Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Cyrus II de Grote
| Cyrus II de Grote | ||
| 600 of 576 - 4 december 530 v.Chr. | ||
| Cyrus II de Grote | ||
| Cyrus II de Grote | ||
| Sjahansjah van Perzië (Achaemeniden) | ||
| Periode | 559 - 530 v.Chr. | |
| Voorganger | Cambyses I | |
| Opvolger | Cambyses II | |
| Koning der Meden | ||
| Periode | 549 - 530 v.Chr. | |
| Voorganger | Astyages | |
| Opvolger | Cambyses II | |
| Koning van Lydië | ||
| Periode | 542 - 530 v.Chr. | |
| Voorganger | Croesus | |
| Opvolger | Cambyses II | |
| Koning van Babylonië | ||
| Periode | 539 - 530 v.Chr. | |
| Voorganger | Belsazar | |
| Opvolger | Cambyses II | |
| Vader | Cambyses I | |
| Moeder | Mandane | |
Cyrus II of Cyrus de Grote (Perzisch: کوروش بزرگ, Kūrosh-e-Bozorg) was de zesde heerser uit de dynastie van de Achaemeniden, die het Perzische Rijk regeerden. Hij bouwde het oorspronkelijk veel kleinere oud-Perzische Rijk uit tot een wereldrijk, dat onder zijn opvolgers reikte van India tot en met het Oude Egypte. Dit rijk werd in 330 v.Chr. veroverd door Alexander de Grote. Cyrus wordt ook genoemd in de Hebreeuwse Bijbel.
Biografie
Opkomst
Volgens Herodotus volgde Cyrus in 559 v.Chr. zijn vader Cambyses I op als vorst in de gebieden die door de Perzen werden bewoond, en waarover zijn familieleden vermoedelijk al een aantal generaties regeerden. Zij deden dat als vazal van het machtige rijk van de Meden.
Cyrus kwam tegen zijn leenheer Astyages in opstand en versloeg de Meden. Daardoor werd hij in 550 koning van Meden en Perzen; hij beheerste daardoor een gebied dat min of meer samenvalt met het huidige Iran en het oosten van Turkije. Cyrus maakte het zoroastrisme tot staatsreligie van het Perzische Rijk na zijn tochten in het gebied van de Meden. Dit bleef zo, met onderbrekingen, tot de verspreiding van de islam in de 7e eeuw.
Veroveringen
Nu begon een reeks veroveringen die dit rijk deden uitgroeien tot het grootste wereldrijk tot dan. Babylon, Kanaän, Egypte, Bactrië, Klein-Azië en de Centraal-Aziatische steppenomaden moesten zijn gezag erkennen. Hij liet tevens de eerste hoofdstad van de Achaemeniden (het vroegere Perzische Rijk) bouwen, Pasargadae genaamd. Deze stad lag ongeveer 87 km ten noordoosten van de historische stad Persepolis.
In 542 v.Chr. overwon hij Croesus, koning der Lydiërs.[1] De verovering van het Lydische koninkrijk bracht ook de annexatie van de Griekse steden op de kust van Klein-Azië met zich mee. Dit was het gevolg van hun opportunistische neutraliteitspolitiek: nadat ze geweigerd hadden zich bij Cyrus aan te sluiten, deden zij ook geen inspanning om Croesus te helpen. Herodotus veronderstelde dat de nederlaag van Croesus tegen Cyrus als gevolg van een doorlopende en onvermijdelijke reeks voorvallen leidde tot het grote conflict tussen Oost en West.
De veroveringen werden gevolgd door die van het Nieuw-Babylonische Rijk, dat nog steeds een ernstige bedreiging vormde voor het Perzische Rijk. Babylon, in die tijd de culturele hoofdstad van de wereld, werd verdedigd door koning Nabonidus en zijn kroonprins Belsazar. Na een jaar vol bloedige gevechten, waarvan de Naboniduskroniek verslag doet, versloeg Cyrus Nabonidus in oktober 539 bij Opis; twee weken later deed hij zijn intrede in de stad. Volgens Cyrus' eigen propaganda, bekend uit de Cyruscilinder, werd hij verwelkomd door de inwoners, die ontstemd zouden zijn geweest over de religieuze politiek van de laatste Babylonische koning. De juistheid hiervan valt niet meer te achterhalen. Wel staat vast dat Cyrus sindsdien ook de titel "koning van Babylonië" voerde.
Cyrus heeft aan verschillende vijanden genade geschonken. Een van de koningen die hij versloeg, zou zelfs nog vijftien jaar zijn staatssecretaris zijn geweest. Na zijn machtsovername stuurde Cyrus onverwijld de godenbeelden en andere religieuze voorwerpen van de verschillende Mesopotamische steden terug, die door de Babylonische koningen vroeger waren geroofd en naar de hoofdstad gesleept. In de Hebreeuwse Bijbel wordt verteld dat ook de Joden de uit de Joodse tempel geroofde voorwerpen terugkregen[2] en dat velen die destijds naar Babylonië verbannen waren, toestemming kregen om naar hun vaderland, dat ook tot het Perzische Rijk behoorde, terug te keren. Hiermee kwam waarmee een einde aan de Babylonische ballingschap.[3]
Einde
Na de inname van Babylon trok Cyrus verder om zijn noordoostelijke grens te beveiligen. Zijn doel was het koninkrijk van de Massageten onder koningin Tomyris, een van die Aziatische nomadenstammen in de buurt van de Kaspische Zee, die een voortdurende bedreiging vormden voor de meer geëvolueerde sedentaire volkeren in het Rijk. Volgens Herodotus vond Cyrus de dood tijdens deze campagne en werd zijn afgehakte hoofd door Tomyris gedoopt in bloed; andere auteurs noemen andere doodsoorzaken. In elk geval nam zijn zoon Cambyses II in augustus 530 v.Chr. de macht over.
Vermelding in de Hebreeuwse Bijbel
Cyrus wordt vermeld in de Hebreeuwse Bijbel, in enkele vertalingen vertaald met Kores of Cores. Hij wordt vaak genoemd in het boek Ezra; mogelijk betreft het daar echter zijn kleinzoon en waarschijnlijk ook naamgenoot Xerxes (485–465 v.Chr.). Daarnaast wordt hij genoemd in Jesaja 44:28 en 45:1 als veroveraar van de stad Babylon, en wordt hij betiteld als herder en gezalfde des Heren. In Daniël 10:1 wordt hij genoemd als koning der Perzen (deze koningstitel werd echter pas geïntroduceerd door Xerxes), die in Babylon regeerde.
Beoordeling
De figuur van Cyrus 'de Grote' sprak levendig tot de verbeelding van latere geslachten. Zijn uitzonderlijke bekwaamheid als legeraanvoerder én zijn veronderstelde religieuze tolerantie gaven aanleiding tot het ontstaan van een rijke legendencyclus rond zijn persoon. In het werk van Herodotus komt hij naar voren als een legendarische persoonlijkheid, van wie de historische realiteit dreigt verloren te gaan in een overvloed van volkse verhalen. In Xenophons Cyropaedia is hij zelfs geen wezen van vlees en bloed, maar een ideaalbeeld van deugdzaamheid (van Griekse deugden nog wel) en zijn (grotendeels fictieve) ervaringen leveren stof voor een (Griekse) vorstenspiegel.
Ook het Joodse beeld is positief. Zij waren hem blijvend dankbaar, omdat hij ze zou hebben toegestaan uit de gevangenschap huiswaarts te keren, en de heilige voorwerpen die Nebukadnezar II had gestolen uit de tempel te Jeruzalem mee terug te nemen.[3]
Hij gold daardoor niet alleen als de stichter van het grootste wereldrijk van de oudheid, maar zou ook een visionair vorst zijn geweest met ideeën omtrent een ideaal bestuur, zoals de wereld nog niet eerder had gekend, en die pas weer zouden opkomen bij Alexander de Grote. Hij was zowel een organisator als een veroveraar, en hij gold als wijs en tolerant genoeg om de overwonnen volken hun eigen manier van leven en hun godsdienst te laten behouden. Deze opvattingen bezorgen hem tot heden de naam van de meest liberale vorst uit de Oudheid.
Bronnen
- (en) P. Briant, (2002) From Cyrus to Alexander. History of the Persian Empire
- (en) Tom Holland (2005): Persian fire
- (fa) J-D. Brignoli, Cyrus le Grand. La Fondation d'un Empire, in Histoire Ancienne 12 (L'Empire perse de Cyrus à Alexandre) (2007), pp. 8–17
- (en) Herodotus. Queen Tomyris of the Massagetai and the Defeat of the Persians under Cyrus. Fordham University Geraadpleegd op 9 augustus 2016
Voetnoten
- º De vaak genoemde datum 547 is gebaseerd op een verkeerde interpretatie van de zogenaamde Naboniduskroniek. Zie R. Rollinger (2004): "The Median 'Empire', the End of Urartu, and Cyrus' Campaign in 547" in: Proceedings of the First International Conference on Ancient Cultural Relations between Iran and West Asia
- º Ezra 1:7
- ↑ 3,0 3,1 Deze interpretatie is ter discussie gesteld door Diana Edelman (2005): The Origins of the 'Second' Temple. Persian Imperial Policy and the Rebuilding of Jerusalem
Externe link
| Voorganger: Cambyses I |
Koning van Perzië | Opvolger: Cambyses II |
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Cyrus the Great op Wikimedia Commons.