Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
David Ben-Gurion
| David Ben-Gurion דוד בן-גוריון | ||
| Bestand:Ben-Gurion.jpg | ||
| 1e Minister-president van Israël | ||
| 14 mei 1948 - 7 december 1953 2 november 1955 - 21 juni 1963 | ||
| Voorganger | - Moshe Sharett | |
| Opvolger | Moshe Sharett Levi Eshkol | |
| Partij | Mapai | |
| Geboorte | 16 oktober 1886 Płońsk, Polen | |
| Overlijden | 1 december 1973 Ramat Gan, Israël | |
David Ben-Gurion of Ben-Goerion[1] (Hebreeuws: דוד בן גוריון) (Płońsk, 16 oktober 1886 – Ramat Gan, 1 december 1973) riep op 14 mei 1948 de onafhankelijke staat Israël uit en was vervolgens de eerste premier van Israël.
Levensloop
Ben-Gurion werd geboren als David Gryn te Płońsk in Congres-Polen, een deel van het Russische Rijk, en verhuisde - als gedreven zionist - naar Palestina in 1906. Daar werkte hij eerst als journalist en nam toen hij de politiek in ging de Hebreeuwse naam Ben-Gurion (= "zoon van een jonge leeuw") aan.
Hij studeerde rechten samen met Itzhak Ben-Zvi aan de Universiteit van Istanboel. Ben-Gurion zette zich politiek in om in Mandaatgebied Palestina een Joodse staat te creëren en had de leiding gedurende de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948. Op 14 mei 1948, de dag voordat het Britse mandaat afliep, riep hij de onafhankelijke staat Israël uit, en diende aansluitend als premier tot 1963, met een onderbreking van twee jaar tussen 1953 en 1955. Hij was medeoprichter van de Arbeidspartij, de regeringspartij gedurende de eerste drie decennia. Hij bleef in de Knesset tot hij zich in 1970 uit de politiek terugtrok. Hij woonde tot zijn dood in de kibboets Sde Boker in de Negev-woestijn.
Politieke activiteiten
Gedurende zijn jaren in Palestina, tot het moment dat hij de staat Israël uitriep, vertegenwoordigde Ben-Gurion de hoofdmoot van het Joodse establishment. Hij speelde een hoofdrol bij de immigratie van Joden naar Palestina en bij politieke activiteiten van de Zionistische Arbeiders Organisatie (de latere Mapai). Vanaf 1935 was hij voorzitter van de Jewish Agency for Palestine, de latere Jewish Agency for Israel.
Van 6 tot 11 mei 1942 nam hij deel aan de zionistische Biltmoreconferentie in New York (stad) .De deelnemers begrepen wel dat de VS een supermacht in opkomst was en dat de Amerikaanse joden een belangrijke rol te spelen hadden. Ben Goerion won op de conferentie het pleit. Hij en de zijnen zouden het Biltmoreprogramma gaan uitvoeren: o.a. joodse kolonisatie in héél Palestina . De invloed van zijn gematigde tegenspeler Weizmann binnen de zionistische beweging nam vanaf nu af, naar buiten toe was hij nog wel een van de boegbeelden.
Hij werd leider van de Hagana die vaak zaken deed met de Britten. Niettemin was hij betrokken bij een aantal gewelddadige acties gedurende de periode dat de Haganah samenwerkte met de radicalere Irgun van Menachem Begin. Deze paramilitaire Joodse organisaties waren berucht vanwege het gebruik van geweld tegen Palestijnen en Britten. Dit verergerde toen de Britten een immigratiestop voor Palestina afkondigden.
Ben-Gurion rekruteerde strijders van de Hagana om de Shin Bet te vormen, de binnenlandse veiligheidsdienst.[2] Die opereerde tot 1957 in het geheim en staat bekend vanwege zijn controversiële en gewelddadige behandelingsmethodes ten aanzien van Palestijnse gevangenen.[3].
Gedurende de eerste weken van het bestaan van Israël werd besloten om alle ondergrondse paramilitaire cellen, zoals Hagana, Etsel/Irgun, Lechi/Sterngroep, te ontbinden en te vervangen door één officieel leger, het Israëlisch Defensieleger. De Irgun, die een grote hoeveelheid munitie en wapens aanvoerde op het schip "Altalena" wilde niet in dit leger opgaan. Na discussie hierover gaf Ben-Gurion uiteindelijk het bevel om het schip tot zinken te brengen. Dat bevel is tot op de dag van vandaag controversieel in Israël.[4]
Houding ten opzichte van de Palestijnse bevolking
Ben-Gurion huldigde aanvankelijk een opvatting over de autochtone Palestijnse bevolking, die later door de Israëlische historicus Shlomo Sand werd beschreven, namelijk die van het integrationisme. Deze opvatting houdt in dat de bevolking die de zionisten in Palestina tegenkwamen door hen werd beschouwd als etnische Joden die van hun Joodse wortels waren vervreemd. Volgens Sand ging Ben-Gurion er (als integrationist) van uit dat een Joodse ballingschap na de Bar Kochba-opstand van 132 - 136 na Chr. een fictie was; evenals het feit dat nadat Arabieren Palestina veroverd hadden vele Joden tot de Islam waren overgegaan. Het zou er nu alleen nog om gaan hen weer van hun Joodse afkomst bewust te maken. Ben-Gurion, zelf een seculiere Jood, hoopte een tijdlang (met andere prominenten als Jitzhak Ben Zvi en Israel Belkind) dat men deze autochtone fellah's ertoe zou kunnen brengen zich te ontwikkelen tot cultuur-Joden en seculiere Israëlische staatsburgers.[5]
Volgens Sand ging Ben-Gurion later heel anders hierover denken en is er bv. niets meer van te bespeuren in de Israelische onafhankelijkheidsverklaring van 1948 (die voor een groot deel van zijn hand is).
Toch zegt Sand dat de jonge integrationist Ben-Gurion in zekere zin gelijk had: elke veroverende macht draagt zijn genen over aan overwonnen volken. En dat het heel waarschijnlijk is dat een inwoner van Hebron meer verwant is aan de oude Hebreëen, dan de meerderheid van hen waar ook ter wereld die zich als Jood identificeren[6]
Trivia
- Ben-Gurion werd door Time Magazine uitgeroepen tot een van de 100 mensen die het meest vorm hebben gegeven aan de twintigste eeuw.[7]
- Luchthaven Ben-Gurion en de Ben-Gurion-universiteit zijn naar hem vernoemd.
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Premiers van Israël | Bestand:Emblem of Israel.svg |
|---|
|
David Ben-Gurion (1948–1954) · Moshe Sharett (1954–1955) · David Ben-Gurion (1955–1963) · Levi Eshkol (1963–1969) · Yigal Allon (1969) · Golda Meïr (1969–1974) · Yitzhak Rabin (1974–1977) · Shimon Peres (1977) · Menachem Begin (1977–1983) · Yitzhak Shamir (1983–1984) · Shimon Peres (1984–1986) · Yitzhak Shamir (1986–1992) · Yitzhak Rabin (1992–1995) · Shimon Peres (1995–1996) · Benjamin Netanyahu (1996–1999) · Ehud Barak (1999–2001) · Ariel Sharon (2001–2006) · Ehud Olmert (2006–2009) · Benjamin Netanyahu (2009–2021) · Naftali Bennett (2021–2022) · Yair Lapid (2022) Benjamin Netanyahu (2022–heden) · |
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met David Ben-Gurion op Wikimedia Commons.
Citaten van of over David Ben-Gurion op Wikiquote