Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Bourgondische hertogen
Met Bourgondische hertogen worden de hertogen van het hertogdom Bourgondië bedoeld, die heersten over het groeiende Bourgondisch rijk tussen 1363 en 1506.[1] De Bourgondische hertogen bleven zich bemoeien met de politiek van het Franse moederland, maar streefden er tegelijk ook naar om de Nederlanden en Bourgondië via een politiek van verovering, gearrangeerde huwelijken en manipulatie tot één machtig rijk te verenigen.
Voor een volledige lijst van de hertogen van Bourgondië, zie lijst van heersers van Bourgondië.
Inleiding
De bloei van een machtig 'Middenrijk' tussen Frankrijk en het Heilige Roomse Rijk was een van de gevolgen van de Honderdjarige Oorlog. Bourgondië profiteerde van de neergang van zijn buurlanden en zou een vooraanstaande rol spelen in de Europese politiek. Het ontbrak Bourgondië echter aan voldoende cohesie, zodat de bloei slechts van korte duur zou blijken.
Filips de Stoute
Filips de Stoute (Philippe le Hardi) was hertog van Bourgondië van 1363 tot 1404.
Filips de Stoute was de jongere zoon van koning Jan II van Frankrijk. Hij trad in 1369 in het huwelijk met Margareta van Male, het enig kind van Lodewijk van Male. De dood van zijn schoonvader in 1384 bezorgde hem een rijke erfenis: het Franse graafschap Vlaanderen en Artesië, en de dieper in Frankrijk gelegen graafschappen Franche-Comté, Nevers en Rethel. Het blok van de Nederlanden werd in 1384 dus enkel nog vertegenwoordigd door Vlaanderen en Artesië.
Filips de Stoute regeerde over een uitgestrekt gebied, dat twee afzonderlijke blokken vormde:
- de landen van Derwaarts over: de Bourgondische bezittingen: Bourgondië, Franche-Comté en de Charolais
- de landen van Herwaarts over: de lage landen bij de zee: Vlaanderen, Artesië, Antwerpen en Mechelen.
Als echte Franse prins hechtte hij veel meer belang aan de Franse binnenlandse aangelegenheden dan aan die van de Nederlanden. Hij bleef trouw aan de koninklijke dynastie en de Franse belangen. Zijn oudste zoon en opvolger, Jan zonder Vrees, zou meer oog krijgen voor eigen belangen.
Jan zonder Vrees
Jan zonder Vrees (Jean sans Peur) was hertog van Bourgondië van 1404 tot 1419.
Filips' zoon, Jan zonder Vrees, probeerde zijn macht te vergroten door gebruik te maken van de anarchie die ontstaan was door de krankzinnigheid van de Franse koning. Hij kwam daarbij echter in botsing met een andere groep eerzuchtige edelen. Deze twee partijen worden de Armagnacs en de Bourguignons genoemd. Voor Jan zonder Vrees werd de strijd noodlottig. Op 10 september 1419 werd hij door troepen van de dauphin Karel VII vermoord te Montereau.
Filips de Goede
Filips de Goede (Philippe le Bon) was hertog van Bourgondië van 1419 tot 1467.
Door de gewelddadige dood van zijn vader, Jan zonder Vrees, voerde Filips de Goede voortaan een meer op de Nederlanden gerichte politiek, wat een volledige koerswijziging van de Bourgondische politiek betekende. Filips de Goede verenigde nog meer vorstendommen onder zijn gezag. Hij kocht Namen, kreeg tegen lijfrente Luxemburg, kreeg van Karel VII van Valois Picardië en Kamerijk, omdat hij zich terugtrok uit de Honderdjarige Oorlog. Verder erfde hij Brabant en Limburg en veroverde Henegouwen, Holland en Zeeland. De prinsbisdommen Utrecht en Luik kwamen onrechtstreeks onder zijn gezag, aangezien hij familieleden als prins-bisschop liet verkiezen.
Karel de Stoute
Karel de Stoute (Charles le Téméraire) was hertog van Bourgondië van 1467 tot 1477.
Karel de Stoute droomde van een bufferstaat tussen Frankrijk en Duitsland door de landen van Herwaarts met de landen van Derwaarts te verenigen. Hij streefde er tevens naar de koningstitel te bekomen van de Duitse keizer. Hij kocht gebieden in de Elzas en veroverde Lotharingen, maar werd door de Zwitsers verslagen, en sneuvelde zelf, bij de stad Nancy toen hij Zwitserland poogde in te palmen.
Maria van Bourgondië
Maria van Bourgondië was hertogin van Bourgondië van 1477 tot 1482.
Na de dood van Karel de Stoute sloeg Lodewijk XI van Frankrijk bliksemsnel toe. De Fransen bezetten het kernland van Bourgondië, Franche-Comté en de Charolais, en rukten op in Picardië en Artesië. De koning probeerde tevens zijn zoon en dauphin Charles te laten huwen met Maria van Bourgondië, de dochter van Karel de Stoute. Deze 20-jarige was niet in staat het leger van de Franse koning het hoofd te bieden, aangezien het leger van haar vader vernietigd was, en er in de steden in de Nederlanden opstanden heersten. De redding kwam van keizer Frederik III. Diens zoon, Maximiliaan van Habsburg, huwde met Maria en de keizer zond een leger om Lodewijk XI te verdrijven. Ook de steden werden zich op dat moment bewust van het Franse gevaar en steunden de hertogin in haar strijd tegen Frankrijk. De Franse veroveringen bleven hierdoor beperkt tot Bourgondië en Picardië. Maria stierf plotseling in 1482 door een jachtongeval en liet twee kinderen achter, Filips de Schone en Margaretha van Oostenrijk.
Maximiliaan van Oostenrijk
Maximiliaan van Oostenrijk was hertog van Bourgondië van 1482 tot 1493.
Na de dood van Maria van Bourgondië trad Maximiliaan van Oostenrijk op als regent (bestuurder). Als toekomstig keizer van het Heilige Roomse Rijk werd hij echter als een vreemde beschouwd, en zijn macht als regent (bestuurder) was beperkt. Toch onderwierp hij Gent en sloot hij vrede met Frankrijk. Door een huwelijkspolitiek kon hij de invloedssfeer van de Habsburgers aanzienlijk uitbreiden. Hij erfde van zijn vader Oostenrijk, Stiermarken, Kraïn, Tirol, Karinthië en Trente.
Door zijn huwelijk met Maria van Bourgondië verwierf hij de Nederlanden, Franche-Comté en de Charolais. Door zijn tweede huwelijk, met Blanca Sforza kreeg hij nog het hertogdom Milaan.
Filips de Schone
Hertog van Bourgondië van 1493 tot 1506.
Filips de Schone was aanvankelijk een zuiver Bourgondisch vorst, los van de belangenpolitiek van de Habsburgers. Hij handhaafde de vrede met Frankrijk, waarin hij verschilde met de politiek van zijn vader, Maximiliaan van Oostenrijk, en sloot een handelsverdrag met Engeland dat gunstig was voor de kooplieden uit de Nederlanden. In 1496 huwde hij met Johanna van Castilië, dochter van de koning van Spanje. In 1500 kreeg hij, door het overlijden van al de andere erfgenamen, uitzicht op de Spaanse troon en de pas ontdekte Nieuwe Wereld. Voortaan offerde hij de belangen van de Nederlanden aan die van zijn eigen dynastie. Hij ging hand in hand met zijn vader Maximiliaan en voerde een internationaal beleid. Zijn zoon Karel V zou koning en keizer worden van het Habsburgse wereldrijk.
Zie ook
Literatuur
- Bart Van Loo, De Bourgondiërs. Aartsvaders van de Lage Landen, 2019, ISBN 9789403139005
Bronnen, noten en/of referenties
|