer dan 20 gigabyte aan gegevens kunnen bevatten. Dit zal nodig zijn om speelfilms in de nieuwe “hoge definitie”-norm op te slaan.
Tevens wordt gewerkt aan een dvd met 3D-lasertechnieken voor een nog grotere opslapcapaciteit, zie Two-Photon 3-D Optical Data Storage system.
Formaten
De opslagcapaciteit van een single layer dvd is 4,7 gigabyte wat overeenkomt met 4,38 gibibyte. Deze dvd kan ongeveer 120 minuten beeld en geluid bevatten afhankelijk van de beeldkwaliteit en het aantal geluidssporen. De eenheidssnelheid (1x) voor het lezen van een dvd is 1,38 megabyte per seconde.
Er kunnen drie typen dvd's worden onderscheiden:
- voorbespeeld: na productie niet beschrijfbaar (dvd of dvd-rom)
- beschrijfbaar: één keer beschrijfbaar met een dvd-recorder (dvd-r of dvd+r)
- herschrijfbaar: meerdere keren beschrijfbaar met een dvd-recorder (dvd-rw, dvd+rw en dvd-ram)
Films worden in Europa in het PAL-formaat op de schijven opgeslagen. Dit houdt in dat de snelheid 25 beelden per seconde is, en het beeldformaat 720 x 576 beeldlijnen heeft. Dit formaat wordt over het algemeen superieur beschouwd aan het Amerikaanse NTSC-formaat. De beeldsnelheid ligt hoger, bij 30 beelden per seconde, maar de resolutie lager: 720 x 480 beeldlijnen.
Sinds 2004 zijn er ook duallayerschijfjes te verkrijgen en schrijvers die dit ondersteunen. Deze schijfjes bevatten twee beschrijfbare lagen, waardoor de capaciteit sterk is toegenomen. De schijfjes kunnen dus twee kanten en twee lagen hebben. De opslagcapaciteit wordt bepaald door het type.
- DVD-5: single sided (enkelzijdig), single layer (één laag), 4,7 gigabyte (GB), of 4,38 gibibyte (GiB)
- DVD-9: single sided, dual layer (twee lagen), 8,5 GB (7,92 GiB)
- DVD-10: double sided (dubbelzijdig), single layer op beide kanten, 9,4 GB (8,75 GiB)
- DVD-14: double sided, double layer op één kant, single layer op de andere kant, 13,3 GB (12,39 GiB)
- DVD-18: double sided, double layer op beide kanten, 17,1 GB (15,93 GiB)
Onderscheidende kenmerken van de formaten zijn:
- De beschrijfbaarheid en herschrijfbaarheid.
- Het schrijfproces.
- De wijze van formatteren. Dat wil zeggen: de wijze waarop het opslaggebied is verdeeld in segmenten en partities. De formattering helpt de dvd-speler bij het snel vinden van een specifieke plaats op de dvd en het helpt de dvd-recorder om gegevens zo efficiënt mogelijk op te slaan.
- De maximale opslagcapaciteit, die kan variëren van 2,6 tot 9,7 gigabyte.
De dvd-rom kan in vrijwel alle spelers worden afgespeeld. De dvd-ram leek een kansrijk formaat voor computertoepassingen, maar lijkt door de ontwikkelingen te zijn ingehaald. De dvd-r/rw en dvd+r/rw vormen twee concurrerende kampen. Dvd's zijn niet zonder meer uitwisselbaar tussen beide kampen, tenzij de speler beide formaten ondersteunt. De dvd+rw is geschikter voor computertoepassingen, terwijl dit formaat net als de andere formaten geschikt is voor films. De dvd+rw leek anno 2005 het meest kansrijke formaat te zijn om de algemeen geaccepteerde standaard voor computertoepassingen te worden. Dit formaat wordt ondersteund door invloedrijke bedrijven als Apple, Dell, Hewlett-Packard, Mitsubishi, Philips, Ricoh, Sony, Thomson en Yamaha.
De capaciteit van een dvd wordt altijd in decimale eenheden weergegeven. Zo heeft een "4,7 GB"-dvd een capaciteit van ongeveer 4,38 GiB. De capaciteit van een CD-ROM daarentegen wordt altijd in binaire eenheden weergegeven, hoewel decimale SI-eenheden gehanteerd worden. Zo heeft een "700 MB"-CD een capaciteit van ongeveer 700 MiB.
Regiocode
Dvd-films kunnen een regiocode bevatten, die aangeeft op welk gebied de film gericht is. De standaard voor commerciële dvd-spelers schrijft voor dat de spelers alleen dvd's met hun eigen regiocode mogen afspelen. Hierdoor kunnen de filmmaatschappijen, om commerciële en logistieke redenen, de vrijgave en prijzen van dvd's in verschillende delen van de wereld beheersen. Veel dvd-spelers negeren echter de regiocode, of kunnen hiervoor worden aangepast. In de Verenigde Staten is dat verboden. De regiocode voor Nederland en België is 2.
| Regiocode | Gebied |
|---|---|
| 0 | Afspeelbaar in alle regio's |
| 1 | Verenigde Staten, Canada |
| 2 | Europa, Groenland, Zuid-Afrika, Lesotho, Swaziland, Japan, Egypte en het Midden-Oosten |
| 3 | Zuidoost-Azië, Zuid-Korea, Hongkong, Indonesië, Filipijnen, Taiwan |
| 4 | Australië, Nieuw-Zeeland, Mexico, Centraal-Amerika, Zuid-Amerika, |
| 5 | Rusland, andere voormalige landen van de Sovjet-Unie, Oost-Europa, het Indiase werelddeel, Mongolië, Afrika |
| 6 | China |
| 7 | Gereserveerd voor toekomstig gebruik |
| 8 | Internationale gebieden zoals vliegtuigen, schepen etc. |
Regiocode 0 correspondeert niet met een regio, maar geeft aan dat een dvd in alle spelers moet kunnen worden afgespeeld. Er kwamen regio-0-spelers op de markt die elke schijf afspeelden, hierna wordt meestal verwezen als 'regio vrij'. Goedkopere dvd-spelers hebben dit meestal, omdat deze wereldwijd gedistrubeerd worden. De filmmaatschappijen reageerden hierop door dvd-schijven te maken die niet in regio-0-spelers kunnen worden afgespeeld. Tegenwoordig is het mogelijk een dvd te kopiëren, en de regiocode te verwijderen.
Toepassingen
De dvd wordt voor allerlei toepassingen gebruikt, bijvoorbeeld voor:
- het opslaan van films. Tegenwoordig kan men bijna elke film die in de bioscoop heeft gedraaid gemakkelijk op een dvd kopen.
- het registreren van concerten.
- het opslaan van muziek, deze toepassing is echter gezien het grote opslagvermogen van de dvd niet populair.
- het opslaan van foto's
- Tegenwoordig zijn er videocamera's die dvd's gebruiken om video op te slaan. Deze schijfjes hebben meestal een doorsnede van 8 cm.
- het opslaan van grote hoeveelheden gegevens.
Schrijfwijze
De officiële schrijfwijze in het Nederlands is dvd (bron: Groene Boekje). Ook de niet-officiële schrijfwijzen DvD of DVD worden gehanteerd.
Zie ook
Externe links
- De uitvinding - het octrooi
- dvd Demystified - dvd FAQ (Engelstalig)
- How Stuff Works - How dvds and dvd Players Work (Engelstalig)
- Understanding Recordable & Rewritable DVD by Hugh Bennett
Bronvermelding
- De schijf van vijf, een artikel van Mady Wiessenberg van Imation International BV in het ICT-vakweekblad Computable van 11 april 2003.