Bloedbad van Vinkt

Bloedbad van Vinkt
Monument in Vinkt
Monument in Vinkt
Plaats	België, Vinkt
Coördinaten	50°59′N 3°31′E
Datum	25-28 mei 1940
Oorzaak	Gijzeling en executies door de Duitse landmacht (Heer)
Doden	86 geëxecuteerden

Het Bloedbad van Vinkt had plaats in het Belgische dorp Vinkt, een deelgemeente van Deinze, 20 km ten westen van Gent. Tijdens de Achttiendaagse Veldtocht in mei 1940 vond een moordpartij op de burgerbevolking door het Duitse leger plaats.

In 1968 werd achter de kerk een herdenkingsmonument opgericht: een vijftig meter lange muur met daarvoor de kruizen van de gesneuvelden. Centraal staat een bronzen beeld. In de buurt bevindt zich ook de Reflectieruimte Vinkt Mei 1940: Waartoe de mens in staat is? .

Duitsland valt België binnen: de Achttiendaagse Veldtocht

Dag 1 tot 14

Het Duits leger viel op vrijdag 10 mei 1940 België, Nederland en Luxemburg binnen volgens hun aanvalsplan Fall Gelb. De troepenmacht van Hitler bond de strijd aan met het Belgisch leger in een veldslag die achttien dagen duurde en waarbij de Belgische manschappen zich verweerden maar dag na dag moest terugtrekken. Op vrijdag 24 mei had de frontlinie zich verplaatst naar het Schipdonkkanaal dat door Deinze loopt. De Duitsers bouwden over het kanaal twee pontons die onder hevig vuur lagen van het Belgisch artilleriegeschut.

Dag 15: Meigem valt

Op zaterdag 25 mei 1940 kwamen Vinkt en Meigem, deelgemeenten van Deinze, onder Duits vuur te liggen waarna Meigem werd ingenomen. Het dorp Vinkt bleef in handen van de Ardense Jagers. In Meigem kwamen zestien burgers om het leven als gevolg van de granaatbeschietingen van die dag. De Duitse manschappen van de 377e Infanterie Regiment / 225e infanteriedivisie, het merendeel afkomstig uit Hamburg, trachtten het Schipdonkkanaal in Deinze over te steken, waarbij ze burgers meenamen als levend schild. Tijdens de artilleriebeschietingen tussen het Belgische en Duitse leger ontplofte er tussen 16.30 en 17.00 uur een obus in deze groep van 150 gijzelaars. Er kwamen 38 mensen om het leven.

Dag 16: Vinkt blijft in Belgische handen

Op zondag 26 mei 1940 ging onder de Duitse soldaten het gerucht dat burgers op hen hadden geschoten waarna er vergeldingsacties volgden. In Meigem werden inwoners naar de kerk gedreven en als gijzelaar gevangen gehouden. Vinkt bleef nog steeds in handen van de Ardense Jagers.

Dag 17: zwarte maandag

Maandag 27 mei 1940 was een zwarte dag voor Vinkt en Meigem. Op de hoeve "Van der Vennet" werden 's ochtends vroeg drie mannen (Omer Van Meenen, Jules Van Meenen en Emiel De Ketelaere) zonder enige reden gefusilleerd. Drie mannen (Achiel Van Renterghem, Alfons De Cloet en Raymond Van der Plaetsen) moesten hen ter plekke begraven.

De familie Vermeulen werd uit hun schuilkelder gehaald en naar de hoeve "Steenkiste" gebracht.

In de kerk van Meigem, waar sinds de dag voordien tientallen mensen werden gevangen gehouden vond er in de namiddag een zware ontploffing plaats. Hierbij kwamen 27 mensen om het leven. De verhalen rond de oorsprong van deze ontploffing zijn niet eenduidig. Feit is dat de kerk in de vuurlinie lag tussen de Belgische jagers en de Duitse 225e infanteriedivisie. Er zijn sterke vermoedens dat de kerk door een Belgische granaat is geraakt.

In de loop van de namiddag werden de vader en zoon van familie Vermeulen meegenomen en gedood, samen met Aloïs Coene, Emiel Galle en Petrus Mestdagh. De vrouwen werden naar de kerk van Meigem geleid, maar konden die verlaten voordat de ontploffing plaatsvond.

De beschietingen tussen de Duitse soldaten in Meigem en de Ardense Jagers in Vinkt duurde de ganse dag waarna de Duitse 377e IR/225e ID rond 15.00 uur Vinkt innam. De Duitse soldaten waren tegen deze tijd ook overtuigd geraakt dat burgers op hen hadden geschoten waarna een razzia in het dorp werd gehouden. De inwoners werden uit hun huizen gedreven en mannen, vrouwen en kinderen werden gescheiden. De vrouwen en kinderen werden samengebracht op de weide van boer Jules D’Oosterlinck. De mannen werden eerst richting Meigem gedreven, maar moesten in rijen van vijf in looppas terugkeren naar Vinkt. De oudsten werden aan de muur van het klooster neergeschoten. Aan de muur van de pastorij werd een groep van vijf naar voren geroepen en gefusilleerd. Onmiddellijk nadien volgden elf anderen. Even verderop, aan de beenhouwerij 'Van Laere' volgde een gelijkaardige executie. In totaal werden zo op het dorpsplein 38 mensen vermoord, vier overleefden dit drama.

De Duitse soldaten hadden nu kruispunten en boerderijen in Vinkt ingenomen waar ze groepjes mensen fusilleerden. Aan het Zwart Huizeke werden twaalf mensen geëxecuteerd en begraven in een massagraf.

De bovenstaande incidenten waren niet de enige op die zwarte maandag 27 mei 1940. In het totaal stierven in Vinkt en Meigem die dag 111 burgers als gevolg van artillerievuur of executies.

Dag 18: de capitulatie

Op dinsdag 28 mei 1940 capituleerde België waarmee de Achttiendaagse Veldtocht officieel eindigde. Doch de burgers die daags voordien waren gevangengenomen werden nog steeds gegijzeld op de weide van René D'Oosterlinck. Die dag werden nog eens negen mensen vermoord. Vijf slachtoffers (Louis Van Der Vennet, Gummaar Goyvaerts en Oscar, Herman en Roger Pieters) werden verplicht om hun eigen graf te delven waarna ze werden geëxecuteerd. Er zijn foto's van de gijzelingen en van de talrijke slachtoffers.

Nabeschouwing

De moordpartij in Vinkt werd niet uitgevoerd door afgerichte moordcommandos, zoals de SS-Einsatzgruppen lelijk hebben huisgehouden in Oost-Europa, maar door gewone soldaten uit Hamburg van de reguliere Duitse landmacht (Heer). Op enkele dagen tijd kwamen in Vinkt en Meigem 140 burgers om het leven, waarvan 86 mensen werden geëxecuteerd en 27 burgers stierven in de kerk van Meigem door een granaatexplosie. De slachtoffers waren afkomstig uit Vinkt, en naburige gemeenten Deinze, Petegem, Zeveren en Semmerzake. Na de Tweede Wereldoorlog kwam er een proces tegen de leidinggevende Duitse officieren majoor Erwin Kühner en luitenant Franz Lohmann. Zij werden in België veroordeeld tot twintig jaar dwangarbeid. Na vijf jaar werden ze uitgeleverd aan de Duitse autoriteiten.

Reflectieruimte Vinkt Mei 1940: Waartoe de mens in staat is?

Oprichting vzw Vinkt Mei 1940: Waartoe De Mens In Staat Is.

In 2003 werd de vzw Vinkt Mei 1940: Waartoe De Mens In Staat Is? gesticht met als doel een reflectieruimte in te richten ter herinnering aan de gebeurtenissen van Mei 1940, deze dramatische gebeurtenissen te herdenken en dit in de meest ruime betekenis.

Ontstaan reflectieruimte

Na de 50ste herdenking van 'de Meidagen' in 1990, met onder meer de tijdelijke tentoonstelling "Extremen", groeide de idee van een permanent bezoekerscentrum.

De bouw van het nieuwe woon-en zorgcentrum in het dorpscentrum bood de opportuniteit om op dezelfde site een apart toegankelijk lokaal te voorzien.

Voor de inhoudelijke invulling en organisatie kon de vzw rekenen op de medewerking van het Ename Expertisecentrum voor Erfgoedontsluiting vzw. De oorlogsgebeurtenissen worden benaderd vanuit drie invalshoeken: mensen (Belgische militairen, Duitse militairen en burgerlijke slachtoffers), gebeurtenissen en plaatsen.

Naast de ondersteuning door het expertisecentrum, kon de realisatie van de Reflectieruimte op steun rekenen van de Provincie Oost-Vlaanderen, Stad Deinze en het LEADER/CLLD-programma van de Europese Unie.

Na een proefperiode in 2012 opende de Reflectieruimte officieel de deuren in mei 2013.

Concept

De Reflectieruimte bestaat uit drie luiken: een filmprojectie, een beknopte tentoonstelling van voorwerpen en teksten en een digitaal documentatiecentrum.

De projectie geeft een korte inleiding over de aanleiding tot en het begin van de Tweede Wereldoorlog, om dan over over te gaan naar de gebeurtenissen tijdens de laatste meidagen van 1940 in Vinkt. De projectie bevat ook een aantal aangrijpende getuigenissen. Met deze projectiefilm wil men de bezoeker uitnodigen om zelf na te denken en te reflecteren bij de gebeurtenissen.

De tentoonstelling bevat foto's en persoonlijke voorwerpen naast enkele aangrijpende muurteksten.

In het digitaal documentatiecentrum kan men middels een paar beeldschermen het archief van de vereniging raadplegen.

Men kan de Reflectieruimte gratis bezoeken tussen 10u00 en 17u00 (behalve op maandag) en dit zowel individueel als in groep.

Kunstwerk

Aan de ingang van de Reflectieruimte vindt men een kunstwerk: "De Val" van Herman Van Nazareth werd gekozen voor de bijpassende symboliek. Het slachtoffer, burger of militair, maar ook de mens in de maatschappij. Kunstwerk van Herman Van Nazareth

Wandel-en fietsroutes

Bij de Open Monumentendag van 2015 creëerde de werkgroep ad hoc een bezoekerstraject die de belangrijkste locaties van de oorlogsmisdaden in Vinkt en Meigem verbindt. De bijhorende brochure werd uitgegeven in de reeks "Erfgoedsprokkels" van de Provincie Oost-Vlaanderen.

Dit project kon tot stand komen mede door de ondersteuning van de vzw Vinkt Mei 1940: Waartoe de mens in staat is?, de Provincie Oost-Vlaanderen, Stad Deinze en de Erfgoedcel Leie en Schelde.

Galerij

• Reflectieruimte Vinkt Mei 1940: Waartoe de mens in staat is?

  Reflectieruimte Vinkt Mei 1940: Waartoe de mens in staat is?

• Digitale documentatieruimte

  Digitale documentatieruimte

• Tentoonstelling met teruggevonden voorwerpen

  Tentoonstelling met teruggevonden voorwerpen

• Opschrift en kaart

  Opschrift en kaart

• Projectieruimte

  Projectieruimte

• Projectie: getuigenis

  Projectie: getuigenis

• Namenlijst van de burgerslachtoffers

  Namenlijst van de burgerslachtoffers

• Maquette van de executiemuur

  Maquette van de executiemuur

Zie ook

• België in de Tweede Wereldoorlog

Externe link

• Website Vinkt.be
• "De 18 Daagse Veldtocht" Overzicht van de veldtocht van mei 1940 voor elk regiment van het Belgisch leger
• Getuigenissen over de bloedbaden van Vinkt en Meigem

• Land Van Nevele jaargang 34 aflevering 3: Vinkt en Meigem in Mei 1940

• Erfgoedsprokkels Vinkt Meigem Deinze meidagen 1940

• www.openmonumenten.be

• Foto's galerij: Erkan Yalcin

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Vinkt massacre op Wikimedia Commons.

Massamoorden tijdens de Tweede Wereldoorlog

50°59′12″N, 3°31′17″E